برنامه‌هایی برای کنترل تورم و نقدینگی در کنار حذف صفرها
گروه بانک و بیمه |
عبدالحسین ساسان اقتصاددان با بیان اینکه سیاست حذف صفر از پول ملی به معنای شیپور جنگ با تورم است، گفت: امروز کمر اقتصاد کشور زیر بار این صفرها خم شده است؛ بنابراین اجرای این طرح بار اقتصاد را سبک‌تر می‌کند. اما باید همراه با این سیاست، برنامه‌هایی برای کنترل تورم و نقدینگی هم اجرا شود تا این تصمیم موفق باشد.وی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره ضرورت حذف صفر از پول ملی اظهار کرد: باید دید آیا صفرهای پول ملی خدمتی به پول و اقتصاد کشور می‌کند یا این صفرها رفاه برای افراد جامعه می‌آورد؟ این اقتصاددان با تاکید بر اینکه البته حذف صفر از پول ملی مشکل بیکاری، تورم، نقدینگی و ... را حل نمی‌کند، افزود: امروز کمر اقتصاد کشور زیر بار این صفرها خم شده است و شاید با این کار بار اقتصاد سبک‌تر شود.وی با اشاره به اینکه امروز برخی افراد در خریدهای روزانه خود به دلیل صفرهای اضافه دچار مشکل و اشتباه می‌شوند، گفت: امروز به دلیل صفرهای اضافه مردم به خصوص سالخوردگان و کم‌سوادها در کنترل حساب‌های خرید و فروش خود دچار مشکل می‌شوند.به گفته ساسان، حذف صفر از پول ملی موجب کم شدن بار حسابداری ملی، صرفه جویی در کاغذ، وقت، چاپ، انرژی و همچنین کنترل بهتر حساب‌ها از سوی افراد می‌شود.وی تاکید کرد: در حالی که نفس برداشتن صفر از پول ملی موجب بهتر شدن روابط و کاهش هزینه معاملات می‌شود، اما معجزه نخواهد کرد که نرخ تورم کاهش یابد یا نقدینگی کنترل شود. این استاد سابق اقتصاد دانشگاه اصفهان با بیان اینکه راهکار کاهش نرخ تورم و نقدینگی به غیر از حذف صفر از پول ملی است، افزود: حذف صفر از پول ملی فقط یکی از هزار مشکل کشور را حل می‌کند؛ بنابراین دولت به دنبال این سیاست، باید به دنبال راه‌حل بقیه مشکلات باشد.وی افزود: در تمام کشورهای جهان وقتی صفر از پول آنها حذف می‌شود بدون استثنا قبل آن تصمیم به کنترل نقدینگی گرفته‌اند؛ بنابراین هیچ خردمندی صفرها را بدون کنترل نقدینگی حذف نمی‌کند و بطور قطع در سایه اجرای این سیاست دولت تدبیری در این خصوص خواهد داشت.ساسان تصریح کرد: سیاست حذف صفر از پول ملی به معنای اعلان یا شیپور جنگ با تورم است، اما اینکه می‌تواند یا نمی‌تواند بحث دیگری است.وی همچنین در پاسخ به معایب لایحه حذف صفر از پول ملی، گفت: با وجود هوشیاری بانک مرکزی برای حذف صفر، اکنون از یک ضرورت بزرگ غفلت شده است.این کارشناس اقتصادی گفت: واحدهای پول ایران در گذشته شامل قِران، ریال و تومان بود که طی دو قرن اخیر مربوط به مهاجمان و مهاجرانی است که ایران را تسخیر کردند به عنوان مثال تومان واژه‌ای مغولی و ریال یک واژه اسپانیایی و پرتغالی است.ساسان با تاکید بر اینکه بطور قطع رویداد حذف صفر در تاریخ ایران ثبت می‌شود، گفت: به همین دلیل باید واحد پول کشور تغییر کند و در این انتخاب از اسامی استعماری دوری کرده و از نام‌های اصیل فارسی برای واحد پول استفاده شود.
شرط موفقیت در اجرای حذف صفر از پول ملی
یک کارشناس اقتصادی با اشاره به ترکیه و برزیل به عنوان کشورهای موفق در حذف صفر از پول ملی، شرط موفقیت ایران در حذف صفر از پول ملی را اجرای سیاست هدف‌گذاری نرخ تورم عنوان کرد. فرشید سلیمی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره تصویب لایحه حذف صفر از واحد پول ملی در دولت اظهار کرد: اگر بخواهیم به شکل منطقی به موضوع نگاه کنیم، در شرایط فعلی قیمت کالاهای اساسی خانوار، قیمت مسکن، خودرو، لوازم خانگی، ارز و ... به عبارتی تورم در تمام بخش‌ها در حال افزایش است و با نگاهی به تجربه کشورها قابل مشاهده است که کشورهایی به عنوان نمونه‌های موفق معرفی شده‌اند که بتوانند بعد از اجرای سیاست حذف صفر از پول ملی، تورم را تثبیت کنند.وی به کشورهایی که نسبت به حذف صفر از پول ملی خود اقدام کرده‌اند، اشاره کرد و گفت: بطور مثال تورم در ترکیه از ابتدای دهه ۸۰ با سرعت بالایی در حال افزایش بود و براساس آمار بانک جهانی نرخ تورم در این کشور ۹۴ درصد بود یا برای کشور برزیل نرخ تورم در سال ۱۹۸۰ برابر با ۱۰۱ درصد بود. در سال ۱۹۹۰ کشور برزیل اقدام به الحاق به سازمان تجارت جهانی و استفاده از سیاست‌های توسعه صادرات و کاهش نرخ تعرفه کرد و در سال ۱۹۹۳ باوجود اینکه نرخ تورم در کشور برزیل ۱۹۲۷ درصد بود، اقدام به حذف سه صفر از پول ملی کرد، سیاست‌های کنترل، کاهش و تثبیت نرخ تورم در سال ۱۹۹۹ با اجرای سیاست هدف‌گذاری نرخ تورم توسط بانک مرکزی کشور برزیل جواب داد و نرخ تورم در این سال به پنج درصد کاهش پیدا کرد و در طول این سال‌ها نرخ تورم در کشور برزیل از ۱۰ درصد افزایش نیافته و در سال ۲۰۱۷ نیز این نرخ در برزیل به سه درصد رسید.این کارشناس اقتصادی ادامه داد: کشور ترکیه بعد از سال ۲۰۰۶ اقدام به اجرای سیاست هدف‌گذاری تورم (Inflation targeting) کرده است، یک‌سال قبل و در سال ۲۰۰۵ اقدام به حذف شش صفر از پول ملی کرد و توانست به عنوان نمونه موفق خود را در جهان مطرح کند و در طول سال‌های بعد از اجرای سیاست هدف‌گذاری نرخ تورم، این نرخ از ۱۱درصد افزایش نیافته و بطور میانگین دارای نرخ تورم هشت درصد در طول این سال‌ها بوده است.سلیمی تصریح کرد: اگر بخواهیم به عنوان نمونه‌های موفق از این کشورها الگوبرداری کنیم، حال که بانک مرکزی اقدام به اجرای سیاست حذف صفر از پول ملی کرده، در مرحله بعد، از سیاست هدف‌گذاری تورم نیز باید استفاده کند و مانند ۲۶ کشور هدف‌گذار تورم در دنیا که اقدام به هدف‌گذاری بلندمدت برای بازه‌های زمانی ۱۵ و ۲۰ ساله کرده‌اند، ایران نیز از این سیاست بهره ببرد تا اثرگذاری حذف صفر از پول ملی نمایان شود، در غیر این‌صورت، حذف صفر بدون بهره‌برداری از سیاست‌های تثبیتی نرخ تورم کارایی چندانی نخواهد داشت.وی با بیان اینکه بهتر است در شرایط فعلی، کشور از سیاست دیگر نظیر، توسعه صادرات و آزادی اقتصادی نیز بهره ببرد، افزود: بطور مثال کشورهای کره‌شمالی، ونزوئلا، بولیوی، اوکراین، سودان، سومالی و ایران کشورهایی هستند که از سیاست جایگزینی واردات صرف و اقتصاد بسته استفاده می‌کنند که این امر منجر به کاهش رقابت و انحصاری عمل کردن شرکت‌های دولتی می‌شود و با نگاهی به آمارهای بانک جهانی، درآمد سرانه این کشورها زیر ۴۲۰۰ دلار، تورم بالای ۲۰ درصد، نرخ بهره بانکی بالای ۱۸درصد و نرخ بیکاری بالای ۱۶ درصد است. این در حالی است که کشورهایی همچون ژاپن، کانادا، اروپا و کره‌جنوبی با اقتصاد تماما باز بوده‌اند که درآمد سرانه در این کشورها، بالای ۳۰ هزار دلار، تورم زیر پنج درصد، نرخ بهره بانکی متوسط سه درصد و نرخ بیکاری متوسط هفت درصد دارند؛ بنابراین در حالت کلی برای اثرگذاری سیاست حذف صفر از پول ملی، استفاده از سیاست هدف‌گذاری تورم، آزادی اقتصادی و خصوصی‌سازی می‌تواند موثر واقع شود.
کدام کشور رکورددار حذف صفر از پول است؟
برزیل بیش از هر کشور دیگری در جهان اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرده است. به گزارش ایسنا، درشرایطی که حذف صفر از پول ملی در ایران به یک مساله مهم تبدیل شده و مناظرات زیادی در خصوص موافقت و مخالفت با این اقدام در حال وقوع است، بررسی کشورهای موفق و ناموفق در این زمینه می‌تواند تا حد زیادی راهگشای اتخاذ تصمیم مناسب باشد.برزیل یکی از کشورهایی است که تاکنون بیشترین حذف صفر از پول ملی خود را داشته‌اند. از سال ۱۹۳۰ تاکنون طی ۶ مرتبه حذف صفر، ۱۸ صفر از پول ملی برزیل حذف شده است و نام پول ملی این کشور هشت بار تغییر کرده است.کریستینا بوریدن و مائوریسیو فونت، در کتاب خود به نام « اصلاحات برزیل » به برسی تجربه این کشور در انجام اصلاحات اقتصادی به ویژه در دهه ۱۹۹۰ میلادی پرداخته‌اند. در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ برزیل با نرخ‌های تورم بسیار بالایی روبرو بود و ارزش پول ملی آن طی آن بازه زمانی تقریبا هر ماه یک سوم کمتر می‌شد. در سال ۱۹۶۷ دولت در نخستین اقدام، سه صفر از پول ملی برزیل حذف کرد و نام این پول به «نیو کروزوریو» تغییر یافت. اقدام دولت برای بسنده کردن به حذف صفر هیچ تاثیری در واقعیت اقتصاد این کشور ایجاد نکرد: در سال ۱۹۸۱ که برزیل بار دیگر سه صفر از پول ملی خود حذف کرد، تورم این کشور به ۱۵۱ درصد رسیده بود اما دومین تلاش برای مهار تورم از طریق حذف صفر نیز به نتیجه نرسید: تورم برزیل به ۱۴۳۱ درصد در سال ۱۹۸۱ رسید و در سال ۱۹۹۳ که دولت برزیل یک بار دیگر صفرها را حذف کرد، تورم با ایستادن در سطح ۳۰۰۰ درصد رکورد شکنی کرد.حتی سیاست دولت برزیل در فریز قیمتی به مدت ۱۶ ماه که از فوریه ۱۹۸۶ آغاز شد نیز نتوانست کمکی به مهار تورم کند. دولت برزیل از آن زمان به بعد به خود آمد و به جای اکتفا به حذف صفر اقدام به اصلاحات ساختاری اساسی در اقتصاد این کشور کرد: از سال ۱۹۹۹ نظام نرخ ارز شناور در این کشور ایجاد شد و دولت به خصوصی‌سازی صنایع بزرگ پرداخت، چاپ بی‌رویه پول متوقف شد و محدودیت‌ها بر تراکنش‌های مالی به صورت هدفمند درآمد. این سیاست‌ها در همان سال ۱۹۹۳ نتیجه داد و تولید ناخالص داخلی برزیل در سال ۱۹۹۳ پس از مدت‌ها افزایشی شد.برنامه جدی‌تر دولت برزیل برای اصلاحات اقتصادی از سال ۱۹۹۴ به اجرا درآمد و دولت سعی کرد تا مصارف و مخارج خود را کنترل کند. نتیجه اصلاحات باورنکردنی بود: در سال ۱۹۹۸ تورم برزیل از ۳۰۰۰ درصد به تنها ۲ درصد رسید!اکنون هر دلار امریکا معادل ۳.۹۷۴ رئال برزیل است و نرخ تورم آن به ۳.۶ درصد رسیده است.
