اسدالله علم در گذشت

۱۳۹۸/۰۱/۲۵ - ۰۱:۰۳:۰۰
کد خبر: ۱۴۲۴۷۱

بیست و پنجم فروردین 1357، امیر اسدالله علم وزیر پیشین دربار رژیم پهلوی در بیمارستانی در نیویورک به دلیل بیماری سرطان خون در 59 سالگی درگذشت.

امیر اسدالله علم‌ که یکی از مهم‌ترین چهره‌های سیاسی دوران پهلوی دوم به حساب می‌آمد، در سال ۱۲۹۸ هجری شمسی در بیرجند متولد شد. پدرش محمدابراهیم‌خان علم، امیر قائنات معروف به «شوکت‌الملک» از خوانین قائنات و سیستان، در کودتای ۱۲۹۹ شمسی متحد رضاخان بود. پس از سرنگونی دولت مصدق توسط تیمسار فضل‌الله زاهدی، علم که گفته می‌شود خود نیز در جریان کودتا مشارکت کرده بود، بی‌درنگ با خانواده‌اش به تهران بازگشت و بار دیگر سرپرست املاک پهلوی شد. در ۱۳۳۴ شاه تصمیم به برکناری زاهدی گرفت و علم را مامور ابلاغ درخواست خود و قانع کردن زاهدی به استعفا کرد. پس از کناره‌گیری زاهدی در فروردین ۱۳۳۴، علم در کابینه حسین علاء، وزیر کشور شد. او در این سمت که تا فروردین ۱۳۳۶ ادامه داشت‌، استانداران و فرمانداران سراسر کشور را تعویض کرده و عناصر مورد تایید شاه را جایگزین کرد. در سال ۴۱ در پی مخالفت شاه با درخواست امینی مبنی بر کاستن بودجه ارتش، شاه او را کنار گذاشت و بدون تعلل علم را که ۴۳ سال بیشتر نداشت به نخست‌وزیری برگزید. علم در این پست دو وظیفه عمده به عهده داشت؛ نخست، تعقیب برنامه اصلاحات ارضی و دیگر برنامه عدم تمرکز و اعطای استقلال بیشتر به استان‌ها. بسیاری معتقدند علم مهم‌ترین فردی بود که در مسائل داخلی کشور، شاه را هدایت می‌کرد و برای تغییرات مهم به او خط‌ مشی می‌داد. علم در ۱۹ آبان 45 وزیر دربار شد. او همزمان چندین مقام تشریفاتی دیگر از جمله آجودانی مخصوص محمدرضا شاه‌، نمایندگی ویژه شاه در هیات‌مدیره بنیاد پهلوی‌، عضویت در هیات‌مدیره بنگاه ترجمه و نشر کتاب‌، مدیریت عامل کمیته پیکار با بی‌سوادی، عضویت در هیات‌مدیره سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی و دبیرکلی «حزب مردم‌» را به تدریج برعهده گرفت‌. با این حال وزارت دربار مهم‌ترین شغل سیاسی وی بود. با انتصاب علم به وزارت دربار، دولت هویدا تا حد زیادی از تصمیم‌گیری‌های مهم و سیاست‌گذاری‌های کلان کشور کنار نهاده شد و نقش آن تنها به امور اجرایی کشور تنزل یافت‌.در سال ۱۳۵۶ نیز که علم برای معالجه بیماری خود بار‌ها مجبور به ترک کشور و بستری شدن در بیمارستان‌های اروپا بود، به عنوان وزیر دربار، مسائل سیاسی ـ اجتماعی کشور را پیگیری می‌کرد. روند بیماری سرطان خون علم که نهایتاً منجر به مرگ وی شد، از اواخر دهه ۴۰ و اوایل دهه ۱۳۵۰ آغاز شده بود. اولین‌باری که علم به یک نوع بیماری ناشناخته در وجود خود اشاره کرد تیرماه ۱۳۴۹ بود که علایم آن کاهش تدریجی وزن بدنش بود. با توجه به وخامت اوضاع علم‌، بالاخره شاه با پیشنهاد کناره‌گیری وی موافقت کرد و از آبان سال ۱۳۵۶ علایم مرگ‌آور بیماری وی نمایان شد.

در اواخر دی ۵۶ در بیمارستانی در پاریس بستری شد. جهت مراقبت و معالجه بیشتر در اواخر سال ۱۳۵۶ به امریکا اعزام شد و در بیمارستان شهر نیویورک بستری گردید. سرانجام وی در ساعت ۱۱ روز جمعه ۲۵ فروردین ۱۳۵۷ در بیمارستانی در نیویورک درگذشت‌.