نگرانی از نابودی استقلال فدرال رزرو
گروه جهان|
تلاش‌های دونالد ترامپ برای اعمال نفوذ در بانک مرکزی امریکا (فدرال رزرو) نگرانی‌های گسترده‌ای را در میان سیاستگذاران حاضر در نشست بهاره صندوق بین‌المللی پول ایجاد کرد تا جایی که ماریو دراگی رییس بانک مرکزی اروپا، آشکارا با ابراز نگرانی در این باره هشدار داد که چنین اقدامی اعتبار خط‌مشی بانک مرکزی امریکا را زیر سوال خواهد برد.
فایننشال‌تایمز نوشته، اقتصاددان‌ها نگران این مساله هستند که نبود تهدید آشکار تورمی دست سیاستمداران را برای در پیش گرفتن سیاست‌های پولی انبساطی باز بگذارد. مقام‌های حاضر در نشست بهاره صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی از استقلال بانک مرکزی امریکا دفاع کرده‌اند؛ آن هم پس از اینکه دونالد ترامپ تلاش کرد تا دو سیاستمدار نزدیک به خود را برای هیات‌مدیره فدرال رزرو انتخاب کند. ترامپ همچنین خواستار کاهش نرخ بهره و آغاز مجدد سیاست‌های تسهیل کمی شده است. به اعتقاد ناظران، پافشاری غیرمعمول رییس‌جمهوری امریکا برای کاهش نرخ بهره از دخالت دولت امریکا و احتمال نقض اصول بانکداری مرکزی حکایت دارد.
ماریو دراگی رییس بانک مرکزی اروپا در این باره گفته: «اگر بانک مرکزی مستقل نباشد، مردم فکر می‌کنند که تصمیمات سیاست پولی به‌دنبال توصیه سیاسی است تا اینکه یک ارزیابی عینی از چشم‌انداز اقتصادی باشد.» اما این تنها بانک مرکزی ایالات متحده نیست که استقلالش در معرض فشار سیاستمداران قرار گرفته است. در ماه‌های اخیر دولت‌های ترکیه و هند هم فشارها بر بانک‌های مرکزی را افزایش داده‌اند.
ثارمن شانموگاراتنم معاون نخست‌وزیر سنگاپور و رییس بانک مرکزی این کشور می‌گوید: «پوپولیسم از چپ و راست به استقلال بانک‌های مرکزی دست درازی می‌کند. واقعیت این است که فشار سیاسی یک ریسک واقعی برای بانک‌های مرکزی ایجاد کرده و آنها را وادار می‌کند که نقش‌های جدید و شبه‌مالی بیشتری را برعهده بگیرند.»
اقتصاددان‌ها نگران هستند که سرعت رشد اقتصادی و نبود تورم، بانک‌های مرکزی را با درخواست هرچه بیشتر سیاستمداران برای در پیش گرفتن سیاست‌های تسهیل کمی مواجه کند. کنث روگاف آخرین سخنران نشست صندوق بین‌المللی پول و اقتصاددان هاروارد، هشدار داده که بانک‌های مرکزی بطور سنتی قادر بودند که هشدار دهند اگر استقلال‌شان نقض شود، غول تورم از چراغ خارج خواهد شد، تهدیدی که این روزها به‌دلیل هزینه پایین رشد در اقصی نقاط جهان چندان احساس نمی‌شود. همین مساله باعث شده که نیاز به استقلال بانک‌های مرکزی کمتر از گذشته احساس شود.
به‌نظر میرسید که استقلال اغلب بانک‌های مرکزی بزرگ یک دهه پیش و پس از کمک آنان به مقابله با بحران مالی تضمین شده بود. اما به موازات افزایش شدید کسری بودجه دولتی در اوایل دهه جاری، بانک‌های مرکزی به تنها ابزار محرک‌های اقتصادی و تسکین وحشت بازار تبدیل شدند. رییس بانک مرکزی اروپا در واشنگتن گفته: «بانک‌های مرکزی باید آزاد باشند تا بهترین شیوه که سازگار با سیاست‌های آنها است را انتخاب کنند و اگر آزاد نباشند، پاسخگو نخواهند بود و این چارچوب بانکداری مرکزی از دهه ۱۹۸۰ میلادی به بعد در هر جایی است.» ماریو دراگی با این حال تاکید کرده است تهدید مشابهی را برای استقلال بانک مرکزی اروپا و دخالت در آن نمی‌بیند.
اکونومیست نیز در گزارشی هشدار داده که سیاستمداران پوپولیست در کشورهای مختلف استقلال بانک مرکزی را تهدید می‌کنند و این مساله آنقدر خطرناک است که می‌تواند دنیا را به یک بحران جهانی بکشاند. در بخشی از این گزارش آمده: «ترامپ به‌دنبال کاهش نرخ بهره و اخراج رییس فدرال رزرو است. او می‌خواهد استفان مور و هرمان کین را برای ریاست فدرال رزرو معرفی کند که هر دو از دوستان او هستند و هیچ صلاحیتی برای مدیریت فدرال رزرو ندارند. در بریتانیا طرفداران برگزیت کفایت و انگیزه‌های بانک انگلستان را زیر سوال برده‌اند. در ترکیه اردوغان یک طناب‌کشی تمام‌عیار با بانک مرکزی به راه انداخته است. دولت نارندرا مودی در هند هم به جای رییس لایق بانک مرکزی یک کارمند داخلی منعطف را جایگزین کرده که در آستانه انتخابات نرخ بهره را کاهش داده است. به‌نظر می‌رسد که همه‌چیز به روزهای 1970 بازگشته است، روزهایی که شاهد معضل سیاسی شدن و سیاست‌زدگی بانک‌های مرکزی بودیم. پس از جنگ نظام ارزی برتون وودز دچار فروپاشی شد و بانک‌های مرکزی نتوانستند تورم سرکش را مهار کنند. چرا که سیاستمداران آن زمان، زیر بار پذیرفتن هزینه‌های کوتاه‌مدت بیکاری نرفتند. به همین خاطر، قیمت‌ها در دو دهه سر به فلک کشید و زندگی برای مردم بسیار سخت شد. بسیاری از کشورها درگیر ابرتورم شدند و مردم آنها روز به روز فقیر و فقیرتر شدند. در نهایت دولت‌ها به این باور رسیدند که باید به بانک‌های مرکزی استقلال عملیاتی بدهند. در دهه۱۹۹۰ در منطقه یورو، ژاپن و بریتانیا بانک‌های مرکزی بطور قانونی مستقل شدند. در امریکا، کاخ‌سفید حتی از بحث درباره سیاست‌های فدرال رزرو خودداری کرد و همین مساله باعث شد که بحران جهانی سال 2008-2007 تمام شود و نرخ تورم جهانی 4درصد باقی بماند. حالا اما پوپولیسم این دستاوردهای را تهدید می‌کند. »
اجلاس بهاره مشترک صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی به میزبانی شهر واشنگتن امریکا با تمرکز بر رشد اقتصادی و مسائل تجاری برگزار شد. پیش از شروع نشست مشترک بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نیز وزرای دارایی گروه۲۰ در ملاقات با یکدیگر بر سر چگونگی تقویت رشد اقتصادی و حل اختلافات تجاری گفت‌وگو کردند. صندوق بین‌المللی پول هشدار داده است که متوسط رشد اقتصادی امسال کشورهای جهان به ضعیف‌ترین سطح خود طی یک دهه اخیر خواهد رسید.
