بررسی طرح امکان سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری از تهران در مجمع

نخستین نشست تخصصی طرح «امکان‌سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری از تهران» با حضور رییس کمیسیون زیربنایی و تولیدی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، روسا و دبیران کمیته‌های تخصصی مربوطه، رییس و کارشناسان علمی مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت نهاد ریاست‌جمهوری از سوی کمیته آمایش، مسکن و شهرسازی برگزار شد. به گزارش روز چهارشنبه مجمع تشخیص مصلحت نظام، در این نشست ضمن ارایه گزارش مطالعات و بررسی‌های انجام‌شده پیرامون انتقال پایتخت دیدگاه‌های موافق، مخالف و نقطه نظر کارشناسی مطرح شد. پایتخت‌ها، در طول تاریخ و در هر کشوری حائز اهمیت زیادی بوده‌اند و نقش اساسی در زندگی ملت‌ها داشته و دارند. پایتخت به عنوان مرکز سیاسی، اداری، اقتصادی و فرهنگی کشورها عمل می‌کند و به علت خصوصیات فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اداری، عامل کلیدی در ثبات سیاسی و همگرایی ملی کشورها است. در دهه‌های اخیر برخی کشورها با مساله تغییر پایتخت مواجه بوده‌اند که از جمله آنها می‌توان به کشورهایی چون برزیل، پاکستان، آلمان، قزاقستان و استرالیا اشاره کرد. مطرح شدن موضوع انتقال پایتخت از تهران نیز سابقه‌ای طولانی دارد. هرگاه مشکلات خاص کالبدی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی یا امنیتی مطرح شده، موضوع انتقال پایتخت از تهران نیز مطرح شده است. اگرچه طی سال‌های گذشته بارها به دلایل مختلف بر موضوع انتقال پایتخت فعلی تاکید شده و مطالعاتی در این خصوص انجام گرفته است، اما هرگز زمینه عملی جهت تحقق این امر فراهم نشده است. در سال ۱۳۶۸ مطالعاتی زیر نظر وزارت مسکن و توسط مرکز مطالعات شهرسازی و معماری ایران برای مطالعات پایه‌ای انتقال مرکز سیاسی و اداری کشور صورت پذیرفت. این طرح با تصمیم دولتمردان وقت مبنی بر ارجحیت ساماندهی تهران کنار گذاشته شد. همچنین در سال ۱۳۷۹ مطالعاتی جامع با عنوان «امکان‌سنجی انتقال مرکز سیاسی از تهران» انجام شد که در همان مراحل اولیه متوقف باقی ماند. نهایتا در اواخر سال ۱۳۹۱ طرح انتقال پایتخت با امضای ۱۵۱ نماینده برای طی مراحل قانونی تقدیم مجلس شد و سرانجام، قانون «امکان‌سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری کشور و ساماندهی تمرکززدایی از تهران» پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در تاریخ شانزدهم اردیبهشت ماه ۹۴ به تصویب شورای نگهبان رسید. در این قانون شورای ساماندهی مرکز سیاسی و اداری کشور و ساماندهی و تمرکززدایی از موظف شد حداکثر ظرف مدت ۲ سال از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون، نتایج تحقیقات و مطالعات خود را که باید توسط شورای عالی شهرسازی و معماری ایران صورت پذیرد؛ تهیه و به دولت ارایه نماید که با وجود گذشت مدت زمان مذکور از نتایج تحقیقاتی که در این زمینه صورت پذیرفته، گزارشی منتشر نشده است. کلان‌شهر تهران امروزه علاوه بر تمرکز سیاسی- اداری با گونه‌های مختلف دیگری از تمرکز نیز مواجه است. در این زمینه می‌توان از تمرکز اقتصادی- مالی، اجتماعی- فرهنگی، بهداشتی- درمانی، علمی- آموزشی، جمعیتی، صنعتی و... و. نام برد. اگرچه مرکزیت سیاسی و اقتصادی تهران نقش بسیار مهمی در رشد بی‌رویه آن داشته است؛ اما در بسیاری از موارد علت شکل‌گیری یک پدیده با تداوم و حیات آن متفاوت است. در اینکه امروزه شهر تهران به عنوان مرکزیت سیاسی و اقتصادی کشور با مشکلات و معضلات گره خورده و متعددی مواجه شده است؛ هیچ شکی نیست اما اینکه آیا انتقال یا تفکیک پایتخت راه‌کاری موثر برای تراکم‌زدایی از تهران هست یا خیر؛ قویا قابل تامل است.