90 درصد تراکنش‌ها با رقم زیر ۵۰۰ هزارتومان و رمز عادی

بانک‌ها، دارندگان گوشی‌های غیرهوشمند را فراموش کردند

گروه بانک و بیمه|احسان شمشیری|

 طبق بخشنامه بانک مرکزی رمز دوم موجود کارت‌های بانکی تا پایان اردیبهشت‌ماه قابل استفاده است و مشتریان بانک‌ها برای فعال‌سازی رمز دوم یکبار مصرف باید به شعبه بانک عامل مراجعه کنند.

 در این ارتباط دو موضوع باید مورد توجه قرار گیرد، اول آنکه افراد دارای گوشی غیرهوشمند چگونه باید رمز دوم یکبار مصرف را دریافت کنند زیرا دریافت رمز با نرم‌افزار اینترنتی امکان‌پذیر است و افراد دارای گوشی غیرهوشمند، بدون نرم‌افزار نمی‌توانند رمز دوم دریافت کنند و دوم آنکه با توجه به تراکنش‌های زیر 500 هزار تومان که بدون رمز دوم یکبار مصرف انجام خواهد شد و بیش از 90 درصد تراکنش‌ها و خریدهای مردم را شامل می‌شود، عملا بسیاری از خریدها و تراکنش‌ها به رمز دوم یکبار مصرف نیازمند نخواهند بود.

در این راستا، مقرر شده که تراکنش‌های زیر 500 هزار تومان با رمز عادی انجام شود و از آنجا که بیش از 90 درصد تراکنش‌های موبایلی، کارتی و اینترنتی زیر 500 هزار تومان و برای خریدهای خرد مانند پرداخت قبض‌های برق، آب، گاز، تلفن، موبایل، خرید شارژ، پرداخت قسط بانک بانکی مانند قسط بانک مسکن و... انجام می‌شود، در نتیجه مردم برای دریافت رمز دوم یکبار مصرف به زحمت نخواهند افتاد و بسیاری از پرداخت‌های مردم نیازی به رمز دوم یکبار مصرف ندارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال 96، حد‌‌ود‌‌ 29د‌‌رصد‌‌ تراکنش کارتخوان‌ها زیر 5هزار تومان، 36د‌‌رصد‌‌ بین 5 تا 25هزار تومان، 27د‌‌رصد‌‌ نیز بالای 25هزار تومان بود‌‌ه است. همچنین 90د‌‌رصد‌‌ تراکنش کارتخوان‌ها زیر 500هزار تومان بود‌‌ه و عمد‌‌ه خرید‌‌ها و تراکنش‌ها با مبالغ خرد‌‌ زیر 500هزار تومان بود‌‌ه است که یا با رمز اول از طریق کارتخوان و عابربانک قابل انجام است یا برای پرداخت قبض‌های آب و برق و گاز و تلفن و موبایل و قسط بانکی و... از طریق رمز دوم عادی و ایستا انجام می‌شود و نیازی به رمز دوم یکبار مصرف ندارد.  آمارها نشان می‌دهد که در سال 97 معادل 344میلیون تراکنش کارتخوان‌ها زیر 5هزار تومان، 437میلیون بین 5 تا 25هزار تومان، 329میلیون تراکنش بالای 25هزار تومان بود‌‌ه است. همچنین د‌‌ر فروشگاه‌ها و هنگام خرید‌‌ کالا نیز 90د‌‌رصد‌‌ تراکنش کارتخوان‌ها مربوط به ارقام زیر 100 هزار تومان بود‌‌ه است.

هر چند که افزایش تورم و گران شدن قیمت کالاها و خدمات باعث شده که ارقام تراکنش‌ها تاحدودی بزرگ‌تر شود اما نگاهی به قبض‌های پرداختی و اقساط بانکی و... نشان می‌دهد که عمده ارقام تراکنش‌ها همچنان زیر 500 هزار تومان است که نیازی به رمز دوم یکبار مصرف ندارد.

حتی د‌‌ر ابزار اینترنتی که نسبت به کارتخوان و عابر بانک، به رمز دوم نیاز بیشتری دارد 66د‌‌رصد‌‌ تراکنش‌ها زیر 25هزار تومان بود‌‌ه و22د‌‌رصد‌‌ تراکنش‌ها نیز زیر 15 هزار تومان بود‌‌ه است.د‌‌ر ابزار موبایلی نیز 44د‌‌رصد‌‌ مبلغ تراکنش‌ها زیر 2 هزار تومان و 69د‌‌رصد‌‌ زیر

5 هزار تومان بود‌‌ه است یعنی عمد‌‌تا برای خرید‌‌ شارژ تلفن همراه از این ابزار استفاد‌‌ه شد‌‌ه و سایر خرید‌‌ها با رقم بالا ممنوعیت و محد‌‌ود‌‌یت د‌‌اشته است.   همچنین میانگین مبلغ هر تراکنش بالای 500 هزار تومان تنها در دهک دهم یا ثروتمندترین اقشار جامعه اتفاق افتاده و 90 درصد جامعه با میانگین ارقام هر تراکنش زیر 500 هزار تومان همراه بوده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که احتمالا، شرکت‌ها، اشخاص حقوقی، سازمان‌ها، بازرگانان و خریدهای درشت به رمز یکبار مصرف نیاز دارند و عمده خریدها و اقساط و پرداخت قبوض با ارقام زیر 500هزار تومان و رمز دوم عادی انجام خواهد شد.

 براساس بخشنامه بانک مرکزی به بانک‌ها و موسسات اعتباری رمز دوم ایستا کارت بانکی که هم‌اکنون برای بسیاری از مشتریان شبکه بانکی فعال است صرفا تا پایان اردیبهشت ماه قابل استفاده خواهد بود.

این رمز از ابتدای خرداد ماه به صورت خودکار حذف و باید از رمز دوم یکبار مصرف استفاده شود که صرفا برای انجام تراکنش با کارت اعلام شده و فقط ۶۰ ثانیه اعتبار دارد.

در همین راستا مشتریان برای فعال‌سازی رمز دوم یکبار مصرف باید به شعبه بانک عامل مراجعه و نسبت به فعال‌سازی نرم‌افزار یا پیامک رمز یک بار مصرف اقدام کنند چرا که به منظور انجام عملیات پرداخت در خدمات درگاه اینترنتی و نرم‌افزارهای موبایلی که نیاز به رمز دوم دارد از ابتدای خردادماه باید از رمز دوم یکبار مصرف استفاده شود. این خدمت به صورت رایگان به مشتریان ارایه می‌شود و هیچگونه هزینه‌ای به دنبال ندارد.بیشتر بانک‌ها برای فعال‌سازی ساز و کار دریافت رمز دوم یکبار مصرف به تولید نرم‌افزارهای ویژه گوشی‌های هوشمند اقدام کرده‌اند و در این میان، مشتریانی را که گوشی‌های ساده و غیرهوشمند دارند، به فراموشی سپرده‌اند.

بر اساس اعلام بانک مرکزی، رمزهای دوم ایستا که در خریدهای اینترنتی کاربرد دارند، فقط تا پایان اردیبهشت اعتبار دارند و از ابتدای خرداد امسال برای استفاده از خدمات بانکی هوشمند باید از رمز دوم یکبار مصرف (OTP) استفاده شود.با وجود اینکه بانک مرکزی به بانک‌ها ابلاغ کرده است که باید ساز و کار رمز دوم یکبار مصرف را تا ابتدای خرداد آماده کنند، اما شواهد نشان می‌دهد، بانک‌ها از برنامه زمانبندی عقب هستند.

البته بانک مرکزی برای اصلاح بخشنامه خود، روز شنبه در بخشنامه دیگری اعلام کرد که به منظور پشتیبانی حداکثری از مشتریان ضرورت دارد امکانات ارایه رمز محدود به استفاده از برنامه‌های کاربردی گوشی‌های هوشمند نشده و ارایه آن از طریق سایر ابزارها نظیر پیامک، پیام‌رسان‌های داخلی مجاز و نظایر آن برای مشتریان بانک‌ها نیز حسب تشخیص بانک فعال شود.

با این حال اکنون مسابقه‌ای بین بانک‌ها برای تولید و راه‌اندازی اپلیکیشن نرم‌افزار ویژه استفاده از رمز دوم یکبار مصرف، راه افتاده است. این بانک‌ها به سرعت در تلاش هستند تا پایان ضرب‌الاجل تعیین شده، سامانه مخصوص خود را برای گوشی‌های هوشمند راه‌اندازی کنند.

اما نکته‌ای که هنوز اغلب بانک‌ها از آن غفلت کرده‌اند، تکلیف مشتریانی است که فاقد گوشی‌های هوشمند هستند و همچنان تمایل به استفاده از گوشی‌های ساده و غیرهوشمند مدل قدیمی دارند.

افرادی که از گوشی‌های غیرهوشمند استفاده می‌کنند یا افراد مسن و میانسالی هستند که نتوانسته‌اند با فناوری‌های جدید، تعامل برقرار کنند یا افرادی هستند که به دلیل مسائل امنیتی به سراغ گوشی‌های هوشمند نرفته‌اند یا اینکه به هر دلیل نتوانسته‌اند که گوشی هوشمند تهیه کنند.با وجود اینکه دارندگان گوشی‌های غیرهوشمند، کم نیستند، بیشتر بانک‌ها هنوز ساز و کار استفاده این مشتریان از رمز دوم یکبار مصرف را تعریف نکرده‌اند. پیگیری‌ها نشان می‌دهد که در روزهای اخیر، برخی بانک‌ها درصدد برآمده‌اند تا از طریق شیوه‌هایی مانند کد دستوری (*کد بانک#) این خلأ را جبران کنند که هنوز نهایی نشده است. نکته‌ای که در استفاده از کدهای دستوری وجود دارد، امنیت پایین این کدهاست که توسط کارشناسان بارها زیر سوال رفته است.

تصمیم بانک مرکزی برای استفاده اجباری از رمز دوم یکبار مصرف با هدف ایمن‌سازی دسترسی کاربران به سیستم‌های الکترونیکی و افزایش امنیت در تراکنش‌های بانکی و استفاده عموم مردم از خدمات در بستر بانکداری الکترونیک اتخاذ شده و در این راستا، «سند الزامات رمزهای پویا» یا همان رمز یکبار مصرف (OTP) شهریور سال 97 به بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری ابلاغ شد.بر اساس ابلاغ بانک مرکزی، بانک‌ها باید تا آذر پارسال نسبت به تهیه زیرساخت ارایه رمز یکبار مصرف اقدام می‌کردند، اما در این میان برخی بانک‌ها این زیرساخت را ایجاد نکردند. البته بانک‌های مذکور از سوی بانک مرکزی مسوول جبران خسارت مشتریان در صورت بروز کلاهبرداری شدند. سپس بانک مرکزی در بخشنامه‌ای دیگر به شبکه بانکی ابلاغ کرد که این زیرساخت در همه بانک‌های کشور باید از ابتدای خرداد 98 ارایه شود و در غیر این صورت با بانک‌ها یا موسسه‌های مالی و اعتباری فاقد این زیرساخت‌ها برخورد خواهد کرد.

 ارایه رمز یک بار مصرف از ابتدای خرداد آغاز می‌شود

در این رابطه معاون بانک مرکزی گفت: زمان‌بندی پایان اردیبهشت برای بانک‌ها است تا تمهیدات لازم را برای ارایه رمز یکبار مصرف عملیاتی کنند. معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در بخش خبری ۲۱ شبکه یک سیما با اشاره به اینکه مردم برای اخذ رمز دوم یکبار مصرف، دغدغه نداشته باشند، گفت: زمان‌بندی پایان اردیبهشت برای بانک‌هاست تا تمهیدات فنی لازم را برای ارایه رمز یک بار مصرف، عملیاتی کنند و اگر بانکی از اول خرداد آماده نباشد و این خدمت را به مردم ارایه نکند، باید همه خسارت‌های ناشی از سوءاستفاده از حساب‌ها را پرداخت کند. حکیمی افزود: ارایه رمز دوم یکبار مصرف، فرآیند طولانی است که از ابتدای خرداد آغاز و به تدریج انجام می‌شود.

 وی ادامه داد: این موضوع برای همه تراکنش‌ها نیست و قرار نیست اتفاق عجیب و غریبی بیفتد و مردم نباید نگران باشند.حکیمی با بیان اینکه جایگزینی رمز‌های دوم پویا (رمز‌های دوم یکبار مصرف) به جای رمز‌های دوم ایستا در جهت افزایش سطح امنیتی نظام بانکی است، افزود: بانک با مشتری‌ها تماس می‌گیرد و زمان و نحوه فعال‌سازی رمز دوم را به اطلاع مشتری می‌رساند.

وی اضافه کرد: این فرآیند تغییر رمز دوم هیچ هزینه‌ای برای مردم ندارد. معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با اشاره به اینکه برخی از برنامه پیاده‌سازی رمز دوم یکبار مصرف بر اساس برنامه گوشی‌های هوشمند بوده است، گفت: بر اساس بخشنامه بانک مرکزی این موضوع فقط نباید مربوط به برنامه کاربردی باشد، زیرا در برخی از گوشی‌های هوشمند محدودیت نصب برنامه وجود دارد و بسیاری هم گوشی هوشمند ندارند، بنابراین باید تمهیدات لازم اندیشیده شود.

حکیمی افزود: تراکنش شارژ و قبض؛ بدون سقف از طریق تلفن‌بانک و اینترنت بانک و مانند آن مشمول رمز یکبار مصرف نمی‌شود و برای کسب و کار‌های نوپا هم تا سقف ۵۰۰ هزار تومان در روز می‌توان از رمز عادی استفاده کرد، اما بالاتر از این مبلغ را بانک به مشتری اعلام می‌کند تا رمز دوم یکبار مصرف بگیرد.

وی اضافه کرد: زمان اعتبار رمز دوم یکبار مصرف لزوما ۶۰ ثانیه نیست و این زمان می‌تواند افزایش یابد یا روش استفاده از آن می‌تواند تغییر کند. از ابتدای خرداد به تدریج در این زمینه اطلاع‌رسانی می‌شود.