توهم گذار قدرت در قزاقستان
گروه جهان|
مردم قزاقستان یکشنبه در نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری پس از دوران نظربایف شرکت کردند. نورسلطان نظربایف که از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال قزاقستان در سال ۱۹۹۱رییس‌جمهور این کشور بود، در 19 مارس 2019 از مقام خود کناره‌گیری کرد. او به مدت ۲۹ سال تنها پیروز تمام دوره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری قزاقستان و آخرین بازمانده از رهبران عضو ساختار نظام کمونیستی شوروی پیشین بود. اما قزاق‌ها برای نخستین‌بار برای انتخاب رییس‌جمهوری غیر از نظربایف به پای صندوق‌های رأی رفتند.
به‌گزارش یورونیوز، این رویداد تاریخی در حالی اتفاق می‌افتد که جامعه جهانی از سال‌ها پیش دولت قزاقستان را به برگزاری انتخابات ناسالم و غیر آزاد متهم می‌کرد. نظربایف ۷۸ساله با وجود استعفا همچنان رهبری حزب متبوع خود و نیز ریاست شورای امنیت ملی کشور را برعهده دارد. تاریخ انتخابات ریاست‌جمهوری را قاسم توقایف که در حال حاضر ریاست‌جمهوری موقت قزاقستان را در دست دارد برای روز ۱۸ خرداد تعیین کرده بود.
در کشور ۱۸.۵میلیونی قزاقستان، حدود ۱۱میلیون نفر واجد شرایط رأی دادن هستند. این تعداد همچنین شامل یک و نیم میلیون نفر از جوانانی است که از دوره قبلی انتخابات در ۲۰۱۵ تاکنون به ۱۸سالی، یعنی سن قانونی برای رأی دادن در این قزاقستان رسیده‌اند. این انتخابات که بزرگ‌ترین انتخابات در تاریخ قزاقستان است، در حالی برگزار می‌شود که انتقادها درباره نبود آزادی و شفافیت در آن همچنان مطرح است.
کیش شخصیت نظربایف
استعفای نورسلطان نظربایف نه تنها به معنی کناره‌گیری کامل او از قدرت نیست، بلکه نقش محوری او در تصمیم‌گیری‌های کلان سیاسی برای کشور تازه از زمان استعفا به بعد تثبیت‌شده‌تر می‌نماید. بر اساس اصلاحاتی که خود او دو سال پیش در قانون اساسی کشور اعمال کرد، اختیارات رییس‌جمهوری عملا کاسته شده و بر عکس اختیارات بی‌سابقه‌ای به شورای امنیت ملی داده شده که ریاست آن را خود نظربایف برعهده دارد. رییس‌جمهوری پیشین قزاقستان همچنین ریاست دایمی حزب متبوع خود یعنی «نور اوتان» را نیز در دست دارد.
نظربایف به لطف سال‌های زیادی که رییس‌جمهوری بود، توانست برای خود وجهه مثبتی کسب کرده و کیش شخصیت به وجود بیاورد. او با اصلاح قانون اساسی عنوان «یل‌باشی» یا «رییس ملت» را برای خود برگزید، سمتی که به او مصونیت قضایی مادام‌العمر می‌دهد، به او اجازه می‌دهد به تمام اسرار بانکی کشور دسترسی داشته باشد و سران کشور درباره همه تصمیم‌های سیاسی کلان اجبارا نظر او را جویا شوند. نام نخستین رییس‌جمهوری قزاقستان تا آنجا در کشور تثبیت شد که حتی نام پیشین آستانه، پایتخت در ۲۰۱۹ به نام کوچک او «نورسلطان» تغییر یافت. بنابراین رییس‌جمهوری آینده قزاقستان هرگز نخواهد توانست جایگاه، قدرت و اختیارات رییس‌جمهوری پیشین این کشور را در اختیار داشته باشد. قزاقستان به لطف ذخایر نفت و گاز و نیز منابع معدنی خود صاحب بیشترین نرخ تولید نا خالص ملی در آسیای مرکزی است. از لحاظ ژئوپولیتیک نیز این کشور روی جایگاه راهبردی خود سرمایه‌گذاری کرده است، زیرا بر سر راه مبادلات چین و روسیه، دو قدرت بزرگ جهانی قرار گرفته و در عین حال با دنیای غرب پیوندهای مستحکمی دارد. این کشور از راه جاده‌ای، ریلی و نیز از طریق بنادر خود در دریای خزر نیز از سالیان دور تاکنون با اروپا نیز در ارتباط نزدیکی بوده است.
از سوی دیگر با وجود روسیه که می‌کوشد تا حضور خود را در منطقه روز به روز پررنگ‌تر کند و چین که نزدیک به یک میلیون از جمعیت اویغور و قزاق‌تبار خود را در سین‌کیانگ (ترکستان خاوری) زندانی کرده، پیوندهای قزاقستان با دو کشور همسایه‌اش به‌شدت رو به سست‌شدن است.
همزمان با اعلام استعفای نورسلطان نظربایف، هزاران تن از مردم قزاقستان به خیابان آمدند. بسیاری از جوانان و کاربران اینترنت نیز مردم را به تحریم انتخابات بعدی دعوت کردند.. معترضان قزاق جز اعتراض به کارنامه حقوق‌بشری نورسلطان نظربایف به فساد دولتی، نابرابری دستمزدها، بیکاری و ضعف خدمات همگانی نیز معترض بودند.
چه کسی برنده خواهد بود؟
هفت نامزد در انتخابات جاری قزاقستان شرکت دارند و فرد برنده برای یک دوره ۵ ساله سمت ریاست‌جمهوری این کشور را در اختیار خواهد داشت. در این میان نامزدی که آشکارا بیشترین اقبال را برای پیروزی در این رقابت دارد، قاسم جومارت توقایف، دیپلمات ۶۶ساله و رییس‌جمهوری موقت کنونی قزاقستان است. او که تحصیلکرده مسکو و کارشناس امور چین است تا ۲۰۰۷ وزیر خارجه جمهوری قزاقستان بود و پس ازآن به ریاست مجلس سنا رسید.
در کشوری تک‌حزبی چون قزاقستان رقابت واقعی و دموکراتیک میان نامزدها وجود ندارد؛ به‌طوری که بخت اول این انتخابات یعنی قاسم توقایف گفته نیازی به مناظره تلویزیونی با رقبای دیگری ندارد زیرا از پیروزی خود مطمئن است. نامزدهای دیگر انتخابات جمیل احمدبیگوف و دانیا یشپایوا، هر دو عضو مجلس ملی، امیرجان کوزانف، تولئوتی رحیم‌بیگوف، رییس هیات مدیره مرکز ملی علوم و آموزش کشاورزی، امان‌گلدی تسبیحوف، کنشگر صنفی و صادق‌بیگ توگل، نایب‌رییس انجمن ورز‌ش‌های ملی هستند .
گفته شده هزار و ۱۳ ناظر بین‌المللی از ۴۱ کشور و ۹ نهاد بین‌المللی کار نظارت بر انتخابات قزاقستان را برعهده دارند. ۲۲۷ خبرنگار از ۴۰ کشور وظیفه پوشش انتخابات را بر عهده دارند که در نوع خود رکوردی در این کشور به شمار می‌رود. ناظران حقوق بشر یکی از اصلی‌ترین نهادهای منتقد سیاست حکومت قزاقستان است. این نهاد در مورد انتخابات قزاقستان و انتقال قدرت سیاسی گفته: «ترسیم چشم‌اندازی برای یک گذار حقیقی قدرت در قزاقستان توهمی بیش نیست.»
