پیشنهاد «سوری ها» به فعالان اقتصادی ایران

تعادل| گروه تجارت|

فعالان بخش خصوصی سوریه به تهران آمدند تا در همایش تجاری «تهران و دمشق» سرفصل‌های جدیدی را برای توسعه همکاری‌هایشان ترسیم کنند. سوری‌ها که با از پای درآوردن تروریسم، اکنون وارد فاز تازه‌ای برای توسعه اقتصادی کشورشان شدند، امیدوار هستند 2019 میلادی، سال رونق و توسعه این کشور باشد؛ از این منظر، روی فعالان اقتصادی ایران حساب ویژه‌ای باز کردند. از آن‌سو، اما فعالان بخش خصوصی ایران هم از طرف سوری درخواست‌هایی داشتند. هرچند روابط میان دو کشور طی یکسال گذشته وارد مرحله جدیدی از همکاری‌ها شده و اولویت اولشان همان ارتقای روابط اقتصادی است، اما هنوز موانعی وجود دارد که موجب شده سطح روابط تجاری دو کشور در پایین‌ترین سطح خود باشد.

در همین حال، آنچه از طرف سوری مورد تاکید قرار گرفت این بود که زمینه برای آشنایی بیشتر بخش‌های خصوصی دو کشور فراهم شده و در عین حال نیازهای دو کشور شناسایی و برنامه کار مشترکی تدوین شود. از سوی دیگر، با توجه به اینکه تاکید اصلی دولت سوریه در مشارکت بخش خصوصی ایران «بازسازی سوریه، اصلاح زیرساخت‌ها و ایجاد ظرفیت‌های تولیدی در سوریه» است. از همین رو، رییس اتاق صنایع دمشق، نیاز فوری سوریه را «تهیه مواد خام برای راه‌اندازی صنایع استراتژیک وانواع محصولات از جمله «آهن، سیمان، برق و غیره» عنوان کرد که بخش خصوصی ایران با شناسایی این نیازها می‌تواند به کمک سوری‌ها بیاید. پیشنهاد دیگر مقامات سوری، «راه‌اندازی شرکت‌های مشترک در حوزه صنایع استراتژیک» بود. اما پارلمان اقتصادی ایران نیز از خواسته‌ها وموانعش در راه تجارت با سوریه سخن گفت، که «تاکید بر اجرایی شدن موافقتنامه تجارت آزاد، تغییر رویه در تعرفه‌های تجاری برای برخی اقلام صادراتی ایران به سوریه، تأسیس شرکت‌های مشترک برای صدور کالا، برپایی نمایشگاه‌های مختلف به منظور معرفی توانمندی‌های دو کشور به یکدیگر، تسریع در عملیاتی شدن سند راهبردی همکاری‌های مشترک، اجرایی شدن تفاهمنامه بین بانک‌های مرکزی ایران و سوری» را می‌توان از مهم‌ترین موضوعات مطرح شده از سوی بخش خصوصی ایران عنوان کرد.

   در همایش تجاری  چه گذشت؟

«همایش اقتصادی و تجاری ایران و سوریه» با حضور هیاتی از سوریه به سرپرستی رییس اتاق صنایع دمشق در اتاق ایران برگزار شد. در این همایش، رییس کمیته مشترک ایران و سوریه و عضو هیات رییسه اتاق ایران، رییس ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران با عراق و سوریه، سفیر سوریه در تهران و نایب‌رییس اتاق صنایع سوریه حضور داشتند. این همایش اقتصادی و تجاری در حالی در تهران برگزاری می‌شود که غلامحسین شافعی، رییس اتاق ایران، بهمن‌ماه سال گذشته در راس یک هیات 25 نفره تجاری همراه معاون اول رییس‌جمهور به سوریه سفر کرده بود. رییس پارلمان بخش خصوصی در نشست تجاری دمشق، بر آمادگی بخش خصوصی ایران جهت مشارکت فعال در بازسازی زیرساخت‌ها و بخش‌های صنعتی و معدنی آسیب دیده از جنگ و همچنین ارایه خدمات فنی و مهندسی در زمینه‌های مختلف عمرانی کشور سوریه از جمله ساخت و ساز مسکن، فرودگاه، نیروگاه، سیستم‌های آبرسانی، جاده‌سازی، سد‌سازی، کشاورزی و صنایع غذایی تبدیلی تاکید کرده بود. اما فعالان اقتصادی سوریه به تهران آمدند تا در مورد ارتقای سطح همکاری‌های دو کشور به تبادل نظر و رایزنی بپردازند.

اما یکی از محورهای مهم این همایش، پرداختن به سطح مبادلات تجاری «ایران و سوریه» بود، چراکه با نگاهی به آمار مشاهده می‌شود که حجم تجارت دو کشور با وجود روابط سیاسی دوستانه و ظرفیت‌های اقتصادی بالا، همچنان سطح مناسبات اقتصادی دو کشور قابل دفاع و در خور توجه نیست؛ به‌طوری‌که در حال حاضر، مطابق آمارها، میزان تجارت دو کشور حدود 550 میلیون دلار تخمین زده می‌شود. بر همین اساس به نظر می‌رسد، یکی از اولویت‌های مقامات سیاسی و تجاری دو کشور افزایش مبادلات تجاری تا 3 میلیارد دلار در سال باشد. اما در همین راستا، موضوعی که از سوی رییس کمیته مشترک ایران و سوریه و عضو هیات رییسه اتاق ایران، مورد انتقاد قرار گرفت، عملیاتی نشدن تعرفه آزاد بین ایران و سوریه بود؛ زیرا ظاهرا به تازگی تعرفه‌های بالایی برای برخی اقلام صادراتی ایران به سوریه تعیین شده است که عملا تجارت با این کشور را سخت می‌کند. برهمین اساس، خواسته بخش خصوصی ایران بود که این رویه باید تغییر کند. البته صحبت‌ها حاکی از این بود که اخیرا گمرکات دو کشور برای نحوه عملیاتی کردن آن جلساتی داشته‌اند.

 با این حال با وجود قدم‌هایی که در طول یکسال گذشته نیز برای توسعه همکاری‌های اقتصادی بین ایران و سوریه برداشته شده، اما همچنان موانعی مانند نبود«ضمانتنامه‌های بیمه‌ای، نبود روابط بانکی و مشکلات موجود در مسیر حمل‌ونقل و ترانزیت» وجود دارد که اجازه نمی‌دهد، بخش‌های خصوصی دو کشور همکاری‌های خود را بیش از این افزایش دهند.

از این رو، کیوان کاشفی، به عنوان نماینده بخش خصوصی ایران، مهیا شدن زمینه آشنایی بیشتر تجار ایران و سوری از یکدیگر را ازجمله عوامل تقویت روابط اقتصادی بین دو کشور می‌داند و رفت‌وآمد هیات‌های اقتصادی و برپایی نمایشگاه ابزاری هستند که در کسب اطلاعات لازم از اقتصاد کشور مقابل را در این زمینه راهگشا عنوان می‌کند که باید مورد توجه اتاق‌های بازرگانی و صنایع دو کشور باشد. البته به گفته او، بخش خصوصی در این رابطه نقش مهمی برعهده دارد. به اعتقاد رییس کمیته مشترک ایران و سوریه، خدمات فنی و مهندسی، جاده‌سازی، پل‌سازی، ساختمان‌سازی، سیستم‌های آب‌رسانی، دارو و تجهیزات پزشکی، صنایع غذایی، کشاورزی، معدن و لوازم‌خانگی، مصالح ساختمانی، حمل‌ونقل و گردشگری حوزه‌هایی هستند که می‌توان روی آنها با طرف سوریه‌ای کار مشترک انجام داد.

از سوی دیگر، رییس ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران با عراق و سوریه از اراده رهبران دو کشور برای توسعه همکاری‌های اقتصادی سخن گفت. حسن دانایی فر اما از اینکه در حال حاضر توازن لازم بین مولفه‌های سیاسی، امنیتی، نظامی، فرهنگی و اقتصادی در ارتباط بین ایران و سوریه وجود ندارد، را مورد انتقاد قرار دارد. البته به گفته او، بخش خصوصی و اتاق ایران طی یکسال گذشته قدم‌های خوبی برداشته و با ایجاد کمیته مشترک بازرگانی و دفتر بازرگانی ایران در سوریه که به‌زودی کار خود را شروع می‌کند، به دنبال زمینه‌سازی برای رسیدن به سطح روابط گسترده‌تر است.

او افزود: با پیگیری‌های اتاق ایران از آبان 97 تا به امروز 6 نشست بین تجار دو کشور ترتیب دادیم که می‌تواند در برقراری روابط عمیق‌تر بین دو کشور موثر باشد. دانایی فر، در عین حال، خواستار اجرایی شدن تفاهم بانک‌های مرکزی دو کشور، برطرف شدن موانع موجود در مسیر حمل‌ونقل کالا و افزایش تعداد پروازهای بین ایران و سوریه شد. بر اساس اظهارات او، در تفاهمی که بین دو بانک مرکزی انجام شده است، بانک‌های دولتی و خصوصی دو کشور می‌توانند در کشور مقابل شعبه دائر کنند و از طریق پولی ملی، مناسبات اقتصادی خود را توسعه دهند. از طرفی باید راه جدید و نزدیک‌تری بین ایران و سوریه در نظر گرفته شود که نیازمند ایجاد روابط سه‌جانبه بین ایران، عراق و سوریه است. دانایی‌فر همچنین بر تأسیس دفاتر نمایندگی شرکت‌های خصوصی در کشور مقابل تأکید کرد و گفت: این کار به‌شدت در تقویت مناسبات بین ایران و سوریه موثر است.

   پیشنهاد سوری‌ها چه بود؟

اما در سوی دیگر، این سوری‌ها بودند که از لیست درخواستهایشان برای توسعه روابط با ایران رونمایی کردند. رییس اتاق صنایع دمشق که برای نخستین‌بار به ایران سفر می‌کند، هدف با از سفر هیات تجاری سوریه‌‌ به تهران، را مطرح کردن مشکلات موجود بر سر راه همکاری‌های اقتصادی دوجانبه عنوان کرد وگفت: در ملاقات‌هایی که با مسوولان گمرک و وزارت صنعت ایران تجارت داشته‌ایم، نتایج خوبی هم حاصل شده است.

«سامر الدبس»، در ادامه بی‌اطلاعی بخش‌های خصوصی ایران و سوریه از یکدیگر را یک نقطه ضعف جدی در روابط دو کشور برشمرد وتاکید کرد که اتاق‌های بازرگانی و صنایع دو کشور، باید روابط بین بخش‌های خصوصی را تا سطح روابط سیاسی دو کشور ارتقا دهند.

رییس اتاق صنایع دمشق با بیان اینکه سوریه وارد مرحله بازسازی شده است، از نیاز سوری‌ها سخن گفت. نیاز فوری سوریه به مواد خام برای راه‌اندازی صنایع استراتژیک است. بنابه اظهارات او، سوریه نیاز فوری به «مواد خام برای راه‌اندازی صنایع استراتژیک وانواع محصولات از جمله «آهن، سیمان، برق و غیره» دارد که بخش خصوصی ایران با شناسایی این نیازها می‌تواند به کمک ما بیاید. «الدبس»، با بیان اینکه ایران دارای زیرساخت صنعتی قدرتمندی است و پیشنهاد مشخص ما به بخش خصوصی ایران راه‌اندازی شرکت‌های مشترک در حوزه صنایع استراتژیک است. او همچنین با بیان این مطلب که بخش خصوصی باید بعد از شناخت مشکلات و موانع و انتقال آنها به دولتمردان، زمینه را برای همکاری‌های بیشتر آماده کند، گفت: ایران و سوریه از اعمال تحریم‌های ظالمانه رنج می‌برند اما در همین وضعیت می‌توانند ریه‌های تنفسی یکدیگر باشند. الدبس همچنین با اشاره به روابط خوب سیاسی میان ایران و سوریه گفت که بخش خصوصی در دو کشور باید برای همکاری بیشتر گام‌های اساسی بر دارند.

از سوی دیگر، سفیر سوریه در تهران هم به نیاز دو کشور به شراکت راهبردی با حفظ منافع اشاره کرد و گفت: سروسامان دادن به وضعیت اقتصاد در اولویت برنامه‌های سوریه قرار دارد. با توجه به آغاز فعالیت‌های بازسازی در سوریه و همراهی ایران در دوران سختی، جایگاه ویژه‌ای برای تجار ایرانی در بازار سوریه وجود دارد. «عدنان محمود»، تأکید کرد: آنچه باید مورد توجه ما قرار بگیرد، فراهم کردن زمینه برای آشنایی بیشتر بخش‌های خصوصی ایران و سوریه از یکدیگر است. نیازهای دو کشور باید شناسایی و برنامه کار مشترکی تدوین شود. به باور سفیر سوریه در تهران، موافقتنامه تجارت آزاد فرصتی برای توسعه همکاری‌ها بوده هرچند هنوز مفاد آن به نفع بخش خصوصی مورد استفاده قرار نگرفته است. امروز هر دو کشور به دلیل تحریم‌ها، شرایط یکسانی در برابر یکدیگر و در مقابل دیگر کشورها دارند. این وضعیت ایجاب می‌کند که در کنار هم در حالت بسیج اقتصادی باشند.