بزرگ‌ترین زمین‌لغزش جهان درپل‌دختر
عضو انجمن مخاطره‌شناسی ایران با اشاره به وقوع بیش از ۱۰۰۰ زمین لغزش در لرستان طی سیل اخیر، خطرات این پدیده و عوامل آن را توضیح داد و بر اقدام فوری پیش از بارندگی بعدی تاکید کرد.
مسعود مجرب، زلزله شناس عضو انجمن مخاطره‌شناسی ایران، با اشاره به وقوع بیش از هزار زمین‌لغزش در استان لرستان طی سیل اخیر گفت: برای اینکه زمین‌لغزش و احتمال آن در یک محل مشخص را بررسی کنیم باید عوامل ذاتی و محرک را در نظر بگیریم. از عوامل ذاتی می‌توان توپوگرافی و شیب دامنه را مثال زد که مثلاً در البرز و زاگرس این عوامل را داریم چون دامنه‌ها پرشیب هستند. عامل ذاتی دیگر جنس است. یعنی لایه‌های زمین که احتمال دارد بر اثر عوامل محرکی مثل بارندگی تحریک شوند و بر اثر چکانش بلغزند. در البرز و زاگرس و دامنه‌های دیگری که در ایران مرکزی داریم، می‌توان این عوامل را دید.
مجرب ادامه داد: از عوامل محرک می‌توان زلزله و بارندگی را نام برد که هر کدام با ساز و کار خود می‌توانند دامنه‌ها را تحریک کنند. تغییر کاربری هم یکی دیگر از این عوامل است یعنی با تغییر کاربری احتمال لغزش زمین زیاد می‌شود. عوامل دیگری هم هست و ترکیبی از اینها را هم می‌توان در نظر گرفت.
او در پاسخ به این پرسش که طی سیل اخیر در لرستان چه اتفاقی افتاده است، گفت: سابقه زمین لغزش‌های کشور را که می‌بینیم در زاگرس و البرز توزیع لغزش داشته‌ایم و بزرگ‌ترین زمین‌لغزش عالم با وسعت حدود ۱۵۵ کیلومتر مربع در سیمره اتفاق افتاده است. سیمره نزدیک پل‌دختر است. سن این زمین‌لغزش حدود ۹ تا ۱۰ هزار سال است که بر اثر یک زلزله بزرگ اتفاق افتاده است. توده‌ای که لغزیده تا ۲۰ کیلومتر حرکت کرده است و روی گوگل ارث هم دیده می‌شود. یعنی منطقه‌ای است که پتانسیل زمین‌لغزش را دارد. بعد از زلزله سرپل ذهاب هم زمین‌لغزش مله کبود را داشتیم که زمین لغزش بزرگی بود. عضو انجمن مخاطره‌شناسی ایران به مهر گفت: خیلی جاها هم هست که لغزش‌ها بعد از یک عملیات عمرانی اتفاق می‌افتند. یعنی دامنه‌ها آماده هستند و با یک عامل محرک که می‌تواند انفجار، زلزله، بارندگی یا حتی تردد خودروها باشد لغزیده می‌شوند و به سمت پایین می‌آیند.
مجرب اظهار کرد: متأسفانه کشور ما خیلی پتانسیل لغزش دارد اما چون سیل و زلزله بااهمیت‌تر بوده خیلی به آن توجهی نشده است. خیلی از شریان‌های حیاتی ما دچار آسیب شده‌اند و هنوز هم ما از روش‌های عمرانی برای پایدارسازی استفاده می‌کنیم. یعنی یک زمین‌شناس مهندس که آگاه باشد نمی‌رود مثل یک مریض منطقه را معاینه بالینی کند و تجویز کند و خوبش کند. وی تأکید کرد: معمولاً ساز و کار ما این است که سریع یک دیوار حائل بچینیم و راهکارهای عمرانی اینچنینی را دنبال می‌کنیم که خیلی وقت‌ها هم بی‌فایده است در حالی که شاید یک راهکار ساده زمین‌شناسی داشته باشد و حل شود. نمونه بارزش در محور ساری- کیاسر با زمین‌لغزشی روبه‌رو بودیم که جلوی آن مرتب دیوار می‌گذاشتند اما لغزش آن را هل می‌داد و جلو می‌برد. عامل این لغزش، آب زیرزمینی بود و لایه‌های سست سازند شمشک، کافی بود آنجا یک زهکش درست می‌کردند و آب را از زمین‌لغزش دور می‌کردند و می‌ایستاد و لزومی نداشت هزینه‌های هنگفت بشود.
عضو انجمن مخاطره‌شناسی ایران ادامه داد: رویکرد ما برای لغزش رویکرد کاملاً سنتی و استفاده از روش‌های صرفاً عمرانی است و آسیب آن را هم می‌بینیم. بعد از یک بارندگی بنا به دلایل زیادی دچار لغزش می‌شویم. تعیین محل روستاهای ما ایراد دارد، پوشش گیاهی را از دست می‌دهیم و ... در شمال کشور خیلی از لغزش‌ها به خاطر این است که ریشه درخت که خودش عامل تقویت زمین است را از بین برده‌ایم و این لغزش‌ها را تشدید می‌کند و شریان‌های حیاتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
مجرب با تأکید بر اهمیت مکان‌یابی درست اظهار کرد: پهنه شمال تهران پهنه لغزشی است اما روی بزرگ‌ترین زمین‌لغزشی که در گذشته در دامنه شمال تهران رخ داده دانشگاه واحد علوم و تحقیقات را ساخته‌ایم و آن را دقیقاً روی این زمین‌لغزش گذاشته‌ایم. وقتی حرف از مکان‌یابی می‌زنیم یعنی این. یعنی مطالعه نکرده‌ایم و الان دیگر نمی‌شود جلویش را گرفت و تمام شده است.
