20 اقدام بانک مرکزی برای ساماندهی بازار ارز

گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری |

نگاهی به تحولات نرخ ارز، نوسانات و روند نرخ‌های اعلام شده در دوره 10 ماه اخیر و از زمان سکانداری عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی، از 6 مرداد 97 تا 6 خرداد 98 نشان می‌دهد که اثر سیاست‌های ارزی، بخشنامه‌ها، دستورالعمل‌ها و اقدامات مختلف بانک مرکزی بر بازار ارز، عمدتا ثبات نسبی نرخ ارز را موجب شده و نرخ دلار در بازار آزاد اگرچه فاصله بین 10 هزار تا 14 هزار تومان را در این دوره طی کرده، اما روندی با ثبات را ایجاد کرده است و براساس اعلام بانک مرکزی، میانگین نرخ دلار در سامانه سنا از 10220 در مرداد به ترتیب به 12635، 14815، 13794، 11105، 10964، 12006، 13245، 13552، 14200 و 14 هزار تومان در ماه‌های شهریور 97 تا خرداد 98 بوده است.  به گزارش تعادل، این درحالی است که در فاصله مرداد 96 تا مرداد 97، نرخ دلار بیشترین نوسان‌ها را شاهد بوده و در مرداد96 تا فروردین 97 به ترتیب نرخ میانگین دلار 3811، 3888، 3973، ‌4064، ‌4166، ‌4305، 4635، ‌4643، 5000 تومان بوده است و از اردیبهشت 97 تا مرداد 97 به حدی نوسان‌ها افزایش یافت که بانک مرکزی از اعلام نرخ میانگین خودداری کرد و تا زمان ایجاد ثبات در بازار یعنی مرداد 97 از اعلام نرخ‌ها اجتناب کرده است اما براساس نرخ‌های اعلام شده در رسانه‌ها، نرخ دلار از 5 هزار تا 19 هزار تومان در سه ماهه اردیبهشت، خرداد و تیرماه 97 نوسان داشت لذا اقدامات بانک مرکزی در 10 ماه اخیر، نشانه اثر سیاست‌های ارزی بر ایجاد ثبات نرخ‌ها و روند تدریجی و بانوسان کم آن است که عمدتا مسیر 10 هزار تا 14 هزار تومان را طی کرده است و نشانه آن است که اقدامات و سیاست‌های ارزی بانک مرکزی در دوره مدیریت 10 ماهه عبدالناصر همتی موثر بوده و موجبات ثبات نسبی را ایجاد کرده به‌طوری که تحریم‌های نفتی در آبان 97 و لغو معافیت‌های نفتی در اردیبهشت 98 نتوانست نوسانات بازار ارز را افزایش دهد.  این سیاست‌ها با چند محور مشخص، شامل کنترل نقدینگی و تقاضای ارز از طریق سیاست‌های مختلف پولی و بانکی، کنترل سقف تراکنش‌ها و چک‌های تضمینی، ساماندهی بازار سنا و نیما و صرافی‌ها، بخشنامه‌های مهم ارز صادراتی، خدماتی، تامین ارز کالاهای اساسی و مورد نیاز تولید و... بوده است.  اعاده و تقویت اعتبار بانک مرکزی، اصلاح ناترازی‌های عمیق ترازنامه نظام بانکی و بی‌تدبیری در استفاده از ابزارهای سیاست پولی و سردرگمی در اعمال سیاست‌های ارزی در نخستین روزهای مدیریت همتی مورد تاکید قرار گرفت و در تابستان و پاییز 97 بانک مرکزی از طریق اجرایی شدن بسته جدید ارزی شامل اعلام روزانه نرخ ارز در سامانه سنا، بخشنامه تامین ارز مصارف خدماتی، ارز دانشجویی، تامین ارز در بازار ثانویه و ارز واردات، دسترسی فعالان بخش خصوصی به نیما، سپرده‌گیری ارزی به بانک‌ها، دستورالعمل خرید و فروش ارز در صرافی‌های مجاز و فروش اسکناس ارز در صرافی‌ها تا پنج هزار یورو، ابلاغ دستورالعمل خرید و فروش ارز در صرافی‌های مجاز و فروش ارز به بانک‌ها، دستورالعمل برگشت ارز حاصل از صادرات کالا، به ثبات بازار ارز کمک کرد.  همچنین تحویل سکه‌های پیش فروش شده، شتاب گرفتن عرضه ارز در بازار ثانویه و مجاب کردن صادرکنندگان به بازگشت ارز صادراتی، مشوق صادراتی و دستورالعمل نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات و انتقاد از رقم اندک عرضه ارز صادراتی، اوراق مشارکت ارزی و اجرای عملیات بازار باز، سپرده‌گیری ارزی در بانک‌ها، خرید ارز توسط صرافی بانک‌ها، تخصیص ارز به صادرکنندگان و... اقداماتی بود که از مرداد تا پایان آذر 97 انجام شد و توانست اثر قابل توجهی بر ساماندهی بازار ارز داشته باشد.

از دی 97 نیز موضوع ایجاد بازار متشکل ارزی مطرح شد. همچنین ممنوعیت واردات گروه چهارم، مخالفت بانک مرکزی با دریافت مالیات از فروش ارز، هشدار به صادرکنندگان و اقدام قانونی در صورت عدم بازگشت ارز صادراتی، برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی سامانه رفع تعهد ارزی واردکنندگان از اقدامات عمده دی و بهمن 97 بوده است.

به دنبال آن در اسفندماه شرایط تامین اعتبارات یوزانس، ریفاینانس و مدت ارایه اسناد حواله ارزی و بسته تسهیل واردات مواد اولیه و واسطه‌ای تولید از محل ارز صادراتی در دستور کار قرار گرفت.  بانک مرکزی سال 98 را با این تحلیل آغاز کرد که اقدامات سال 97 موجبات بازگشت ثبات به اقتصاد را فراهم کرده و در روزهای نخست سال همتی در دیدار با خبرنگاران از تغییر مسیر رشد پایه پولی از سود سپرده، اضافه برداشت بانک‌ها و رشد نقدینگی و تورم به حمایت از تولید و تامین نیاز واحدهای تولیدی خبر داد.  تمدید مهلت استفاده از بسته ارزی تشویقی بانک مرکزی، اعلام ساز و کار ویژه تجارت و تامین مالی ایران و اروپا (ساتما)، اعلام سیاست عملیات بازار باز و تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی از برنامه‌های بهار 98 بوده و در عین حال بانک مرکزی از اختصاص 4.2 میلیارد دلار برای تولید و کالای اساسی درفروردین واردیبهشت و بازگشت 18 میلیارد دلاری ارزحاصل از صادرات و احتمال کاهش نرخ‌ها در بازار خبر داده است که می‌تواند به ثبات بیشتر بازار ارز کمک کند.

بازگشت ثبات در سال 97

    رییس کل بانک مرکزی سال 98 را با این تحلیل آغاز کرد که در سال 97 با اقدامات بانک مرکزی، ثبات نسبی به اقتصاد بازگشته و از لغو حکم توقیف ۱.۷میلیارد دلار از دارایی‌های بانک مرکزی خبر داد و آن را پیروزی مهم حقوقی دیگردر مقابل امریکا دانست. همتی اعلام کرد که با کمک همه دولتمردان و روسای محترم سه قوه، بانک مرکزی در حد توان، ارزش پول ملی را حفظ کرده و اکنون تسلط لازم را بر بازار ارز دارد. ارتباط با همسایگان و دیگر شرکای تجاری برای تسهیل اختصاص ارز صادرات به واردات به سرانجام خوبی رسیده و اکنون بیش از گذشته بانک مرکزی قدرت دخالت در بازار را در جهت اهداف اقتصادی دارد. اثر افزایش نرخ ارز در آن به‌تدریج تخلیه شده است. در ادامه اصلاح نظام بانکی، اقدامات جدی برای صیانت از سپرده گذاران ‌و اصلاح ترازنامه بانک‌ها انجام گرفته که شروع برنامه ادغام پنج بانک در بانک سپه برای ایجاد یک بانک قدرتمند از جمله قدم‌های اولیه آن بوده است. ایجاد بازار متشکل ارزی، راه‌اندازی عملیات بازار باز و ساماندهی به اضافه برداشت بانک‌ها در اولویت برنامه‌های سال 98 است.

    همتی: تلاش من اعاده اعتبار بانک مرکزی است

 ۶ مرداد ۱۳۹۷ عبدالناصر همتی رییس کل جدید بانک مرکزی در مراسم معارفه خود با این عبارت که تمام تلاش من بر اعاده و تقویت اعتبار بانک مرکزی متمرکز خواهد بود اعلام کرد که برنامه خود برای بازار ارز، اصلاح نظام بانکی و ساماندهی نقدینگی و تورم را اعلام خواهد کرد.  وی اظهار داشت: حفظ قدرت ارزی کشور برای اینجانب مساوی با صیانت و تقویت منابع و ذخایر بانک مرکزی، کنترل تورم، اصلاح ناترازی‌های موجود در شبکه بانکی، استقرار نظم و انضباط در بانک‌ها و به مهار کشیدن حجم نقدینگی بالا و فزاینده حاضر و هدایت مناسب آن با ابزارهای سیاست پولی و اعتباری است و ثبات در مقررات بانکی، حذف رانت ارزی و اعتباری بانکی، پشتیبانی از تولید داخلی، حمایت از صادرات پایدار، حمایت از بازار سرمایه برای جذب نقدینگی و افزایش بهره‌وری منابع مالی مهم‌ترین برنامه‌های پیش روی بانک مرکزی خواهد بود. همتی با تاکید بر اینکه وضعیت کنونی بازار ارز، محصول ناترازی‌های عمیق ترازنامه نظام بانکی، بی‌تدبیری در استفاده از ابزارهای سیاست پولی و سردرگمی در اعمال سیاست‌های ارزی است؛ دلیل اصلی ایجاد نابسامانی در بازار ارز را عدم کنترل و هدایت جریان نقدینگی، خلق نقدینگی بی‌ضابطه توسط شبکه بانکی و نبود ابزار‌های جایگزین مناسب برای دارایی‌هایی مانند ارز و سکه طلا و البته القای جو بدبینی و انتظارات منفی با هدف ترسیم آینده‌ای تیره و نامطمئن در ذهن مردم دانست وبیان کرد: در مورد سیاست‌های ارزی و کنترل بازار ارز برنامه‌ای دارم که با مقام محترم رییس‌جمهور مطرح کرده‌ام و ان‌شاءالله پس از نهایی شدن، در این زمینه اطلاع‌رسانی مناسب انجام خواهد شد.

    حفظ ذخایر ارزی اولویت است

همچنین همتی در بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی تاکید کرد: عزم جدی بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی در حال اجراست و سیاست جدید ارزی راهگشاست. اصلاح ناترازی بانک‌ها با هدف جلوگیری از رشد بیش از حد نقدینگی با کمک بانک‌ها در اولویت بانک مرکزی است تا از این طریق بتوانیم دیگر بازارها را نیز به سمت تعادل و توازن پیش بریم. همتی اعلام کرد: حفظ ذخایر بانک مرکزی اولویت اصلی است و باور عمیق من این است که اتفاقی که در بازار ارز افتاد، محصول ناترازی سیستم بانکی و رشد وحشتناک نقدینگی و اصرار ما به تداوم نقدینگی است. رسانه‌ها با تیتر ذخایر ارزی ناموس بانک مرکزی است این اخبار را بازنشر دادند.

    عدم تناسب بازار ارز با واقعیت‌ها

همتی اعلام کرد: تحولات غیرعادی بازار ارز، تناسبی با واقعیات اقتصادی و توان ارزی کشور ندارد و برنامه‌های جدید به زودی اعلام می‌شود. بانک مرکزی 11 مرداد در نامه‌ای به وزارت امور اقتصادی و دارایی، فهرست کامل شرکت‌ها و افراد دریافت‌کننده ارز به نرخ رسمی را اعلام کرد.

    تامین ارز واردات

همچنین موارد 12 گانه بخشنامه تامین ارز، ترتیبات جدید تأمین ارز به منظور واردات پس از اخذ ثبت سفارش ‌و ثبت خدمت و تایید گواهی ثبت آماری از سوی اداره نظارت ارز بانک مرکزی و با تاکید بر رعایت مجموعه مقررات ارزی اعلام شد.  بانک مرکزی اعلام کرد که با اجرایی شدن بسته جدید ارزی دولت که توسط رییس کل این بانک اعلام شد، داد و ستد آزادانه ارز توسط واردکنندگان، صادرکنندگان و صرافان با قیمت توافقی در بازار مجاز شده است. بازار ثانویه که بازار عمده‌فروشی ارز و محلی برای تامین ارز کالاهای مورد نیاز کشور غیر از موارد اساسی، است با نقش آفرینی همه بازیگران، شکل یافته و نرخ آن بدون مداخله بانک مرکزی در مکانیسم بازار، به دست آمده و به‌طور طبیعی کشف نرخ در آن ادامه خواهد داشت. همچنین نرخ دلار 4200 تومانی برای کالاهای اساسی خواهد بود.

    بخشنامه سپرده‌گیری ارزی بانک‌ها

بانک مرکزی در بخشنامه‌ای مقررات و شرایط سپرده‌گیری ارزی را به شبکه بانکی ابلاغ کرد، در این بخشنامه بانک‌ها نسبت به سپرده‌گیری ارزی به صورت اسکناس به ارزهای یورو، درهم امارات و دلار با نرخ سود به ترتیب 3، 2 و 4 درصد با تضمین بانک مرکزی مجاز خواهند بود.

    ارز دانشجویی

ارز دانشجویی تعیین تکلیف شد و بابت نیمسال اول تحصیلی سال ۲۰۱۸ و تا تاریخ ۳۱ شهریور ۱۳۹۷ قابل پرداخت بوده و پس از تاریخ مورد اشاره ارز دانشجویی به نرخ بازار و از طریق دو بانک پرداخت می‌شود. بانک مرکزی اعلام کرد که بانک‌های کشور مجازند از محل ارزهای خریداری‌شده و با تأمین اسکناس از محل منابع خود، نسبت به فروش و پرداخت ارز مسافرتی و دانشجویی به نرخ بازار در سطح شعب داخل شهر با اخذ مدارک مثبته اقدام کنند.

    تامین ارز در بازار ثانویه

بنا بر سیاست‌های جدید ارزی، تامین ارز کالاهای اساسی و ضروری بر مبنای نرخ ارز مصوب دولت به صورت معمول در حال انجام است و از ابتدای سال تاکنون بیش از 5.5 میلیارد یورو ارز بابت ورود کالاهای اساسی و ضروری مورد نیاز مردم عزیز کشورمان تامین شده است. همچنین عملکرد بازار ثانویه با ورود ارزهای حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی و سایر کالاهای صادراتی از ابتدای سال تاکنون بیش از 3 میلیارد یورو بوده است. ارز تامین شده در این بازار برای واردات مواد اولیه، ماشین آلات و سایر کالاهای مورد نیاز کشور توسط واردکنندگان بر مبنای مکانیسم بازار با نرخ توافقی خرید و فروش شده است.

   فروش اسکناس ارز در صرافی‌ها تا پنج هزار یورو

 بانک مرکزی اعلام کرد که فروش ارز به صورت اسکناس تا سقف پنج هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها توسط آن صرافی‌ بر مبنای نرخ بازار صرفاً با ثبت در «سامانه نظارت ارز (سنا)» علاوه بر موارد ٢٣ گانه اعلامی در نامه عمومی مورد اشاره با رعایت مقررات ارزی بلامانع است.نرخ ارز اعلامی این بانک به شبکه بانکی بابت مصارف خدماتی روند کاهشی داشته است.

    مشوق صادراتی و دستورالعمل نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات

دستورالعمل نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات ابلاغ شد و بانک مرکزی مکلف است صرفاً برای واردات کالا و خدمات صادرکنندگانی تامین ارز کند که نحوه بازگشت ارز آنها به چرخه اقتصادی کشور مطابق ساختار تعیین شده در دستورالعمل این بانک باشد. بازگشت ارز حاصل از صادرات صادرکنندگانی که مجموع صادرات سالانه آنها تا یک میلیون یورو، بیش از یک میلیون یورو تا سه میلیون یورو، بیش از سه میلیون یورو تا ده میلیون یورو و بیش از ده میلیون یورو باشد تا یک میلیون یورو از فروش ارز در «سامانه نیما» معاف است. بیش از یک میلیون یورو تا سه میلیون یورو مکلف‌اند 50 درصد ارز صادراتی را به «سامانه نیما» واگذار نماید. بیش از سه میلیون یورو تا ده میلیون یورو مکلف‌اند 70 درصد ارز صادراتی را در «سامانه نیما» عرضه نماید. مابقی ارز را بایستی در ازای واردات کالا استفاده نماید. بیش از ده میلیون یورو مکلفند 90 درصد ارز صادراتی را در «سامانه نیما» عرضه نماید.  در بهمن ماه نیز اعلام شد که مشوق‌ها ادامه دارد و بانک مرکزی با هدف تشویق صادرکنندگانی که نسبت به ایفای تعهدات ارزی خود اقدام کرده و عملکرد مثبتی در بازگردانی ارز حاصل از صادرات به چرخه تجاری کشور داشته‌اند، امتیازات و مشوق‌هایی را برای این فعالان اقتصادی در نظر گرفت که برای هر صادرکننده متناسب با عملکرد کمتر از 30 درصد، 30 تا 60 درصد، و بالای 60 درصد و همچنین مبالغ زیر یک میلیون یورو تا بالای 10 میلیون یورو، مشوق‌های مختلفی را اعلام کرد.

    رقم اندک عرضه ارز صادراتی

رییس بانک مرکزی در پاسخ به انتقادات طرح شده از سوی برخی صادرکنندگان درخصوص بخشنامه اخیر بانک مرکزی عنوان کرد: ما نیز از عملکرد صادرکنندگان رضایت نداریم. از ابتدای سال تاکنون، صادرات غیرنفتی 27میلیارد دلار بوده و طبق قانون صادرکنندگان باید همه این مبلغ را به سامانه نیما می‌آوردند، اما تنها کمتر از 7‌میلیارد دلار از این رقم را به سامانه نیما عرضه کرده‌اند. بنابراین این بانک مرکزی است که از صادرکنندگان گله‌مند است. همتی با اشاره به ضرورت محدودیت سقف تراکنش 50 میلیون تومانی برای کنترل بازار ارز اعلام کردکه اعمال محدودیت سقف تراکنش روزانه کارتی بر اساس کدملی و صدور چک‌های تضمینی صرفا در وجه ذی‌نفع، برای مقابله با پولشویی آشکار از طریق چک‌های تضمینی و کارت‌های بانکی توسط سفته بازان لازم است که خوشبختانه این روند متوقف شده است. لذا قصد ما جلوگیری از سفته بازی و کاهش ارزش پول ملی است و نمی‌خواهیم محدودیتی در تراکنش‌های روزمره و واقعی مردم ایجاد کنیم. در اواخر آذر همتی اعلام کرد که آنچه امروز در بازار ارز شاهد آن هستیم روند طبیعی تعدیل تدریجی قیمت ارز در مسیر واقعی شدن آن است و بانک مرکزی به دور از هیجانات غیر‌ضرور و با تدبیر لازم بازار را مدیریت و هدایت می‌کند. بانک مرکزی نیز در واکنش به برخی اظهارات کانال‌ها و شبکه‌های اجتماعی در مورد نظرات همتی اعلام کرد: با توجه به روند کاهشی نرخ ارز در بازار و تقویت مداوم ارزش پول ملی، برخی کانال‌های ناشناخته مجازی با انتشار جملات جعلی در مورد هزینه بر بودن پایین نگه داشتن قیمت ارز برای بانک مرکزی و انتساب آن به دکتر همتی رییس کل بانک مرکزی تلاش می‌کنند نسبت به بازار پول و ارز در بین مردم نگرانی ایجاد کنند. اما این اظهارات مربوط به همتی نیست و تکذیب می‌شود.

    اوراق مشارکت ارزی و اجرای عملیات بازار باز

در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی به ریاست روحانی مصوبه‌های جدید برای مدیریت بازار ارز، انتشار اوراق مشارکت ارزی و اجرای عملیات بازار باز تصویب شد.

    سپرده ارزی

یکی از سیاست‌های بانک مرکزی، ایجاد سپرده ارزی و پرداخت سود به این سپرده‌ها بود تا ارزهای خانگی در بانک‌ها سپرده‌گذاری شود. بانک مرکزی اعلام کرد که با استقبال تدریجی مردم از سپرده ارزی ویژه بانک‌ها که توسط این بانک تضمین شده حجم منابع آن از ۱۰میلیون دلار گذشت. در این طرح برای سپرده‌های یورویی سالانه ٣ درصد، دلاری ٤ درصد و درهمی ۲ درصد سود پرداخت می‌شود؛ همچنین بانک مرکزی اصل وسود این سپرده‌ها را تضمین کرده است.

    بخشنامه شرایط جدید استفاده از چک‌های تضمین شده

یکی از سیاست‌های مهم در جهت کاهش تقاضای ارز و سفته بازی ارز اعلام شد و بانک مرکزی بخشنامه شرایط جدید استفاده از چک‌های تضمین شده با هدف جمع‌آوری و اثرگذاری حدود 4 هزار میلیارد تومان چک درگردش بر نرخ ارز و معاملات دیگر را ابلاغ کرد. براین اساس، چک‌های تضمین شده صرفاً در وجه ذی‌نفع صادر می‌شود و پشت‌نویسی و انتقال چک تضمین شده به دیگری، فاقد اعتبار است و قابل دست به دست شدن نیست این سیاست در کنار سیاست تعیین سقف 50 میلیون تومان برای تراکنش کارت‌های بانکی، اثر قابل توجهی بر کنترل تقاضای ارز و خرید و فروش و نقل و انتقال‌ها داشت و در آذر و دی 97 به خوبی اثر آن بر بازار ارز مشهود بود.

    اثر مقررات تراکنش و چک تضمینی بر کاهش التهاب ارزی

اکبر کمیجانی قائم‌مقام بانک مرکزی در همایش بانکداری الکترونیک اعلام کرد که مقررات جدید در حوزه تراکنش‌های بانکی در کاهش التهابات ارزی موفق بوده است. تدوین و تصویب مقررات جدید در حوزه تراکنش‌های بانکی و چک‌های تضمینی در کاهش التهابات ارزی و توقف نسبی فعالیت‌های سفته بازی موفق بوده است.

    ممنوعیت واردات گروه چهارم

 بانک مرکزی با هدف کاهش تقاضای ارز و واردات کالاهای غیرضروری، اعلام کرد که واردات کالاهای‌ گروه چهارم حتی در مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی ممنوع شده است.

    مالیات بر فروش ارز

در بهمن ماه 97 مجلس برای تامین بودجه، طرح یک فوریتی پرداخت علی الحساب سود و مالیات خرید و فروش ارز را تصویب کرد و بانک مرکزی در واکنش به آن اعلام کرد که این موضوع به معنای افزایش پایه پولی و رشد نقدینگی و تورم است و بانک مرکزی به علت حساسیتی که نسبت به تأثیرات انتشار پول پرقدرت در نقدینگی دارد هرگونه پرداخت را موکول به تحقق سود خواهد کرد.

    11 میلیارد یورو عرضه نیما تا پایان بهمن

از 16 مرداد تا پایان بهمن یعنی از زمان ریاست همتی بر بانک مرکزی، علاوه بر عرضه نزدیک به ۱۰میلیارد دلار از سوی بانک مرکزی، پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و شرکت ملی گاز در سامانه نیما، صادرکنندگان غیرنفتی بخش خصوصی فروش ارز ناشی از صادرات خود را در نیما افزایش داده‌اند که این مبلغ از ۱۶مرداد تا پایان بهمن از یک میلیارد یورو فراتر رفت. همچنین بانک مرکزی در واکنش به اظهارات عسگراولادی در انتقاد از سامانه نیما نیز اعلام کرد که بخش عمده‌ای از صادرکنندگان متعهد به کشور تاکنون بیش از 10 میلیارد یورو ارز در بازار ثانویه عرضه و بخشی از واردات کشور از این محل تامین شده است. بانک مرکزی اعلام کرد که روند عرضه ارز در نیما افزایش یافته و بیش از 275 میلیون یورو توسط صادرکنندگان و بانک مرکزی برای تأمین ارز ثبت سفارش‌های وارداتی در سامانه نیما فروخته شده است این نکته نشان می‌دهد که مجاب کردن صادرکنندگان به عرضه ارز افزایش یافته است.  همچنین از آغاز فعالیت سامانه نیما تا 16 آذر 97 معادل 6.8 میلیارد یورو ارز بابت واردات کالاها و خدمات مورد نیاز کشور برای واردکننده تامین ارز شده است.

    شرایط تامین اعتبارات یوزانس، ریفاینانس

و مدت ارایه اسناد حواله ارزی

بانک مرکزی در بخشنامه‌ای شرایط تامین اعتبارات یوزانس و ریفاینانس و مدت ارایه اسناد حواله ارزی را اعلام کرد تأمین ارز اعتبارات اسنادی مدت‌دار (یوزانس)، ریفاینانس و بروات اسنادی مدت‌دار که «اسناد حمل آنها قبل از تاریخ 31 فروردین 97 معامله و ظهرنویسی» و«پروانه گمرکی مطابق با ثبت‌سفارش و اسناد حمل مربوطه حاکی از ترخیص قطعی کالا قبل از تاریخ مذکور» ارایه شده باشد، در صورتی‌که سررسید پرداخت آنها بعد از تاریخ 16 مرداد 1397 باشد، به مبلغ ارزش کالای ترخیص شده و در صورت تأیید دستگاه اجرایی مربوط به نرخ رسمی و از محل ارزهای در دسترس این بانک امکان‌پذیر شود. همچنین تأمین ارز بابت اعتبارات اسنادی گشایش یافته برای واردات ماشین‌‌آلات و تجهیزات خطوط تولیدی، و مهلت ارایه اسناد حمل حواله‌های ارزی برای واحدهای تجاری به 6 ماه و واحدهای تولیدی به 9 ماه از تاریخ صدور حواله ارزی افزایش یافت.

    بسته تسهیل واردات مواد اولیه و واسطه‌ای تولید از محل ارز صادراتی

بسته تسهیل واردات مواد اولیه و واسطه‌ای تولید از محل ارز صادراتی، علاوه بر مصوبات قبلی، شامل اقدامات وزارت صنعت، معدن وتجارت در حوزه ثبت سفارش است که کدهای تعرفه کالاهای مشمول این بسته شامل مواد اولیه و واسطه‌ای بخش تولید را با اولویت 1 و 2 اعلام می‌کند. بانک مرکزی نیز وثیقه مورد نیاز جهت رفع تعهد ارزی از حداکثر 35 درصد به حداکثر 15 درصد کاهش داد. زمان مجاز جهت رفع تعهد ارزی از زمان صدور اعلامیه تأمین ارز از 3 ماه به 6 ماه افزایش یافت و اقدامات گمرک در حوزه تشریفات گمرکی نیز به تسهیل واردات منجر شده است.

    ساز و کار ویژه تجارت و تامین مالی ایران

و اروپا (ساتما)

 علی اصغر نوری، مدیرعامل ساز و کار ویژه تجارت و تامین مالی ایران و اروپا اعلام کرد: پس از تاسیس و ثبت ساتما و با توجه به جلسات و هماهنگی‌های برگزار شده با کشورهای اروپایی و شرکت اروپایی اینستکس، در نظر است اولین نقل و انتقال‌های مالی ایران و اروپا با هماهنگی طرفین و بانک‌های ایرانی و اروپایی انجام شود. با آغاز به کار شرکت ساز و کار ویژه تجارت و تامین مالی ایران و اروپا (ساتما)، اولین نقل و انتقال‌های مالی ایران و اروپا، با هماهنگی طرفین و بانک‌های ایرانی و اروپایی انجام می‌شود.

    عملیات بازار باز و تامین سرمایه در گردش

همتی، تدابیر بانک مرکزی در مقابل تحریم‌ها را شامل تلاش برای حفظ و تقویت ثبات نسبی بازار ارز از طریق بازار متشکل ارزی و تقویت و ارتقای عملکرد سامانه نیما و تامین تراز ارزی کشور، رشد صادرات غیرنفتی و برگشت ارز، تامین ارز مورد نیاز کالاهای اساسی در حمایت از اقشار آسیب پذیر، فعال‌سازی عملیات بازار باز با هدف کنترل نرخ اوراق و کمک به دولت در انتشار اوراق خزانه، تامین نقدینگی و سرمایه در گردش برای حفظ و رونق تولید، برقراری مکانیسم مالی با کشورهای همسایه و دوست و ایجاد تعامل بین وزارت صمت و گمرک با بانک مرکزی به منظور واردات از طریق تهاتر اعلام کرد.