قدرت مخالفت تغییرات بازار پایه تا منتفی شدن

گروه بورس|

بر اساس تصمیمی که سازمان فرابورس کشور برای تغییر قوانین بازار پایه گرفته بود، قرار بر این بود که نمادهای مندرج در این بازار بعد از پایان معاملات روز دوشنبه 20خرداد بسته شود. این سیاست هرچند با دقت بالایی در برنامه‌ریزی همراه نبود، اما به دلیل بازتاب‌های مثبت تغییرات موردنظر، در آن زمان با مخالفت جدی‌ای روبه‌رو نشد. با این حال با نزدیک شدن روز موعود کم کم مخالفت‌های پنهانی با برنامه مذکور شدیدتر شد تا جایی که در این هفته مشخص شد بسته شدن نمادها و اجرای برنامه ملغی شده است.

به گزارش «تعادل» این جریان باعث مطرح شدن پرسش‌های مهمی در زمینه ماهیت مخالفان و قدرت تاثیرگذاری‌ آنها بر مسوولان سازمان و علت مخالفت و به‌طور اولی اینکه چرا تاکنون مخالفت خود را اعلام نکرده بودند، شده است.

شنیده‌ها حاکی از این است که سازمان فرابورس قصد محدود کردن معاملات بازار پایه را داشته و به نظر می‌رسد این موضوع یکی از محورهای انتقادبرانگیز مخالفان بوده است، اما موضوع مهم این است که دقیقا همین تصمیم فرابورس در لغو برنامه باعث افزایش ریسک در بازار شده است، چراکه بسیاری از معامله‌گران طبق سیاست‌ها و برنامه اعلامی رفتار خود را تنظیم می‌کنند و زمانی که خود را یک‌باره در تغییرات در برنامه رسمی می‌یابند دچار تضرر می‌شوند. علاوه بر این موضوع اخیر نوعی نااطمینانی در بازار به وجود می‌آورد که اصلی‌ترین عامل ریسک‌زا در هر اقتصادی محسوب می‌شود.

    ماهیت تغییرات

طبق اخبار تغییراتی که قرار بود در مقررات بازار پایه مورد بازنگری قرار گیرد شامل مواردی مانند عدم نمایش سفارشات خرید و فروش در فرابورس و تقسیم شرکت‌ها بر اساس میزان ریسک و با عناوین زرد، نارنجی و قرمز می‌شود.  مطابق با این واقعیت که همواره بخشی از سرمایه‌گذاران ما در بازار سرمایه از اطلاعات لازم مالی و سرمایه‌گذاری برخوردار نیستند، این افراد ممکن است بعضا صاحبان سرمایه‌های قابل توجهی باشند و از سوی برخی افراد سودجو مورد هدایت غلط قرار گیرند.

در بازار پایه این احتمال وجود دارد که با ایجاد جوی مثبت و رو به رشد و در کنار تبلیغات فضای مجازی، برای برخی سهم‌ها حباب قیمتی ایجاد شود و پس از ایجاد رشد کاذب برخی به سرعت از سهم خارج شوند و به سایر سرمایه‌گذاران آسیب وارد کنند. البته اقداماتی از این دست در اغلب بورس‌های جهان نیز وجود دارد.

از همین رو برای اینکه افراد با اطلاعات کمتر طعمه سودجویان نشوند و سرمایه خود را از دست ندهند، فرابورس قصد ایجاد مقرراتی برای مخفی کردن سفارشات خرید و فروش داشت. شاهین چراغی در گفت‌وگو با «تعادل» به انتقاد از نبود قوانین و مقررات مربوط به افشای اطلاعات در فضای مجازی کشور پرداخت و گفت: این مساله سبب شده تا هر فردی با هر انگیزه‌ای از طریق حضور در فضای مجازی و تکیه بر تبلیغات، سرمایه‌گذاران را تحت تاثیر قرار دهد و با جوسازی یا ایجاد تقاضای کاذب، سرمایه‌گذاران را به سمت برخی سهام غیر ارزنده هدایت کنند. وی ادامه داد: چنانکه سال گذشته در بازار پایه شاهد این مساله بودیم که سهام برخی شرکت‌ها که حتی زیانده نیز بودند تا ۵۰۰ درصد رشد داشت، در حالی که حتی در بورس یا شرکت‌های موجود در تابلوی اصلی فرابورس که جزو نهادهای خوب بازار سرمایه هستند نیز شاهد چنین رشدی نبودیم.

وی افزود: این طبیعی است که تصمیم فرابورس در مخفی کردن سفارشات خرید و فروش، واکنش برخی ذی‌نفعان را در پی داشته باشد؛ همواره افرادی هستند که با سوءاستفاده از میزان اطلاعات دیگران و ابزار شایعه سرمایه‌گذاران را ترغیب می‌کنند و با جهت دادن به قیمت‌ها به سودهای هنگفتی در بازاری مانند بازار پایه می‌رسند.

چراغی افزود: در سال‌های گذشته شاهد این نوع اتفاقات بودیم که سبب بلوکه شدن سرمایه افراد در برخی نمادها شد و پس از سال‌ها این نمادها توانستند به تابلوی معاملات بازگردند و حقوق سهامداران زنده شود.

عضو شورای عالی بورس با تاکید بر درستی تصمیم اتخاذ شده از سوی مدیران فرابورس برای حفظ حقوق سهامداران گفت: در بازار پایه فرابورس راه صحیح حفظ سرمایه مردم از برنامه‌ریزی سودجویان این است که بخشی از اطلاعات مخفی شود. نمایش قیمت می‌تواند منجر به گمراهی و متضرر شدن افراد در بازار سرمایه شود. وی نگرانی دیگر سهامداران را مرتبط با نحوه نظارت فرابورس بر سفارشات مخفی شده دانست و خاطرنشان کرد: شناخت ما از نهاد ناظر فرابورس و صحت عمل کارشناسان و فعالان این بازار به ما می‌گوید که باید به فرابورس و اجرای این رویه درست در بازار پایه اعتماد کنیم تا نتیجه مطلوب حاصل شود.

عضو شورای عالی بورس نتایج این رویه را در درازمدت خوشبینانه ارزیابی کرد و یادآور شد: باید اجازه دهیم این تصمیم وارد فاز اجرایی شود و نتایج خود را به مرور زمان نشان دهد. من با اطمینانی که به فرابورس و دانش پرسنل آن دارم معتقدم که این اتفاق به خوبی پیش خواهد رفت و مشکلی پیش نخواهد آمد. ضمن اینکه از اطلاعات صیانت کامل به عمل خواهد آمد و اعتقاد دارم که با درایت مدیرعامل فهیم فرابورس از این وضعیت نیز گذر خواهیم کرد و فرابورس با دسته‌بندی در نظر گرفته شده مورد توجه و مقبولیت کارشناسان نیز قرار خواهد گرفت. رییس هیات‌مدیره کارگزاری مهر آفرین شروع هر اقدامی را سخت و نیازمند صبوری و ثبات قدم دانست و گفت: اجرای هر تصمیم یک نقطه شروع دارد. در این میان ممکن است برخی افراد که با این اقدام منافعشان به خطر می‌افتد با توسل به مسائلی همچون مسائل شرعی و اعتقادی برای سیاه نمایی در این زمینه تلاش کنند و در بستری همچون فضای مجازی که قوانینی برای برخورد با شایعات وجود ندارد اقدام به انتشار تحلیل‌های بی‌اساس و کذب کنند تا با ایجاد اضطراب سرمایه‌گذاران را به واکنش وادارند که البته این اقدامات می‌تواند با شفاف‌سازی‌های صورت گرفته یا در حال انجام مدیران فرابورس و کارشناسان خبره بازار سرمایه خنثی شود.

در حال حاضر مخالفت‌ها بن‌بستی بر سر سیاست جدید سازمان فرابورس ایجاد کرده است. برهمین اساس در روز گذشته مسوولان بازار سرمایه و فعالان و کارشناسان این حوزه جلسه برگزار کردند تا در آن به این مساله بپردازند. سعید اسلامی بیدگلی در گفت‌وگو با سنا اظهار کرد: اقدام سازمان بورس در این زمینه قابل تقدیر است و تا اوایل هفته آینده، خروجی و جمع‌بندی نهایی کانون درخصوص این دستورالعمل به سازمان بورس و فرابورس ایران به‌طور رسمی اعلام می‌شود.

وی با اشاره به برگزاری نشست دیروز گفت: به نظر می‌رسد مقابله با سفته بازی کاذب از جمله اهداف این اقدام بوده است که البته خروجی و جمع‌بندی نهایی بعد از تکمیل دیدگاه‌ها و بررسی در کمیته فقهی به اطلاع خواهد رسید. به گفته اسلامی بیدگلی، اصلاح مقررات درج و معاملات بازار پایه فرابورس در یک سال گذشته نیز با برگزاری جلسات متعدد کارشناسی و با کسب نظر از فعالان بازار در دستور کار بوده و نتایج آن ابلاغ شده است .

دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری همچنین اظهار کرد: با ابلاغ اصلاح مقررات توسط شورای عالی بورس یا سازمان بورس، قطعا همراهی و مشارکت لازم در اجرا از سوی کانون و دیگر نهادهای مرتبط صورت خواهد گرفت. وی ابراز امیدواری کرد که در نهایت، با جمع‌بندی دیدگاه‌های کارشناسی بهترین تصمیم ممکن در این خصوص که به نفع بازار سرمایه ایران و فعالان آن است، اتخاذ شود.

    محورهای اختلاف

البته امیر‌هامونی، مدیرعامل فرابورس ایران در این خصوص روز گذشته اعلام کرد: در جزییات این مقررات بحث‌هایی بین کانون و مسوولان سازمان بورس و فرابورس صورت گرفته است.آن‌گونه که از صحبت‌های این مسوول برداشت می‌شود محورهای اصلی مخالفت‌ها به موضوعاتی مانند حجم سهام مورد معامله و دفعی یا تدریجی کردن تغییرات بوده است. به گفته وی تا روز شنبه هفته آینده مورخ ۲۵ خرداد ۹۸ تمامی نظرات در خصوص تدریجی بودن و دفعی بودن این دستورالعمل به سازمان بورس و فرابورس از طریق کانون‌ها اعلام خواهد شد.

مدیرعامل فرابورس ایران به حجم مشخص سهام مورد معامله هم اشاره و تصریح کرد: در حال حاضر اندازه این حجم «یک» است و قرار شد که در این خصوص نیز نظرت از سوی کانون‌ها ارایه شود. مصوبات هیات‌مدیره فرابورس در خصوص عدم‌تغییر این اندازه بود و تا ۶ ماه آینده نیز این اندازه تغییری نکند اما گویا در این خصوص نیز دغدغه‌هایی از سوی کانون‌ها و سهامداران مطرح و مقرر شد در این خصوص نیز کانون‌ها نظرسنجی‌های لازم را صورت دهند و نتیجه را تا روز شنبه به فرابورس و سازمان بورس ارایه کنند.

هامونی همچنین اعلام کرد: در خصوص روزهای معاملاتی تابلوها که دو روز در هفته تعیین‌شده بود، نیز پیشنهاد‌هایی طرح می‌شود. همچنین در خصوص دامنه نوسان در روزهایی که کشف قیمت نداریم نیز بحث و گفت‌وگو شد که در این خصوص مقرر شد کانون‌ها در خصوص دامنه نوسان نیم درصدی تا یک‌درصدی هم نظرسنجی‌هایی را انجام دهد.

این مقام مسوول اظهار کرد: به این ترتیب، سازمان بورس ضرب‌الاجل را به منظور ارایه آخرین پیشنهاد‌ها برای اصلاح بازار پایه، روز شنبه ۲۵ خردادماه ۹۸ قرارداد تا عزیزان تمامی نظرات و پیشنهاد‌های خود را در این خصوص تا روز مقرر به کانون‌ها اعلام کنند.

وی در خصوص بحث فقهی مقررات بازار پایه نیز عنوان کرد: در اولین جلسه کمیته فقهی در هفته جاری مبحث مقررات بازار پایه مطرح می‌شود تا نظرات اعضای کمیته نیز در این خصوص اتخاذ ‌شود.