پاسخ به شبهاتی درباره نرخ بیکاری

علی سرزعیم

معاون امور اقتصادی  و برنامه‌ریزی وزیر کار

آخرین آمار نرخ بیکاری از سوی مرکز آمار ایران حاکی است که نرخ بیکاری در فصل بهار امسال به 10.8 درصد رسیده است . این آمار شبهاتی را ایجاد کرده است . در این باره باید بگویم که مرکز آمار ایران در اعلام نرخ 10.7 درصدی بیکاری آمارسازی نکرده است. بخشی از این کاهش به این دلیل رخ داده است که ممکن است تعداد افرادی که در جست‌وجوی کارند، کاهش یافته باشند و به همین دلیل ناامیدی آنها از یافتن شغل باعث شده در نرخ بیکاری محاسبه نشوند. همچنین در سال گذشته برخی مشاغل از صورت رسمی به صورت غیر رسمی منتقل شده‌اند.

از سوی دیگر وقتی رشد منفی وارد اقتصاد می‌شود، واکنش اشتغال نسبت به آن در قیاس با متغیرهای دیگر دیرتر و ضعیف‌تراست. به عبارتی یک نوع چسبندگی در بازارها و بنگاه‌های ما وجود دارد و واکنش آن دیر می‌شود.نکته دیگری که وجود دارد این است با توجه در شرایطی که پیش آمده این شرایط می‌تواند کیفیت اشتغال را پایین بیاورد در حالی که اشتغال کم نشود. به این صورت که بسیاری از مشاغل از بخش رسمی به سمت بخش غیر رسمی بروند. در کل نمی‌توان این را قبول داشت که دولت در زمینه اعلام نرخ رشد بیکاری بخواهد آمارسازی کند، بنابراین اینکه نرخ بیکاری طی یک‌سال 1.8 درصد کاهش پیدا کرده باشد را دور از ذهن نمی‌دانم .در ضمن باید این نکته را تاکید کنم که اصولا در اعلام نرخ بیکاری، اگر مایوس‌شدگان بازار بیشتر باشند به این ترتیب تعداد جمعیتی که به دنبال کار می‌گردند کمتر می‌شود، نرخ بیکاری هم کاهش پیدا می‌کند. البته این به معنی این نیست که اوضاع خوب شده باشد بلکه به این معنی است که افراد ممکن است امید خود را از دست داده باشند و حتی جویای کار هم نباشند.نکته بعد تاثیر رشد منفی اقتصادی بر اشتغال است .رشد منفی اقتصادی باعث می‌شود تقاضا برای نیروی کار کم شود. اقتصاد کشور در سال‌های گذشته چندین رویکرد داشت . در حالی که طی سالیان گذشته سیاست ما تثبیت نرخ ارز بود. همین تثبیت نرخ ارز، هم واردات را بالا برده و هم تقاضا را برای خدمات فنی را پایین می‌آورد و... همین سیاست در بیکاری جوانان تحصیلکرده تاثیر داشت. اکنون موضوع تحریم هم مزید بر علت شده است. ولی در موضوع تحریم دو وجه وجود دارد، از یک سو تحریم‌ها رشد اقتصادی را کم کرده و همین تقاضا برای شغل را کاهش می‌دهد ولی از سوی دیگر با توجه به افزایش صادرات به ویژه افزایش صادرات خدمات فنی مهندسی و توزیع پروژه‌های کاربر این امیدواری وجود دارد که این وجه غالب شده و برخی جوانان تحصیلکرده برای اشتغال جذب شوند. اما در مورد وضعیت اشتغال در سال آینده و اثر رشد منفی اقتصاد بر آن می‌توانم بگویم من از آن دسته از افرادی هستم که فکر می‌کنم اثرات اصلی منفی تحریم بر اقتصاد امسال ظاهر می‌شود بنابراین گمان می‌کنم که افت اقتصادی امسال ما کمی عمیق‌تر از سال گذشته باشد اما یکسری ساز و کارهای خوب و موثر در اقتصاد ایران در حال انجام است مانند رشد صادرات، صادرات خدمات مهندسی و... بنابراین انتظار داریم در سال 1399 بتوانیم رشد اقتصادی مثبت را شاهد باشیم.