آیا دادگاه علنی متهمان نفتی راه دور زدن تحریم‌ها را لو می‌دهد؟
گروه انرژی| نادی صبوری |
تنها چند روز بعد از آنکه یکی از کارشناسان قدیمی حوزه نفت در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر از مخاطرات «علنی کردن راه‌های فروش نفت در تحریم» صحبت کرد، تیتری با عنوان «فروش مخفی نفت» بر صفحه نخست یک روزنامه خودنمایی می‌کند. به نظر می‌رسد وقت این پرسش رسیده است که آیا اظهارنظرهای گاه و بیگاه در مورد فروش نفت ایران با وجود تحریم یا از آن جدی‌تر برگزاری علنی دادگاه‌هایی که بخشی از موضوع آن چگونگی تلاش برای فروش نفت در دوران تحریم قبلی است، برای ایران و برای مشتریان نفتی ایران مساله‌ای ایجاد می‌کند یا نه؟ «تعادل» در این گزارش علاوه بر اینکه جزییات بیشتری در مورد اظهارنظر فریدون برکشلی در مورد لو رفتن راه‌های فروش نفت بعد از برجام منتشر کرده است، با محسن قمصری کسی که سال‌ها بر سکان فروش نفت شرکت ملی نفت تکیه زده بود گفت‌وگو کرده است. کسی که او نیز معتقد است چیزی تحت عنوان «خوش‌خیالی بعد از برجام» باعث شده است مسوولان سه قوه نسبت به کشف شدن اطلاعات فروش نفت در دوران تحریم اهمیتی ندهند. وزارت نفت اما از طریق یک منبع آگاه این مسائل را رد کرده و می‌گوید که حداقل در خصوص دادگاه‌های مجرمان نفتی خطری برای لو رفتن فروش نفت نبوده چرا که آنها از جمله بابک زنجانی اساسا نتوانستند نفتی بفروشند که بخواهند راه و روشش را علنی کنند.
فریدون برکشلی، کسی که در فاصله سال‌های 61 تا 73 مدیریت امور اوپک و مجامع بین‌المللی وزارت نفت ایران را در دست داشته، به مهر گفت که ایران راه‌های فروش نفت در تحریم را بعد از برجام لو داد. خبر مهر اما بدون جزییات پایان می‌یافت. همین باعث شد در گفت‌وگویی از مدیرکل اسبق اموراوپک وزارت نفت بخواهیم تا منظور خود را از لو رفتن راه‌های فروش نفت دقیق‌تر بیان کرده و بگوید که آیا مثلا مسائلی چون صحبت درباره ساز و کار شرکت‌ها و تبادلات مالی در دادگاه‌های مجرمان نفتی در این زمینه نقش داشته است؟
آقای برکشلی به «تعادل» می‌گوید: « بله یکی از موارد همین اعترافات است.» او اما ادامه می‌دهد: « موارد متعدد دیگری هم بودند. همین حالا هم دست بردار نیستند و راهکارهای دور زدن تحریم را در شبکه‌های رسمی تلویزیونی تشریح می‌کنند. وقتی آقای دکتر ظریف می‌گویند که ما دکترای دور زدن تحریم داریم، این اصلا یعنی چه، چرا باید این را بگویند.»
دادگاه چند نفر از مجرمان و متهمانی که در ظاهر قصد داشتند در دوران تحریم قبلی نفت بفروشند، تاکنون علنی برگزار شده و اسامی شرکت‌های مختلفی که البته مشخص نیست در نهایت چه ساز و کاری داشتند در آنها مطرح شده است. علیرضا زیباحالت منفرد همین چند روز پیش در دادگاهش مطالبی در مورد جابه‌جا شدن محموله‌های نفتی در کشتی‌های مختلف و همچنین امتناع کشورهای دیگر از قبول محموله‌های میعانات گازی به دلیل بوی بد آن حرف زده است.
از سوی دیگر محسن قمصری مدیر سابق امور بین‌الملل وزارت نفت نیز کلیت اظهارات فریدون برکشلی را تایید می‌کند. او به «تعادل» می‌گوید« با عملیاتی شدن برجام بخش عمده‌ای از اطلاعات فروش نفت افشا شد یا امریکایی‌ها آن را کشف کردند. آنها مدت تمدید شده برجام از سوی ترامپ را نیز مشغول کشف این عملیات بودند» او می‌گوید: «فکر می‌کنم در دوره‌ای این تصور در مسوولان ایجاد شد که افشای اطلاعات مشکلی ایجاد نمی‌کند»
او در پاسخ به این پرسش که آیا در وزارت نفت ممانعتی از مطرح شدن این مسائل وجود نداشته است عنوان کرد: «در آن موقع خیال همه راحت شده بود و فکر می‌کردند در حال مجازات خاطیان هستند و این مشکلی ایجاد نمی‌کند»
مدیرکل سابق امور بین‌الملل وزارت نفت می‌گوید: « غربی‌ها اساسا در این دوره دنبال کشف اطلاعات بودند. مسوولان چه در قوه مجریه، چه قضاییه و چه مقننه دچار خوش‌خیالی شدند و این باعث شد که این اطلاعات جز جز کشف شود و آنها قطعه‌های مختلف را کنار هم چیدند و پازل را درست کردند» قمصری در پاسخ به این پرسش که آیا شخص او در زمان سمت‌داری مدیر امور بین‌الملل با علنی بودن برخی دادگاه‌ها و مطرح شدن تمام جزییات در آن مخالفتی نداشته است عنوان کرد: «عمر مدیریتی من در آن زمان دیگر چندان قد نداد، هر چند هشدارهایی می‌دادیم که متاسفانه به آن گوش داده نشد».
وزارت نفت اما این مسائل را تایید نمی‌کند. یک منبع آگاه در این وزارتخانه در مورد اینکه آیا ممکن است اطلاعات مطرح شده در دادگاه‌های برخی مجرمان نفتی به لو رفتن راه‌های فروش نفت منجر شده باشد به «تعادل» می‌گوید: « اصلا زنجانی در دوره تحریم نفتی نفروخت که تحریم را دور زده باشد. اگر این نفت فروخته شده بود که پولش به دست دولت رسیده بود».
این منبع در ادامه می‌گوید: » پس ماجرای زنجانی ربطی به دور زدن تحریم نداشت او حداقل در حوزه نفت مملکت را دور زد و نه تحریم‌ها را».
وزارت نفت ایران تاکید دارد که برخی تلاش‌ها از سوی نزدیکان بابک زنجانی برای مبری کردن او از آنچه انجام داده است در جریان است. منبع آگاه با تاکید دوباره بر این موضع وزارتخانه عنوان می‌کند: «وزارت نفت تنها درباره ماجرای زنجانی اصرار دارد که ماجرا درست عنوان شود. بابک زنجانی تحریم را دور نزد بلکه دولت و مملکت را دور زد. اگر او واقعا تحریم را دور زده و پول مملکت را بازگردانده بود امروز اساسا کسی مدعی نبود»
علیرضا زیباحالت منفرد که با فاصله‌ای بیش از 1سال از بابک زنجانی دستگیر شده در دادگاه خود چند بار تاکید کرده که در حال دور زدن تحریم فروش نفت ایران بوده است. قاضی صلواتی قاضی دادگاه این متهم البته خطاب به او گفته است که اقدامات او ربطی به تحریم نداشته است.
البته محسن قمصری مدیرکل سابق امور بین‌الملل وزارت نفت، علاوه بر اینکه تاکید دارد در ماجرای افشا شدن برخی اطلاعات هر 3 قوه نقش داشته‌اند، بر موضوعی نیز دست می‌گذارد که فراتر از یک وزارتخانه یا یک قوه است.
او می‌گوید: «مسائلی که در زمینه حوزه بانکی پیش آمد از جمله اجرای بخش FIU توسط سیستم بانکی عملا صرافی‌های ما را لو داد و ریز اطلاعات صاحب‌های حساب ما را در اختیار طرف‌های غربی گذاشتند، همچنین مسائل دیگری هست که امکان باز کردن همه آنها وجود ندارد».
