پاسخ منفی شورای حکام به درخواست ترامپ
گروه ایران|
«برگزاری یک مجمع بین‌المللی دیگر و ثبت یک ناکامی دیگر برای ایالات متحده» این عبارات محتوای عناوینی است که اکثر رسانه‌های بین‌المللی در خصوص نشست اخیر شورای حکام که به در خواست امریکا برگزار شده بود، بیان کرده‌اند. نشستی که در آخرین ساعات روز چهارشنبه پایان یافت و ایالات متحده برای چندمین بار در مواجهه حقوقی با کشورمان ناکام ماند و نتوانست از اهرم آژانس برای ضربه زدن به ایران و برجام استفاده کند و کار به جایی کشید که حتی رییس نشست نیز حاضر به ارایه یک جمع‌بندی از محتوای جلسه نشد؛ واکنشی که نشان‌دهنده رفتار غیر اصولی امریکا در مواجهه با سازمان‌های بین‌المللی است.
به نظر می‌رسد پاسخ منفی شورای حکام به درخواست ترامپ آنقدر دور از انتظار ترامپ بوده است که او بعد از اعلام نتایج نشست در توییتی که حاکی از عصبانیت او در این باره است به دروغ و نادرست اعلام کرد که« ایران از قبل به‌طور مخفیانه به غنی‌سازی اورانیوم مشغول بوده و این نقض برجام است.»
پاسخ توییت سراسر دروغ ترامپ را نه مقامات ایران بلکه چهره‌های سیاسی دولت گذشته ایالات متحده دادند؛ جایی که بن رودز مشاور امنیت ملی باراک اوباما در واکنش به این توییت ترامپ نوشت که« این حرف کاملاً دروغ است و سیاست خارجی ترامپ را مبتنی بر دروغ دانست و گفت «چنین سیاست خارجی قادر نیست حمایت بین‌المللی را جلب کند.»
او گفت: « آژانس و جامعه اطلاعاتی امریکا در زمان ترامپ و مقامات نظامی همگی پایبندی ایران به برجام را تأیید کرده‌اند.»
از میان چهره‌های دولتی کشورمان هم رییس دفتر رییس‌جمهور با اشاره به تلاش ناکام امریکا برای تشدید فشار بر ایران از طریق تشکیل جلسه اضطراری شورای حکام سازمان بین‌المللی انرژی اتمی، مخالفت سایر طرف‌های برجام با امریکا را نشان‌دهنده عمیق‌تر شدن انزوای این کشور و شکست در مورد پرونده هسته‌ای ایران عنوان کرد.
محمود واعظی با انتشار پستی در اینستاگرام، با بیان اینکه « در اجلاس اضطراری شورای حکام سازمان بین‌المللی انرژی اتمی در مورد پرونده هسته‌ای ایران یک‌بار دیگر امریکا شکست خورد» نوشت: اجلاس اضطراری شورای حکام سازمان بین‌المللی انرژی اتمی به تقاضای امریکا و به بهانه اقدامات ایران در کاهش تعهدات اتمی‌اش تشکیل شده بود و بیانیه نمایندگی امریکا در آژانس قبل از تشکیل این نشست که در آن ذکر شده بود راهی که ایران در پیش گرفته انزوای بین‌المللی‌اش را عمیق‌تر می‌کند نشان می‌داد که امریکایی‌ها امید زیادی به دستاوردهای این نشست بسته‌اند اما ساعاتی بعد، برون داد جلسه نشان داد که انزوای امریکا عمیق‌تر شده است.»
پاسخ رد شورای حکام به در خواست ترامپ
ماجرای تلاش امریکا برای فشار به ایران از طریق شورای حکام اما زمانی آغاز شد که ایران در واکنش به خروج امریکا و بازگشت تحریم‌ها در ۱۸ اردیبهشت سال جاری اعلام کرد که در تصمیمی جدید، تعهدات برجامی خود را طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام گام به گام کاهش می‌دهد با این هدف که اجرای این توافق در وضعیتی متوازن قرار گیرد در غیر این صورت ایران دیگر متعهد به این توافق نخواهد بود.
امریکا در سال گذشته چهار بار نشست شورای امنیت سازمان ملل را درباره ایران تشکیل داده است که در یکی از این نشست‌ها شخص دونالد ترامپ حضور یافت و در یکی دیگر وزیر امور خارجه این کشور حاضر شد. آنها نه فقط به بهانه هسته‌ای بلکه به بهانه‌های دیگر از جمله بحث موشکی، مساله یمن و نفوذ ایران در منطقه سعی کردند پای ایران را به شورای امنیت باز کنند اما در این تلاش‌ها ناکام ماندند.
در نهایت بعد از آنکه ایران در گام نخست کاهش تعهدات برجامی خود، محدودیت ذخیره اورانیوم غنی شده تا سقف ۳۰۰ کیلوگرم را لغو کرد و ذخایر ایران به تأیید آژانس از مرز ۳۰۰ کیلوگرم گذشت، ترامپ سعی کرد از این مساله به عنوان فرصتی برای ضربه زدن یا محکوم کردن ایران در جامعه بین‌الملل استفاده کند، از این رو درخواست تشکیل نشست فوری شورای حکام را مطرح کرد بدون آنکه به لحاظ محتوا و شکل به ابعاد آن
فکر کند.
مطابق بند ب از قاعده شماره ۱۱ قواعد کاری شورای حکام، شورا بنا به درخواست رییس شورا، یا هر یک از اعضای شورا یا مدیرکل باید تشکیل جلسه دهد و این مساله جدای از اینکه موضوع نشست چیست انجام می‌شود چه موضوع در دستورکار باشد چه نباشد.
آنچه امریکا با درخواست تشکیل جلسه فوری شورای حکام به دنبال آن بود، مطرح کردن موضوع اقدامات کاهشی ایران به‌طور خاص مساله لغو محدودیت ذخیره ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده بود. اما آنچه قابل توجه است اینکه شورای حکام صرفاً می‌تواند موضوعات هسته‌ای در چارچوب پادمان جامع را مورد بررسی قرار دهد و از آنجایی که مساله کاهش اجرای تعهدات برجامی ربطی به ابعاد پادمانی فعالیت‌های هسته‌ای ایران در چارچوب آژانس ندارد از این رو اساساً موضوع قابل اعتنا و بررسی نیست ولو اینکه برای آن تشکیل جلسه دهند.
البته امریکایی‌ها ترجیح می‌دادند کشورهای دیگر تقاضای نشست ویژه را مطرح کنند اما این مساله با موافقت هیچ کشوری رو به رو نشد تا اینکه خودشان مجبور به طرح درخواست تشکیل جلسه شدند.
امریکا و حامیان انگشت شمارش
در نشست روز چهارشنبه اما جز امریکا، رژیم صهیونیستی، امارات و عربستان سایر اعضای شورای حکام به ویژه سه کشور اروپایی، چین و روسیه بر حمایت از برجام و ضرورت حفظ آن تاکید کردند. اکثریت قریب به اتفاقی که با رای منفی خود به درخواست ترامپ نشان دادند که نه‌تنها از راهبردهای ترامپ استقبال نمی‌کنند، بلکه این تحرکات را عاملی برای تنش بیشتر در فضای بین‌المللی ارزیابی می‌کنند.
در نشست روز چهارشنبه به جز امریکا، رژیم صهیونیستی، امارات متحده عربی و عربستان سعودی سایر اعضای شورای حکام به ویژه سه کشور اروپایی، چین و روسیه در حمایت از چند جانبه گرایی و برجام و ضرورت حفظ آن به عنوان یکی از شاخص‌های مهم چند جانبه گرایی صحبت کردند. این کشورها به‌طور منسجم خروج امریکا از برجام را سرزنش کردند و بر این مساله تاکید کردند که شورای حکام مکان مناسبی برای بررسی موضوعات مربوط به اجرای برجام نیست، چرا که این قبیل موضوعات در زمره مسائل پادمانی آژانس قرار نمی‌گیرد و باید در چارچوب سازوکارهای مشخص شده در برجام و کمیسیون مشترک مورد بررسی قرار گیرد.
نشست ویژه شورای حکام درباره ایران در نهایت بدون هیچ گونه خروجی به پایان رسید. این در حالی است که عموماً نشست‌های شورای حکام درباره بررسی گزارش‌های راستی‌آزمایی اجرای برجام همراه با جمع‌بندی رییس شورای حکام از خلاصه اظهارات و سخنان ارایه شده در نشست پایان می‌یابد اما این نشست حتی در این حد هم جمع‌بندی نداشت که حاکی از انزوای امریکا در این تلاش نافرجام بود.
همان‌طور که برخی اعضای این شورا از جمله روسیه به آن اشاره کردند، نشست شورای حکام هرچند مطابق دستور کار شورا نبود و موضوع آن فراتر از قوانین و دستور کار این شورا بود اما این فرصت را فراهم کرد تا جهان اراده و عقیده واقعی خود یعنی مخالفت با افزایش تنش‌ها را نشان دهد و این بدون شک نتیجه مثبتی است.
بدون شک تلاش‌های دیپلماتیک در روزهای گذشته از سوی ایران برای خنثی کردن اقدامات امریکا در شورای حکام یکی از مهم‌ترین دلایل دستیابی به این دستاورد دیپلماتیک است. همچنین هر چه پیش‌تر می‌رویم، با وجود محدودیت‌های بسیار بر برجام و برخلاف ادعای برخی در داخل، این توافق به لحاظ حقوقی آنقدر محکم است که حتی در شرایط فعلی قابل استناد و تأمین‌کننده حقوق هسته‌ای ایران است. نشست اخیر شورای حکام سند دیگری بر درستی این صحبت بود.
