سرنوشت نامعلوم کتبیه ۱۰ میلیون دلاری دزدیده شده

سرقت کتیبه چهارده معصوم مسجد جامع کبیر یزد به عنوان یکی از بزرگ‌ترین سرقت‌های سال 2011 میلادی به دلیل پاره‌ای از مشکلات همچون مشارکت چندجانبه در نگهداری این این بنای تاریخی همچنان مغفول مانده است.  «مسجد جامع کبیر یزد» یکی از بزرگ‌ترین میراث به جا مانده از دوران گذشته در شهر جهانی است که آوازه مناره‌های بلندش به گوش جهانیان رسیده است. این مسجد در دوره ساسانیان پایه‌گذاری شده و بنای فعلی آن از لحاظ شیوه معماری متعلق به دو دوره موسوم به آذری است. بنای گنبد خانه آن متعلق به دوره ایلخانی و سر در رفیع مسجد به زمان شاهرخ و دوره تیموری نسبت داده شده است. بدون شک، یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌های تاریخی هر بنای میراثی، کتیبه‌هایی است که به آن بنا هویت می‌بخشند و محافظت از آنها نیز همانند خود بنا، یک وظیفه ملی به شمار می‌رود اما کتیبه چهارده معصوم مسجد جامع یزد یک دهه پیش در سال ۲۰۱۱ میلادی به سرقت رفت که با توجه به ارزش ۱۰ میلیون دلاری آن به عنوان بزرگ‌ترین سرقت سال نیز نام گرفت. البته این سرقت بزرگ نتوانست توجه مسوولان را به خشت خشت با ارزش بناهای تاریخی این شهر که اکنون بافت تاریخی‌اش برند جهانی نیز گرفته را جلب کند. بی‌توجهی به مسجد جامع کبیر یزد و بناهایی تاریخی که صاحب اشیا و کتیبه‌هایی بسیار با ارزش هستند، داستان یکی دو سال اخیر نیست و با وجود تلاش برخی مسوولان از خیلی وقت قبل تاکنون همچنان ادامه دارد. سید مصطفی فاطمی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد با اشاره به دزدی کتیبه مسجد جامع به عنوان اتفاقی تلخ برای یزد، اظهار می‌کند: حدود ۱۰ سال پیش این دزدی در یزد اتفاق افتاد و یکی از دزدی‌های بزرگ سال به حساب آمد به‌طوری که حتی پلیس بین‌الملل «اینترپل» نیز در جریان این موضوع قرار گرفت تا این میراث تاریخی در صورت خروج از کشور به محل اصلی خود بازگردانده شود. وی به مشکل تأمین امنیت بناها و اماکن تاریخی با مشارکت چندگانه در استان اشاره و تصریح می‌کند: برخی از اماکن تاریخی مانند مسجد جامع که در اختیار اداره کل میراث فرهنگی و اداره کل اوقاف هستند یا بعضاً تحت مالکیت فردی یا هیات امنا قرار دارند، به دلیل عدم ثبات مالکیت، قابل مدیریت کامل نیستند. محمد حسین انتظاری، عضو هیات حامیان مسجد جامع کبیر یزد از دخالت نکردن هیات حامیان در تأمین امنیت این بنای تاریخی و ارزشمند می‌گوید و اظهار می‌کند: مسوولیت این بنا بر عهده میراث فرهنگی است و تأمین امنیت تمام کتیبه‌ها و حتی مسجد نیز بر عهده این ارگان است. او که معتقد است نیروی انتظامی نیز در تأمین امنیت این میراث ملی و جهانی درگیر است، اظهار می‌کند: کتیبه‌ای که در حقیقت شناسنامه مسجد جامع کبیر یزد بود، در حالی سرقت شد که این مسجد به سیستم دوربین مداربسته مجهز بود و مشخصات سارق نیز به وضوح در فیلم مشاهده می‌شد اما اقدام قابل قبولی برای ردیابی این مجرم انجام نشد. انتظاری اضافه می‌کند: علاوه بر این کتیبه، عناصر دارای ارزشی تاریخی زیاد دیگری نیز در مسجد است که همچنان مورد غفلت قرار گرفته است و متأسفانه هیچ حفاظتی در طول شبانه‌روز از آنها نمی‌شود. مدیر کتابخانه وزیری یزد در رابطه با لازمه حفاظت هر چه بیشتر از این بنای تاریخی، می‌گوید: در چوبی و با ارزش مسجد جامع نیز دارای آثاری از خدشه و سرقت بخش‌های هر چند کوچک درونی آن است که این بنا را مستلزم حفاظت بیشتر می‌کند. این مسوول با بیان اینکه اداره اوقاف نیز بخشی از شبستان مسجد را مورد تصرف خود قرار داده است، می‌گوید: این گلایه‌ها از سوی مردم و نمازگزاران نیز مطرح می‌شود ولی تاکنون در مورد آنها رسیدگی نشده است. عضو هیات حامیان مسجد جامع کبیر یزد با بیان اینکه هیات حامیان مسجد جامع تاکنون مخارج زیادی از موقوفات مسجد را صرف بازپیرایی و رسیدگی بیشتر به این بنای تاریخی کرده است، یادآور می‌شود: تعیین بلیت ورودی مسجد جامع در مدیریت‌های قبلی اداره کل میراث فرهنگی و با هدف تخصیص بخشی از این درآمد برای مسجد، انجام شد در حالی که هنوز چیزی از این درآمد به مسجد داده نشده است. انتظاری، مدیریت کنونی اداره کل میراث فرهنگی را مسوولی شایسته عنوان می‌کند و می‌گوید: باید اداره کل میراث فرهنگی نسبت به حفاظت از این میراث جهانی بیش از پیش، اقدام کند.  یادآور می‌شود که سید مصطفی فاطمی، مدیرکل میراث فرهنگی استان، پیرامون درآمد حاصل از بلیت‌‌فروشی این بنای تاریخی اعلام می‌کند: درآمد حاصل به خزانه کشور واریز می‌شود و هزینه‌کرد آن نیز برعهده سیستم جامع خزانه است.