زمین‌های دولتی؛ پاشنه آشیل برنامه ملی بازآفرینی شهری
گروه راه و شهرسازی|
درحالی که براساس تازه‌ترین گزارش معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، سیاست‌های کلان این وزارتخانه در بخش مسکن در پنج محور درحال اجراست و روند عملیاتی شدن این محورها هم قابل قبول است اما شهرداری تهران با انتقاد از عملکرد نهادهای دولتی در طرح امید اعلام کرده که آنها تاکنون حتی یک مترمربع زمین هم واگذار نکرده‌اند، به عبارت دیگر اگرچه وزارت راه و شهرسازی از اجرای برنامه‌های بخش مسکن رضایت دارد، اما شهرداری با اشاره به بحث واگذاری اراضی بلااستفاده نهادهای دولتی برای ساخت و ساز مسکن که یکی از برنامه‌های مهم این بخش محسوب می‌شود، ناراضی است.
اما روند اجرایی سیاست‌های کلان وزارت راه و شهرسازی در بخش مسکن شامل تکمیل و اتمام مسکن مهر، اجرای طرح اقدام ملی، تقویت طرح مسکن روستایی، ایجاد بازار تعهدی مصالح و ایجاد ظرفیت‌های مالی جدید است که در همین رابطه، تکمیل و تحویل ۵۰۰ هزار واحد باقیمانده مسکن مهر، تامین خدمات زیربنایی و روبنایی و در نهایت تعیین تکلیف واحدهای مازاد و واگذاری آن به سازمان‌های حمایتی و بنیاد مسکن برای تکمیل و عرضه واحدها، در حال پیگیری است. به گزارش ایرنا، همچنین برنامه ساخت ۴۰۰هزار واحد مسکونی تا پایان دولت دوازدهم با هدف تقویت جریان تولید مسکن در دستور کار قرار گرفته است، مطابق برنامه‌ریزی، مقرر شده تا ۲۰۰ هزار واحد مسکونی در شهرهای جدید با اولویت نقاط مستعد اسکان- اشتغال، ۱۰۰ هزار واحد مسکونی در قالب طرح بازآفرینی شهری و ۱۰۰ هزار واحد مسکونی برای اقشار فاقد مسکن در شهرهای زیر ۱۰۰ هزار نفر احداث شود.
دیگر محور مورد نظر وزارت راه و شهرسازی، بخش مسکن روستایی است که تولید سالانه ۲۰۰ هزار واحد مسکونی از طریق اعطای تسهیلات ارزان قیمت در راستای بهبود کیفیت سکونت در روستاها و توزیع عادلانه امکانات زیستی، بهسازی و نوسازی مسکن روستایی در حال انجام است.
عملکرد تولید مسکن روستایی در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که در سال‌های ۹۰ تا ۹۷، بیش از ۹۰۰ هزار واحد مسکونی روستایی در کشور نوسازی شده است و بر اساس اعلام معاونت مسکن و ساختمان یکی از مهم‌ترین مشکلات این برنامه، عدم تخصیص اعتبارات کافی برای پرداخت تسهیلات مصوب بانکی و تامین سرانه نرخ سود آن است که به نظر می‌رسد تحقق آن نیازمند توجه بیشتر سیستم بانکی و وزارت امور اقتصادی و دارایی است.
اما ایجاد بازار تعهدی مصالح، از دیگر محورهای مورد پیگیری وزارت راه و شهرسازی در بخش مسکن است، با توجه به اینکه مصالح ساختمانی یکی از عمده نهاده‌های اثرگذار بر قیمت تمام شده مسکن است و در ماه‌های اخیر شاهد افزایش قابل ملاحظه قیمت این نهاده بوده‌ایم، ایجاد بازار تعهدی مصالح راهکاری برای ساماندهی این بازار و کاهش قیمت مصالح از طریق تخفیف‌های عمده‌فروشی است. اما پنجمین محوری که در بخش مسکن پیگیری می‌شود، ایجاد ظرفیت‌های تامین مالی جدید است و از آنجایی که بخش عمده تامین مالی مسکن توسط شبکه بانکی صورت می‌گیرد و نقش بازار سرمایه در آن بسیار کمرنگ است، سیاست‌گذارحوزه مسکن برای تقویت و توسعه نظام تامین مالی باید ارتقای عملکرد و بهبود محصولات و خدمات بانکی در حوزه مسکن و توسعه ابزارهای بازار سرمایه را در دستور کار قرار دهد. در این رابطه، افزایش سقف تسهیلات مسکن، اصلاح مقررات تسهیلاتی و گسترش ابزارهای بازار سرمایه در چند برنامه متعدد در قالب بسته تشویقی بانک مسکن پیگیری می‌شود.
یک متر زمین هم واگذار نشده است
اما فارغ از تمام راهکارها و محورهایی که از سوی وزارت راه و شهرسازی برای ساماندهی به بازار مسکن پیگیری می‌شود، یکی از طرح‌هایی که برای ساماندهی بازار مسکن مطرح و پیگیری شد، طرح مسکن امید یا «برنامه ملی بازآفرینی شهری» بود، این طرح در برنامه ششم توسعه هم گنجانده شده و بر اساس آن، برنامه بازسازی سالانه ۲۷۰ محله طی 10 سال تصریح شده است؛ در این طرح، به دستور رییس‌جمهور ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی و ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان دیگر از سوی شبکه بانکی در راستای اجرای برنامه ملی بازآفرینی شهری قرار می‌گیرد اما براساس اظهارات مدیرعامل سازمان نوسازی شهرداری تهران، دستگاه‌های دولتی تاکنون حتی یک مترمربع زمین هم برای اجرای این طرح واگذار نکرده‌اند. کاوه حاجی‌علی‌اکبری با تشریح آخرین وضعیت اجرای پروژه مسکن امید در پایتخت اظهار کرد: زمین‌هایی که قرار بود دولت برای اجرای این پروژه در اختیار بگذارد تا به امروز واگذار نشده و این درحالی است که شهرداری تهران ۱۰ زمین متعلق به خود را برای پروژه مسکن امید در نظر گرفت و تاکنون قرارداد مشارکت پنج قطعه زمین نیز منعقد شده است. او افزود: تفاهم‌نامه اجرای پروژه مسکن امید حدود یک سال‌و‌نیم پیش میان شهرداری تهران و دولت منعقد و براساس آن مقرر شد شهرداری و دولت تعدادی از زمین‌های خود را در اختیار توسعه‌گر قرار دهند تا با ساخت مسکن و انتقال شهروندانی که در بافت‌های ناکارآمد زندگی می‌کنند بخشی از مشکل بافت فرسوده در پایتخت حل شود. حاجی‌علی‌اکبری اضافه کرد: همچنین قراربود شهرداری سهم خود در اجرای این پروژه را به نوسازی بافت‌های ناپایدار اختصاص دهد. او ادامه داد: درحال حاضر توسعه‌گرها در حال تهیه طرح و دریافت پروانه هستند و برای پنج زمین باقی مانده هم در حال مذاکره با سرمایه‌گذار هستیم. مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران تاکید کرد: قرار بود بخش‌های مختلف دولت اعم از وزارتخانه‌های نیرو، صنعت، معدن و تجارت و آموزش و پرورش زمین‌هایی را در اختیار پروژه مسکن امید قرار دهند. حاجی‌علی‌اکبری اظهار کرد: در حال مذاکره با دولت هستیم تا بتوانیم با همکاری یکدیگر پروژه مسکن امید را که به کاهش مشکلات بافت فرسوده کمک می‌کند، به سرانجام برسانیم. ناگفته نماند که پروژه بهاران شرقی به عنوان نخستین طرح مسکن امید در پایتخت فروردین ماه امسال با حضور رییس‌جمهوری در منطقه ۱۸ تهران واقع در جنوب غرب پایتخت شامل ۳۲۴ واحد مسکونی و ۶۳ واحد تجاری در ۹ بلوک بهره‌برداری شد.
