نقش بنگاه‌ها در بازار بدهی کمرنگ است
یک صاحبظر بازار سرمایه، بازار بدهی را در بازار سرمایه ایران بسیار جوان توصیف کرد و گفت: با وجود عمر کوتاه بازار بدهی، این بازار توانسته است طیف وسیعی از سرمایه‌گذاران را به خود جذب کند.
سید‌محسن فاضلیان در گفت‌وگو با سنا، اظهار کرد: نظام تامین مالی بانک پایه و بازار پایه دو نظام مهم تامین مالی در اقتصادهای کشورها هستند و اینکه بازار سرمایه بتواند جایگاه بانک را در تامین مالی اقتصاد بگیرد، برای یک نظام اقتصادی که به صورت سنتی بانک پایه بوده است. حداقل در کوتاه‌مدت و میان مدت، بسیار دور از ذهن خواهد بود.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: نظام اقتصاد ایران به دلیل انحصار چند دهه گذشته در اختیار بانک‌ها بوده است و بازار سرمایه نیز با توجه به عمر جوان خود باید پس از سپری کردن سال‌های زیاد و نشان دادن کارایی و اثربخشی کانال‌های تامین مالی خود، اعتماد فعالین بخش‌های مختلف اقتصادی را به خود جلب کند.
فاضلیان، بازار سرمایه را دارای کارکردهای مختلفی از جمله شفافیت، اطلاع‌رسانی دقیق و به موقع و نظارت ارکان مختلف از جمله سازمان بورس به عنوان بالاترین رکن در بازار و همچنین پویایی و انعطاف مقررات دانست و گفت: این کارکردها در بازار سرمایه مستلزم شرایطی است که نظام سنتی اقتصادی، چندان با الزامات آن آشنا نیست.
وی توضیح داد: در نظام بانکی، نهاد ناظر نظارت خود را روی موسسات پولی و اعتباری متمرکز می‌کند که از این رو مشتریان نظام بانکی چه بخش سپرده گذار و چه بخش گیرندگان تسهیلات هر دو بخش به صورت غیر‌مستقیم توسط مقررات نهاد ناظر تحت تاثیر قرار می‌گیرند. اما در نظام بازار سرمایه با توجه به ویژگی واسطه‌زدایی این بازار، خیلی از فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران و سرمایه پذیران به صورت مستقیم از نظارت ارکان مختلف نظارتی بازار سرمایه تحت تاثیر خواهند بود.
او در پاسخ به سوالی درخصوص راه‌های افزایش نقش بازار سرمایه در تامین مالی شرکت‌ها و بنگاه‌های مالی گفت: کارهای بسیار بنیادین برای تحقق این امر باید صورت بگیرد. برای مثال سرمایه‌گذاران در این بازار باید متوجه باشند که سرمایه‌گذاری در این بازار به صورت عادی متضمن ریسک نکول است و آنگاه با توجه به رتبه ریسک اعتباری قیمت اوراق تعیین شده و هزینه تامین مالی آن برای بانی اوراق مشخص شود.
فاضلیان ادامه داد: به جهت بررسی کم و کیف این بازار از حیث ارقام باید گفت در چند سال اخیر این بازار در مقایسه با تامین مالی از بانک توانسته نسبتا خوب ظاهر شود و جایگاهی فراتر از قبل- هر چند هنوز بسیار کوچک- کسب کند. او در عین حال خاطرنشان کرد: نکته مهم اینجا است که مشتری بزرگ بازار بدهی در سه سال گذشته دولت و شرکت‌های بزرگ شبه دولتی همچون تامین اجتماعی بوده‌اند. این موضوع باعث شده است تا نقش بنگاه‌های دیگر در این بازار کمرنگ شود.
فاضلیان گفت: اوراق دولتی هم در این بازار با شرایط خاص و خارج از روال معمول دیگر اوراق منتشر می‌شود؛ برای مثال بسیاری از اوراق دولتی در بازار بدهی ایران فاقد بازار گردان هستند که این موضوع هم ار عارضه‌های حضور پررنگ دولت در بازار بدهی است.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: نکته دیگر در مورد بازار بدهی وجود ابزارهای مختلف طراحی شده در بازار سرمایه است که کمتر مورد اقبال فعالین اقتصادی بوده است. البته در دنیا هم همین طور است و اقبال نسبت به یک ابزار خاص بدهی بیشتر از سایر اوراق است.
او با بیان اینکه در بازار بدهی اسلامی در سطح دنیا اوراق صکوک اجاره از اقبال بیشتری برخوردار بوده است، اظهار داشت: در ایران هم متداول‌ترین اوراق اجاره است، اما در زمان تدوین مقررات ابزارهای مختلف تامین مالی اسلامی، باید دغدغه‌های فعالین اقتصادی برای استفاده از این ابزارها را نیز در نظر داشت تا شاهد ابزارهای بلا‌استفاده در بازار نباشیم.
