خرید رسمی نفت ایران از سوی چین پیام قدرت دارد
گروه انرژی| نادی صبوری|
30 روز پس از آنکه کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد با قصد صفر کردن صادرات نفت خام ایران، معافیت‌های قابل توجه به خریداران نفت از ایران را تمدید نخواهد کرد، یک نفتکش سایز متوسط به اسم سالینا، جزیره خارک را با یک محموله یک میلیون بشکه‌ای از نفت خام ایران ترک می‌کند. این نفتکش مسیری طولانی را طی می‌کند و 27 روز بعد به مجتمعی پالایشی در نزدیکی بندر جینجوی چین می‌رسد تا اولین شکننده رسمی بیانیه کاخ سفید و تحریم امریکا محسوب شود. ایران طبق شنیده‌ها در مدت اخیر به صادرات نفت خام خود ادامه داده است اما اهمیت این محموله در این است که نخستین محموله صادراتی به حساب می‌آید که به صورت «رسمی» تایید شده است.
یک نفتکش که مالک آن شرکت ملی نفتکش ایران NITC است به مجتمع پالایش و پتروشیمی جینگسی چین نفت تحویل داد که نخستین خرید تأیید شده نفت ایران از زمان لغو معافیت‌های نفتی امریکا برای مشتریان ایران به حساب می‌آید.
طبق داده‌های TankerTrack نفتکش سوئزمکس سالینا 24 ماه مه مصادف با جمعه 3 خرداد جزیره خارک در ایران را ترک کرده و به سمت چین حرکت کرده است.
یک ماه قبل از این اتفاق، کاخ سفید در بیانیه‌ای به صورت رسمی اعلام کرده بود که دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا تصمیم ندارد «استثنائات کاهش قابل توجه» (شیوه‌ای که برای اعلام معافیت نفتی در دولت ترامپ استفاده می‌شود) را با منقضی شدن آنها در روزهای نخست ماه مه، تمدید کند. در این بیانیه اعلام شده بود که این تصمیم با برنامه به صفر رساندن صادرات نفت خام ایران اتخاذ شده است.
سفر نفتکش سالینا مدل سوئز مکس که اسمش به معنای «سوئزگذر» و اصطلاحی در معماری دریایی برای نفتکش‌هایی است که قادر به عبور در شرایط بارگیری از کانال سوئز هستند، 24 مه مصادف با 3 خرداد از جزیره خارک شروع می‌شود، 27 روز طول می‌کشد و 20 ژوئن مصادف با پنج‌شنبه 30 خرداد به بندر جینجوی چین می‌رسد.
محموله 1 میلیون بشکه‌ای سالینا، تحویل پالایشگاه جینگسی در نزدیکی بندر جینجوی چین داده شده است. پالایشگاه جینگسی در اطلاعات شرکت‌های S&P گلوبال مارکت، یک شرکت «خصوصی» توصیف شده که البته از شرکت‌های تابعه شرکت نفت دولتی چین «پتروچاینا» به حساب می‌آید. احمد صرامی یک صادرکننده هیدروکربور ایرانی در مورد پیامی که انتشار خبر صادرات «رسمی» محموله یک میلیون بشکه‌ای به چین دارد به «تعادل» می‌گوید: «این اتفاق وجوه مختلف سیاسی و اقتصادی دارد و حتی از بعد تجارت چین و امریکا هم قابل تحلیل است ولی اینکه شما با جسارت و قدرت یک محموله را از کشوری که مورد تحریم واقع شده خریداری کنی و بدون اینکه در جایی ترمز یا توقف کنی به مقصد، آن‌هم یک مقصد مشخص برسانی در تمام لایه‌هایش حس قدرت دیده می‌شود.»
چین در زمره مشتریان نفتی ایران بود که قبل از انتشار رسمی بیانیه 22 آوریل کاخ سفید به اخبار غیر رسمی در مورد لغو معافیت‌های نفتی واکنش نشان داد و بلافاصله عنوان کرد که تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران را منصفانه ندانسته و تمام همکاری‌هایش با تهران را «قانونی» می‌داند. نگ شوآنگ سخنگوی وزارت خارجه چین در آن زمان اعلام کرد که چین همواره با تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران مخالفت دارد. شوآنگ در ادامه عنوان کرد که دولت چین «متعهد» به حفاظت از منافع و حقوق مشروع کمپانی‌های چینی است
پیش از انتشار این بیانیه نیز دونگ خسچینیگ رییس گروه سیاست انرژی دانشگاه اقتصاد و تجارت بین‌الملل پکن به رویترز گفته بود که ممکن است پالایشگاه‌های امریکایی سطح واردات نفت خام از ایران را برای نشان دادن سطح بیشتری از مقبولیت کاهش دهند اما کاهش کامل واردات نفت خام از ایران برای چین «غیر ممکن» است چرا که این مساله با دیپلماسی بلندمدت چین همخوانی ندارد. نکته جالب توجه این بود که رویترز این بخش از گزارش خود را ساعاتی بعد ویرایش کرده و از نسخه نهایی حذف کرد.
احمد صرامی عضو هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی ایران در مورد پیچیده بودن فرآیندی که نفتکش سالینا با صادرات «رسمی» از سر گذرانده می‌گوید: «موارد بسیار مهمی وجود دارد اینکه این محموله از زمان شروع تا مقصد تمام مراحل سند و مدارک مبدا کشتی را داشته، مدارک پهلو گرفتن کشتی، مدارک اجازه برای خروج از اسکله، مدارک منشأ خرید فرآورده، از سوی دیگر در وضعیت تحریمی حتی اینکه نوع کالا چه چیزی است بسیار حساسیت‌برانگیز و مهم است. بعضی محصولات مانند خود نفت خام و بعضی فرآورده‌های بالادستی نفت کاملا تحت شرایطی مشخص است از چه پالایشگاه و منشایی بارگیری شده است. این اتفاق را باید با در نظر گرفتن تمام این موارد دید» خبر تحویل محموله 1 میلیون بشکه‌ای نفتکش سالینا به پالایشگاه جینگسی در روز پنج‌شنبه 30 خرداد، در حالی منتشر می‌شود که 16 مه مصادف با 26 اردیبهشت رویترز در گزارشی نوشته بود که یک محموله حاوی 130 هزار بشکه نفت کوره ایران که طبق ادعای این خبرگزاری عملیات تعقیب و گریزش از گزند تحریم‌ها 4 ماه به طول انجامیده بود در بندر لیوهنگ چین تخلیه شده است. این خبر با جزییاتی از جمله سطح کشتی در آب مدعی شده بود که محموله کشتی در تاریخ مد نظر تخلیه شده است.
پیش‌تر انجمن خبرنگاران ایران، روسیه و آسیای مرکزی به نقل از یک تحلیلگر آلمانی نوشته بود که این تصور که چین به درخواست امریکا برای تغییر سیاست تجاری‌اش در زمینه واردات نفت از ایران پاسخ مثبت دهد، احمقانه است.
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش عنوان کرده بود: «انسان با خودش می‌گوید آیا واقعا یک دولت [از حزب] دموکرات هم می‌توانست این‌قدر احمق باشد که از چین انتظار داشته باشد به درخواست تغییر سیاست تجاری‌اش با ایران در زمینه صادرات نفت، عمل کند.»
ایران و چین در زمینه انرژی نیز همکاری دارند. یکی از بزرگ‌ترین این همکاری‌ها، پروژه توسعه فاز 11 پارس جنوبی است که تابستان سال 96 با کنسرسیومی به رهبری شرکت توتال فرانسه و حضور شرکت سی‌ان‌پی‌سی چین در این کنسرسیوم به امضا رسید. بعد از تصمیم دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا برای کنار کشیدن از برجام، توتال به دنبال مذاکره برای کسب معافیت و حضور در این پروژه اعلام کرد که ادامه حضورش در پروژه ممکن نیست. با خروج توتال طبق مفاد قرارداد، شرکت سی‌ان‌پی‌سی چین رهبری کنسرسیوم توسعه را به دست گرفت. طبق تازه‌ترین اظهارنظر بیژن زنگنه وزیر نفت ایران، سی‌ان‌پی‌سی هنوز اقدام عملی در مورد این پروژه انجام نداده است.
خبر صادر شدن «رسمی» اولین محموله نفت خام ایران با فاصله کمی بعد از آن منتشر می‌شود که ایالات متحده اعلام کرد تحریم‌هایی جدید را علیه سران ایران از جمله مقام معظم رهبری وضع کرده است. امریکایی‌ها از تحریم محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران هم صحبت کرده‌اند. اقداماتی که ایران از طریق سخنگوی وزارت امور خارجه خود به آنها واکنش نشان داده و آن را «پایان دیپلماسی» توصیف کرده است.
مایک پمپئو اوایل اردیبهشت ماه و بعد از انتشار بیانیه کاخ سفید در مورد پایان استثناهای قابل توجه، گفته بود که کشورها و کمپانی‌ها باید بدانند که واردات نفت خام از ایران از این روز «اشتباهی گران‌قیمت» خواهد بود.
دیروز همزمان با انتشار خبر صادرات رسمی نفت خام از ایران به چین، عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی نیز در حاشیه نشست هیات دولت گفته است که جمهوری اسلامی قله مقاومت تحریمی را پشت سرگذاشته و باوجود ادعای امریکا مبنی بر صفر شدن فروش نفت، روند صادرات نفت در حال افزایش است.
صرامی که خود صادرکننده‌ای کهنه‌کار است اعتقاد دارد خبر صادرات «رسمی» یک محموله از ایران به چین هم چراغ سبزی برای تجارت تهران-پکن و هم زنگ خطری برای اقتصاد امریکا در خصوص قدرت گرفتن ائتلاف هم‌پیمانان چین مقابل این اقتصاد به حساب می‌آید.
