جهان انرژی در مسیر انحرافی/ بخش سوم: حمل‌ونقل
گروه انرژی| مترجم: فرداد احمدی|
آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در گزارشی به بررسی «چهل و پنج راه تأمین انرژی در جهان»، «مسیری که این آژانس تا سال 2030 برای آنها ترسیم کرده» و «جایگاهی که اکنون دنیا در آن قرار دارد» پرداخته است. این گزارش مشخص می‌کند که هر یک از شیوه‌های تأمین انرژی چقدر در دستیابی به اهداف تعیین شده در سناریوی توسعه پایدار این سازمان موفق بوده‌اند و نتیجه می‌گیرد جهان انرژی مسیر ترسیم شده برای رسیدن به آینده‌ای پاک را برنگزیده است. روزنامه تعادل، پیش از این بخش‌های «تولید انرژی الکتریکی» و «عرضه سوخت و صنعت» این گزارش را منتشر کرده بود و در مقاله پیش رو، بخش «حمل‌ونقل» را مورد توجه قرار می‌دهد. در این گزارش نیز به سبک دو گزارش قبلی، حوزه‌های مختلف انرژی با سه رنگ سبز (بودن در مسیر اصلی ترسیم شده توسط سناریوی توسعه پایدار آژانس بین‌المللی انرژی)، زرد (نیاز به تلاش بیشتر برای تحقق اهداف در سناریو مذکور) و قرمز (نبودن در مسیر سناریو و پیشرفت بسیار کمتر از حد مورد انتظار) نشان‌گذاری شده‌اند.
سناریوی توسعه پایدار آژانس بین‌المللی انرژی (SDS) در راستای رسیدن به 3 هدف استراتژیک «پایبندی به موافقت‌نامه پاریس با هدف جلوگیری از گرمایش 2 درجه سانتی‌گرادی زمین»، »دسترسی جهانی به انرژی» و »کاهش قابل توجه آلودگی هوا» مسیری را پیشنهاد می‌دهد. اما IEA اعلام می‌کند که بر اساس سیاست‌های موجود و اعلام شده؛ همانطور که در سناریوی سیاست‌های جدید آژانس بین‌المللی انرژی (NPS) نشان داده شد؛ جهان در حال دور شدن از مسیر اصلی تحقق این اهداف است. بخش «حمل‌ونقل» یکی از حوزه‌های مهم مورد توجه این سازمان در انتشار گاز کربن است، زیرا حمل‌ونقل به یکی از نیازهای اجتناب‌ناپذیر و رو به گسترش بشری تبدیل شده و سهم بزرگی از مصرف انرژی جهان را به خود اختصاص داده است.
خودروهای الکتریکی: سبز
سال 2018، یک سال دیگر بود که خودروهای برقی با یک میلیون و 980 هزار فروش جهانی، رکورد زد و سهم فروش کلی این خودروها را در جهان به 5 میلیون و 120 هزار عدد رساند. در این سال، فروش خودروهای الکتریکی 68 درصد افزایش یافت که بیش از دو برابر میانگین رشد فروش سالانه مورد نیاز برای رسیدن به سطح مورد انتظار سناریوی توسعه پایدار آژانس بین‌المللی انرژی (SDS) برای سال 2030 است. چین بزرگ‌ترین بازار جهانی خودروهای الکتریکی است و فقط در سال 2018، بیش از یک میلیون خودرو برقی در این کشور به فروش رسید. پس از چین اروپا با 385 هزار و سپس ایالات متحده امریکا با 361 هزار فروش خودرو الکتریکی در 2018 قرار دارند و در مجموع، این سه کشور بیش از 90 درصد از کل سهم فروش این سال را به خود اختصاص دادند. 46 بازار خودروی نروژ در سال 2018 متعلق به خودروهای برقی بوده است، در نتیجه این کشور همچنان دارای بالاترین سهم بازار خودروهای الکتریکی است و پس از آن ایسلند با 17 درصد و سوئد با 8 درصد از سهم بازار خودرو الکتریکی در بازار خود در رتبه‌های بعدی قرار دارند. پیشرفت‌ها در کاهش انتشار CO2 در بخش برق، مزیت کاهش انتشار دی‌اکسید کربن در خودروهای الکتریکی را سرعت می‌بخشد.
اقتصاد سوخت: قرمز
متوسط مصرف سوخت وسایل نقلیه سبک در سال 2017 فقط 0.7 درصد اصلاح شد که آرام‌تر از نرخ سالانه 1.8 درصدی سال‌های 2005 تا 2016 بوده است. برای رسیدن به سناریوی توسعه پایدار آژانس بین‌المللی انرژی (SDS) که با اهداف سال 2030 «ابتکار اقتصادی سوخت جهانی (GFEI) » تطابق دارد، بهبود مصرف سالانه 3.7 درصدی مورد نیاز است. حیاتی است که استانداردها بطور قابل توجهی سختگیرانه‌تر شده و خودروها این استانداردها را در شرایط رانندگی دنیای واقعی رعایت کنند. نشانه‌های امیدوارکننده‌ای وجود دارد که در اروپا استانداردهای بلندپروازانه اما قابل دستیابی درباره CO2 وضع شود و در چین، طرحی برای استانداردهای سختگیرانه داده شود. پذیرش سریع خودروهای الکتریکی نیز در رسیدن به اهداف مربوط به بهره‌وری کمک‌کننده است.
کامیون و اتوبوس (وسایل نقلیه سنگین): زرد
انتشار کربن از جانب کامیون‌ها و اتوبوس‌ها از سال 2000 سالانه 2.2 درصد رشد داشته است. در حالی که اجرای سیاست‌ها برای وسایل نقلیه سنگین هنوز هم از سیاست‌های وسایل نقلیه سبک عقب هستند، اما تحرکات این بخش در حوزه سیاست‌گذاری رو به رشد بوده است. با توجه به سیاست‌های جدیدی که در سال 2018 در هند تصویب شد و انتظار می‌رود در اروپا نیز در ماه ژوئیه 2019 اتخاذ شود، بیش از نیمی از خودروهای سنگین فروخته شده در سرتاسر جهان تحت پوشش اقتصاد سوخت و استانداردهای انتشار دی‌اکسید کربن قرار خواهند گرفت. برای رسیدن به اهداف سناریوی توسعه پایدار آژانس بین‌المللی انرژی (SDS)، کشورهای بیشتری باید این استانداردها را اتخاذ کنند و استانداردهای فعلی هم باید جامع‌تر و دقیق‌تر شوند. در معماری شهری، سرعت دادن به الکتریکی کردن وسایل حمل‌ونقل (به ویژه در اتوبوس‌ها و هرچه بیشتر در کامیون‌های متوسط و سبک تجاری) کمک‌کننده خواهد بود.
حمل‌ونقل مبتنی بر سوخت زیست‌توده: قرمز
در سال 2018، حمل‌ونقل مبتنی بر سوختهای زیست‌توده 7 درصد به نسبت سال قبل از آن رشد داشت و انتظار می‌رود در طول 5 سال آینده، رشد تولید سالانه 3 درصدی را تجربه کند. این مقدار در مقایسه با رشد سالانه 10 درصدی ذکر شده در سناریوی توسعه پایدار آژانس بین‌المللی انرژی (SDS)، کم است. همانطور که در این سناریو پیش‌بینی شده است، ضرورت دارد که حمایت‌های سیاسی تقویت شوند و در راستای کاهش هزینه‌ها نوآوری صورت بگیرد تا هم مصرف سوخت زیست‌توده افزایش یابد و هم در جهت پذیرش استفاده از این سوخت در بخش‌های حمل‌ونقل هوایی و دریایی پیشرفت‌هایی صورت بگیرد. از آنجا که تنها سوختهای زیست‌توده پایدار در سناریو SDS مد نظر هستند، حاکمیت پایدار گسترده‌تر باید مکمل تولید سوختهای زیست‌توده با کیفیت‌تر باشد.
حمل‌ونقل هوایی: زرد
بهره‌وری انرژی در حمل‌ونقل هوایی بین سال‌های 2000 تا 2014 سالانه 3.2 درصد بهبود می‌یافت، اما در سال‌های 2014 تا 2016 به کمتر از 1 درصد رسید. با توجه به سناریوی توسعه پایدار آژانس بین‌المللی انرژی (SDS)، حمل‌ونقل هوایی باید تا سال 2040 سالانه بیش از 3 درصد بهتر شود. از آنجا که بخش حمل‌ونقل هوایی همچنان به رشد سریع خود ادامه می‌دهد (140 درصد از سال 2000)، اقدامات سیاستی بین‌المللی بیشتری مثل دقیق‌تر کردن قیمت‌گذاری کربن و استانداردهای بهره‌وری می‌تواند کمک کند که حمل‌ونقل هوایی در مسیر سناریوی SDS قرار بگیرد.
کشتی‌رانی بین‌المللی: زرد
در آوریل 2018، سازمان بین‌المللی دریایی (IMO) موافقت کرد که با مبدأ قرار دادن سال 2008، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را تا سال 2050 به اندازه 50 درصد کاهش دهد و اهدافی را در سال‌های 2030 و 2050 برای کاهش شدت انتشار کربن تعیین کرد. ضرورت دارد که این مرحله برجسته تاریخی به سرعت با سیاست‌های اختصاصی و سایر اقدامات دنبال شود. به دلیل شکاف عمیق قیمتی میان تکنولوژی‌های مرسوم و تکنولوژی‌های پاک حوزه انرژی، اقدامات به موقع و جاه‌طلبانه‌ای که بخش کشتی‌رانی را قادر به بهبود بالای بهره‌وری کرده و در جایگزینی سریع سوخت با سوخت کربن توانا می‌سازد، حیاتی است.
راه‌آهن: سبز
راه‌آهن یکی از کم‌مصرف‌ترین وسایل حمل‌ونقل بوده و محاسبه می‌شود که برای جابه‌جایی 8 درصد از مسافران بخش حمل‌ونقل موتوری و 7 درصد محموله در جهان، فقط 2 درصد از انرژی حمل‌ونقل را مورد استفاده قرار می‌دهد. در طول دهه گذشته زیربناهای ریلی پرسرعت شهری حمل‌ونقل پاک درون‌شهری و بین‌شهری را به سرعت رشد داده‌اند، در حالی که بنیانی برای رفاه بیشتر را نیز فراهم کرده‌اند. چین با توسعه بی‌سابقه راه‌آهن پرسرعت جلودار این بخش است. در این کشور، خدمات مسافربری در سال 2018 نزدیک به 20 درصد رشد کرده است که بیش از 2 برابر سریع‌تر از بخش هوانوردی داخلی بوده است. سرمایه‌گذاری‌های بخش ریلی در هند و جنوب شرق آسیا، در صورت جایگزین‌کردن آن با اشکال دیگر حمل‌ونقل مانند اتوموبیل، کامیون و هواپیما، بطور خاص می‌تواند بخش حمل‌ونقل را در مسیر سناریوی توسعه پایدار آژانس بین‌المللی انرژی (SDS) قرار داده و مصرف خالص انرژی و انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد.
