مبارزه با فساد اراده قوی سیاسی می‌خواهد
تعادل| گروه اقتصاد کلان|
صندوق بین‌المللی پول در گزارشی به موضوع فساد و مالیات و تاثیر فساد بر درآمدهای مالیاتی پرداخته است. در این گزارش عنوان شده گرچه هیچ کشوری از فساد مصون نیست ولی کشورها به تناسب میزانی که با فساد مقابله می‌کنند می‌توانند از درآمدهای مالیاتی بهره‌مند شده و با فرار مالیاتی هم مقابله کنند. همچنین مبارزه با فساد رابطه مستقیمی در افزایش رشد اقتصادی دارد. رشد اقتصادی که بتوان ثمرات آن را در میان گروه‌های مختلف جامعه توزیع کرد.
به گزارش «تعادل»، صندوق بین‌المللی پول اخیرا گزارشی با عنوان «رابطه مالیات و فساد»، منتشر کرده است. در متن این گزارش آمده: هزینه‌های فساد رو به عمیق‌تر شدن می‌رود. پول‌های مالیات‌دهندگان به انحای مختلف از دست می‌رود؛ به این ترتیب که به جای خرج در مدارس، جاده‌ها و بیمارستان‌ها مستقیم به جیب افرادی می‌رود که فایده‌ای ندارند. آسیب این روند این است که توانایی حکومت را برای کمک به افزایش رشد اقتصادی که بتواند به تمامی شهروندان نفع برساند، هدر می‌دهد .
در این گزارش آمده است که البته هیچ کشوری مصون از فساد نیست. نموداری که از «فیسکال مانیتور» برداشته شده در بردارنده اطلاعاتی از بیش از 180 کشور است. این نمودار نشان می‌دهد در کشورهایی که فساد بیشتری رایج است، مالیات‌های کمتری برداشت می‌شود چراکه مردم برای اجتناب از پرداخت مالیات رشوه می‌دهند. همچنین در این کشورها فرارهای مالیاتی هم بیشتر است چون زمانی‌که مالیات‌دهندگان بر این باورند که حکومت آنها فاسد است بیشتر از پرداخت مالیات فرار می‌کنند. بررسی این نمودار همچنین نشان می‌دهد حکومت‌هایی که فساد کمتری دارند میزان درآمدهای مالیاتی آنها نسبت به تولید ناخالص داخلیشان 4 درصد بیشتر از کشورهایی در همان سطح توسعه اقتصادی با بالاترین سطوح فساد است . همچنین تعداد کمی از کشورهایی که در زمینه مقابله با فساد اقتصادی اصلاحاتی را به عمل آورده‌اند توانسته‌اند درآمدهای بالاتری را به دست بیاورند. برای مثال گرجستان، زمانی که فسادش را کمتر کرد، درآمدهای مالیاتی آن دو برابر شد و بین سال‌های 2003 و 2008، نسبت درآمدهای مالیاتی این کشور به تولید ناخالص داخلی آن حدود 13 درصد بیشتر شد. همچنین اصلاحات جمهوری رواندا برای مبارزه با فساد که از نیمه دهه 1990 شروع شد ثمره‌های زیادی داشت از جمله آنکه نسبت درآمدهای مالیاتی آن به تولید ناخالص داخلیش 6 درصد بیشتر شد. اینها فقط دو نمونه از کشورهایی هستند که نشان می‌دهند اراده سیاسی برای ساختن نهادهای قوی و شفاف می‌تواند موجی را علیه فساد ایجاد کنند.
«فیسکال مانیتور» بر نهادهای مالی مانند اداره‌های مالیاتی یا ادارات خرید و سیاست‌های آنها چراغ گرفته و نشان داده است که این نهادها چگونه می‌توانند با فساد مبارزه کنند. مبارزه با فساد نیازمند اراده سیاسی برای ایجاد نهادهای مالی قوی است. نهادهایی که در سراسر بخش‌های عمومی یکپارچگی و حسابرسی را ارتقا دهند. بر مبنای تحقیقاتی که صورت گرفته چند درس در اینجا آورده می‌شود تا به کشورها برای ساختن نهادهای موثر کمک کرده و بتوانند آسیب‌پذیری در برابر فساد را کم کنند: ابتدا اینکه دولت‌ها باید سرمایه‌گذاری بالا برای ایجاد شفافیت و همچنین نهادهای بازرسی مستقل را جدی بگیرند. این امر به سازمان‌های مالیاتی و بخش عمومی کمک می‌کند تا نظارت موثرتری داشته باشند. برای مثال، کلمبیا، کاستاریکا و پاراگوئه از پلتفرمی آنلاین استفاده می‌کنند که به شهروندان این امکان را می‌دهد تا پیشرفت‌های مالی و فیزیکی پروژه‌های سرمایه‌گذاری را رصد کنند. همچنین نروژ هم استاندارد بالایی از شفافیت را توسعه داده تا منابع طبیعی‌اش را مدیریت کند. تحلیل‌های ما همچنین نشان می‌دهد، مطبوعات آزاد منافع شفافیت مالی را تقویت می‌کنند. در برزیل، نتایج حسابرسی و ممیزی مالیاتی بر انتخاب مجدد مقاماتی که به سوء‌استفاده از پول‌های مردم مظنون بودند اثر گذاشت اما این تاثیر در نواحی که به ایستگاه‌های رادیوی محلی دسترسی داشتند بیشتر بود.
درس دیگر هم اصلاح نهادهاست. زمانی‌که کشورها اصلاحات را از تمامی جنبه‌ها برای مقابله با فساد طراحی می‌کنند، شانس موفقیت بسیار بالاتر می‌رود. برای مثال، اگر قوانین مالیاتی ساده باشد و این قوانین نظارت مقامات را کاهش دهد، اصلاح اداره‌های مالیاتی، می‌تواند بازپرداخت‌های بیشتری را به همراه داشته باشد.
درس مهم دیگر استخدام یک سرویس مدنی حرفه‌ای است. شفافیت، استخدام و پرداخت بر مبنای شایستگی، فرصت برای فساد را کاهش می‌دهد. روسای آ‍ژانس‌ها، وزارتخانه‌ها و بنگاه‌های عمومی باید رفتارهای اخلاقی را با لحنی شفاف در تمامی رئوس ارتقا دهند. درس دیگر ضرورت توانمندی برای مقابله گام‌به گام با چالش‌های تازه است. از آنجایی که فناوری و فرصت‌ها برای امور غلط هم به‌کار می‌افتد، راه‌حل این است که روی نواحی که ریسک‌های بالاتر دارند – مثل تدارکات، اداره‌های درآمد و مدیریت منابع طبیعی، متمرکز شده و کنترل‌های درونی را بیشتر کنیم. در شیلی و کره، سیستم تدارکات الکترونیک، از طریق بالابردن شفافیت و بهبود رقابت ابزارهای بسیار پرقدرتی برای مهار فساد به‌کار بسته شده است.
درس بعدی هم گسترش همکاری‌های بیشتر برای مبارزه با فساد است. کشورها می‌توانند با همکاری یکدیگر تلاش کنند تا فساد به سختی بتواند از مرزها بگذرد. برای مثال، بیش از 40 کشور تحت قوانین ضد فساد او‌ای سی دی، پرداخت رشوه توسط بنگاه‌های خود را برای آنکه بتوانند کسب و کاری را در خارج به دست بیاورند، جرم تلقی کرده‌اند. همچنین کشورها می‌توانند فعالیت‌های ضد پولشویی را سخت‌تر کرده و فرصت‌های فراملیتی را برای پنهان کردن پول‌های فاسد در مراکز خاکستری مالی کاهش دهند.
مهارکردن فساد چالشی است که برای نیل به آن باید در بسیاری از جبهه‌ها تلاش کرد اما یک جبهه وجود دارد که سهم بسیار زیادی دراین موضوع دارد که آن هم اراده سیاسی است. باید اراده سیاسی به کار افتد تا به‌طور مداوم نهادها برای ارتقا، یکپارچگی، همکاری جهانی و حساب دهی تقویت شوند.
