خواسته‌های تشکلی از دولتمردان
تعادل |
«بزرگداشت روز ملی تشکل ها» با حضور دولتمردان در خانه بخش خصوصی برگزار شد. معاون اول رییس‌جمهور که در این همایش حضور یافته بود، از توجه به تشکل‌ها به عنوان یک الزام جدی از سوی دولت نام برد. «استفاده از توان و ظرفیت آحاد جامعه و به ویژه تشکل‌ها» موضوعی بود که در این همایش از سوی اسحاق جهانگیری مورد اشاره قرار گرفت. اما سکاندار وزارت «صمت» «از پیگیری اعزام رایزن‌ها از طریق تشکل‌ها و آمادگی این وزارتخانه برای واگذاری هر بخشی از تصدی‌گری‌ها که منع قانونی نداشته باشد»، خبر داد. به گفته رضا رحمانی، اختیارات قابل واگذاری و تصدی‌گری‌ها به انجمن‌ها واگذار خواهد، اما مشروط بر اینکه آنها نیز مسوولیت کار را بپذیرند. در مقابل فعالان بخش خصوصی نیز در این همایش فرصت یافتند تا از مشکلاتشان بگویند. اما مهم‌ترین موضوعی که مورد انتقاد رییس اتاق ایران نیز قرار گرفت؛ «ایجاد تشکل‌های موازی از سوی دولت» بود. غلامحسین شافعی، معتقد بود که این وظیفه به اتاق‌ها واگذار شود و سازمان‌های دولتی باید از حضور در این وادی اجتناب کنند. مسعود خوانساری رییس اتاق تهران نیز از جهانگیری دو خواسته داشت؛ نخست خواستار ادغام و شبکه‌‍سازی تشکل‌ها از سوی اتاق ایران شد ودومین خواسته او واگذاری نمایشگاه‌ها به بخش تشکل‌ها شد. «ضرورت مشارکت تشکل‌های اقتصادی»، «جلوگیری از موازی‌سازی تشکل‌ها» و «گسترش نقش تشکل‌ها در اتاق ایران»، اصلی‌ترین خواسته‌هایی بود که از سوی دبیرکل اتاق ایران مطرح شد که به گفته او، با همراهی دولت و اتاق ایران امکان دست‌یابی به آنها امکان‌پذیر است.
نظر بخش خصوصی اعمال می‌شود
معاون اول رییس‌جمهوری که در این همایش حضور یافته بود، در شروع سخنان خود با تاکید بر اینکه تشکل‌ها سرمایه گرانبهایی است که در اختیار دولت قرار دارد، گفت: تشکل‌ها می‌توانند در تشخیص مسائل قدرت بسیار بالایی داشته باشند، از این رو توجه به آنها یک الزام جدی است. به گفته اسحاق جهانگیری، دولت می‌تواند با استفاده از توانایی تشکل‌ها، بسیاری از مشکلات را حل کند، اما در صورت فراموش کردن توانشان هم به خود آسیب می‌زند و هم مدیریتش زیر سوال می‌رود و هم مشکلات جامعه امکان حل شدن پیدا نمی‌کند. «استفاده از توان و ظرفیت آحاد جامعه و به ویژه تشکل‌ها» موضوعی بود که در این همایش از سوی جهانگیری مورد اشاره قرار گرفت. به باور او هیچ کشوری نمی‌تواند به تنهایی و تنها با تکیه بر دولت خود به توسعه دست پیدا کند.
او در بخش بعدی صحبت‌های خود با اشاره به اینکه فعالان اقتصادی در جبهه مقاومت در برابر تحریم‌ها، خط‌شکنی می‌کنند، اینکه از داخل آنها را مورد فشارهای مضاعف قرار دهیم، خیانت به کشور است، گفت: مگر ما مرده باشیم که اینگونه اتفاق‌ها بیفتد. آنچه بخش خصوصی را آزار می‌دهد، اعمالی است که به نظر می‌رسد، اگر در وضعیت خاص امروز رعایت نشود با برخی مشکلات پیچیده‌تر مواجه می‌شویم.
به اعتقاد جهانگیری، تمام بخش‌ها و دستگاه‌های دولتی در تلاش هستند که به نفع منافع کشور عمل کنند و هیچ کس جرات نمی‌کند به بخش خصوصی آسیبی بزند؛ چراکه اگر قرار باشد تسهیل در اقتصاد اتفاق بیفتد با همت فعالان اقتصادی محقق می‌شود.
او با بیان اینکه شوک بزرگی در نتیجه اعمال تحریم‌ها بر اقتصاد ایران وارد آمد که همه آن هم متوجه سیاست‌های تحریمی نبود، بلکه اشتباهات گذشته ما نیز در این شرایط اثرگذار بود، افزود: اما اکنون بعد از گذشت یک‌سال به نقطه تعادلی در اقتصاد رسیدیم، که ارزشمند است وعلامت‌هایی که از تعادل و ثبات در اقتصاد دیده می‌شود، نتیجه تلاش‌های بخش خصوصی است.
او همچنین با اشاره به بخشنامه‌های دولتی در زمینه اجرای قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار گفت: اگر کسی در نهادهای دولتی غیر از این عمل کند، بخش خصوصی می‌تواند به دیوان عدالت اداری این موضوع را گزارش کرده و دیوان نیز آن را به دولت ارجاع می‌دهد. ما به کمیسیون‌های دولت تاکید کرده‌ایم که برای پیگیری بخشنامه‌ها و مصوبات باید نظر اتاق بازرگانی پرسیده شود و پس از استعلام از اتاق کارها برای اجرا در دستور کار قرار گیرد. جهانگیری تاکید کرد چنانچه استعلامی از اتاق انجام نشود، بخش خصوصی می‌تواند این موضوع را گزارش کند و بنده در صورتیکه موضوع مربوطه فوریت جدی نداشته باشد آن را به وزارتخانه یا بخش مربوطه بازمی‌گردانم تا نظر اتاق اجرایی شود.
3 هدفی که تحریم‌ها دنبال می‌کنند
اوبا بیان اینکه در دولت‌های یازدهم و دوازدهم توجه جدی به خصوصی‌سازی واقعی صورت گرفته، توضیح داد: پیش از این دولت، تنها 12 درصد از واگذاری‌ها به بخش خصوصی واقعی بود؛ این در حالی است که آمارها نشان می‌دهد، در دولت یازدهم 65 درصد و در دولت دوازدهم تاکنون 100 درصد واگذاری‌ها به بخش خصوصی واقعی بوده است. جهانگیری اما با بیان اینکه باید فکری به حال پایین بودن سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران بکنیم، گفت: سرمایه‌گذاران نیاز به یک فضای شفاف و صادقانه دارند و همانطور که فساد گسترده مردم را رنج می‌دهد برای سرمایه‌گذاران نیز یک عامل منفی به شمار می‌رود.
او با اشاره به تحریم‌های امریکا و اینکه آنها قصد براندازی نظام را داشند و حتی به صراحت آن را اعلام کردند گفت: این تحریم‌ها در تاریخ امریکا علیه یک کشور بی‌سابقه بوده و آنها سعی کردند از طریق فروپاشی اقتصادی به هدف براندازی برسند که موفق نشدند. معاون اول رییس‌جمهور همچنین با بیان اینکه «معیشت مردم، کاهش ارزش پول کشور و کاهش منابع درآمدی دولت» سه هدفی است که تحریم‌های امریکا دنبال می‌کند، اظهار کرد: اما دولت در حوزه کاهش درآمدها مصمم است که از منابع بانک مرکزی استفاده نکند و خوشبختانه این روند تاکنون ادامه داشته است. جهانگیری در نهایت اعلام کرد که قطعا در شرایط امروز نمی‌توان به گزینه کوپنی کردن کالاها فکر کرد بلکه باید تلاش کنیم از ظرفیت‌های فعلی نهایت استفاده را ببریم. بازارهای صادراتی منطقه برای ما یک فرصت جدی به شمار می‌رود که امیدواریم بخش خصوصی از آن نهایت استفاده را ببرد.
وزیر صمت: واگذاری امور
به اتاق‌های مشترک
وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز با حضور در همایش ملی «تشکل‌های اقتصادی، راهبران توسعه» و با تأکید بر نقش و جایگاه ویژه تشکل‌ها در اقتصاد، از تشکل‌های اقتصادی به عنوان تکیه‌گاه اصلی روند توسعه یاد کرد و گفت: اگر بتوانیم در کنار هم بایستیم، توانی در مجموعه کشور ایجاد می‌شود که مسیر توسعه را هموارتر خواهد کرد.
رضا رحمانی، با مهم برشمردن گسترش فعالیت تشکل‌ها، یکی از طرح‌های در دست پیگیری را فرستادن رایزن‌های اقتصادی به سایر کشورها از طریق تشکل‌های اقتصادی عنوان کرد. به گفته او، بر اساس استراتژی که در وزارت صمت در نظر گرفته شده، هر اقدامی که بتواند به بخش خصوصی واگذار کرد و منع قانونی در رابطه با آن وجود نداشته باشد به تشکل‌ها و اتاق‌های بازرگانی مشترک واگذار خواهد شد و از این رو اتاق بازرگانی ایران هم باید مسوولیت خود را در اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور و تشکل‌ها تفویض نمایند. او از آمادگی این وزارتخانه برای واگذاری هر بخشی از تصدی‌گری‌ها که منع قانونی نداشته باشد، خبر داد وعنوان کرد که اختیارات قابل واگذاری و تصدی‌گری‌ها را به انجمن‌ها واگذار خواهیم کرد اما آنها نیز باید مسوولیت کار را بپذیرند. ضمن اینکه در همین راستا به سازمان توسعه تجارت دستور داده‌ام تا به موضوعات مرتبط با اتاق‌های مشترک به صورت جدی توجه کند. رحمانی در ادامه از اتاق ایران خواست تا از ظرفیت شورای گفت‌وگو بهتر استفاده کند.
رییس اتاق ایران: انتقاد از ایجاد تشکل‌های موازی
رییس پارلمان بخش خصوصی، هم به عنوان یکی از دیگر از سخنران در همایش ملی «تشکل‌های اقتصادی، راهبران توسعه» ضمن قدردانی از توجه ویژه معاون اول به بخش خصوصی و حضور ایشان در مراسم روز ملی تشکل‌ها، گفت: تشکل‌های اقتصادی سازمان‌های خودجوش و غیردولتی هستند، که بر اساس نیاز وبه منظور فعالیت در زمینه‌های مختلف اقتصادی به صورت داوطلبانه به وجود آمده‌اند.
غلامحسین شافعی، افزود: تشکل، تلاش‌های متفرق بنگاه‌های اقتصادی را یکپارچه و هدفمند ساخته و به عنوان نهاد واسط و پل ارتباطی بین مردم و دولت، با برنامه‌ریزی و سازماندهی مناسب، حرکت به سمت اهداف توسعه‌ای را تسهیل می‌کند. او با بیان این مطلب که تشکل‌های اقتصادی می‌توانند صدای بخش خصوصی باشند و با انعکاس نظرات فعالان اقتصادی به دولت در بهبود کیفیت تصمیمات، اثرگذار باشند، تصریح کرد: این سازمان‌های مردم نهاد که نمایندگی بخشی از فعالان اقتصادی را به عهده دارند، با حضور در مراجع تصمیم‌گیری و انتقال اطلاعات و تجربیات انباشت شده به غنای تصمیم‌سازی‌های دولت می‌افزایند و با بهره‌گیری از تجارب متخصصان و با دسترسی به اطلاعات و رویدادهای واقعی می‌توانند مانع از تصمیم‌گیری‌های اشتباه شوند و به بهبود قانون و ارتقای آن کمک ویژه کنند.
رییس اتاق ایران از تجمع سرمایه‌ها در بخش‌های غیرمولد نیز انتقاد کرد وگفت: متاسفانه امروز شاهد آن هستیم که بخش بزرگی از سرمایه‌ها در بخش‌های غیرمولد یا بخش‌هایی که بازار از آنها اشباع شده، تجمع یافته و بخش‌های صنعتی و مولد مهجور مانده‌اند. توسعه تشکل‌ها می‌تواند در هدایت سرمایه‌گذاران، موثر بوده و از اتلاف منابع محدود کشور در حوزه‌هایی که نقشی در توسعه ندارند، جلوگیری کند.
او با تاکید بر این نکته که میزان و حدود نقش آفرینی تشکل‌های اقتصادی با سلاختار دولت‌ها در ارتباط است، بهره مندی از مشارکت فعال تشکل را منوط به وجود فضای حمایتی قابل قبول از سوی حاکمیت دانست؛ بنابراین او از دولت درخواست کرد تا در اجرای قانون بهبود مستمر محیط کسب وکار به نقش اتاق و تشکل‌ها بیشتر از گذشته اهمیت دهد.
شافعی همچنین گفت: در این رابطه انتظار داریم که طبق مواد 2 و 3 قانون بهبود مستمر محیط کسب وکار، نظرات اتاق‌ها و تشکل‌های اقتصادی در تدوین قوانین و آیین‌نامه‌ها به موقع و در زمان مناسب دریافت شود تا بخش خصوصی زمان کافی برای اعلام نظرات کارشناسی داشته باشد.
رییس اتاق ایران همچنین از اقدام برخی سازمان‌ها در انتخاب نمایندگان بخش خصوصی و مشورت گرفتن از آنها، انتقاد کرد و گفت: بعضی از محافل تصمیم‌سازی خود راسا نماینده بخش خصوصی را انتخاب می‌کنند. این رویه موردقبول بخش خصوصی نیست و نمایندگان اتاق باید توسط خود اتاق انتخاب و بطور رسمی معرفی شوند.
شافعی همچنین به ماده 5 قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار که به اتاق ماموریت داده تا کار ساماندهی تشکل‌ها را به انجام برساند، اشاره و تأکید کرد: اتاق ایران باید نسبت به ادغام تشکل‌های موازی و شناسایی خلأهای تشکلی و ایجاد آنها اقدام کند که در این راستا مصمم به انجام تکلیف قانونی خود است. رییس اتاق ایران در نهایت با انتقاد از اینکه ایجاد تشکل‌های اقتصادی کار دولت نیست، ابراز امیدواری کرد که این وظیفه به اتاق‌ها واگذار شود. او تاکید کرد که سازمان‌های دولتی باید از حضور در این وادی اجتناب کنند. او از وزارت کشور خواستار شد که این موضوع را به بعضی از وزارتخانه‌ها تذکر دهد که استفاده ابزاری از تشکل‌هایی که خود دولت آنها را ایجاد کرده، فاجعه‌ای بزرگ بوده و باید با آن مقابله کرد.
رییس اتاق تهران: تشکل‌ها نخبگان جامعه هستند
اما سخنران دیگراین مراسم، رییس اتاق بازرگانی تهران و نایب رییس اتاق ایران بود، مسعود خوانساری با بیان اینکه نظام کلان اقتصادی کشور به مشورت گرفتن باور دارد اما بدنه میانه دولت نه تنها به این مساله باور ندارد، بلکه ستیز دارد، افزود: تشکل‌گرایی یعنی حفظ و احترام به سرمایه اجتماعی و اینکه دولت تنها در حرف بگوید از دانش تشکل‌ها استفاده می‌کند، کافی نیست؛ بلکه باید بدنه اجرایی دولت هم به این امر اعتقاد داشته باشد.
او تاکید کرد: یکی از رنج‌های تاریخی اقتصاد ایران، فاصله‌گذاری میان دانش تجربی و سیاست‌گذاری است بطوریکه نهاد دولت همواره ترجیح داده بیش از آنکه بازیگران واقعی اقتصاد را به کار گیرد، متکی بر اظهارنظرها و گفته‌های مدیران بالادستی و اداری باشد؛ در حالی که یک اصل در اقتصاد کشورهای توسعه یافته اثبات شده و آن اینکه کنشگران واقعی عرصه اقتصادی بیش از مقام اداری از مسائل و نیازهای اساسی عرصه فعالیت خود آگاهی دارند.
بنابرآمار اعلامی خوانساری، در حال حاضر 200 تشکل ملی و 300 تشکل استانی فعال هستند که تمام بخش‌های اقتصادی را پوشش می‌دهند. او در همین زمینه با طرح این سوال که چرا باور تشکل‌گرایی از بین رفته است؟ پاسخ داد: تکیه بر درآمدهای دولتی منجر به شکاف میان دولت و مردم شده است. بطوری که در دهه 60 این باور جا افتاد که هم پول و هم در اختیار تنها برای دولت است و چه نیازی است که به سراغ دیگران رفت.
نتیجه هم این شد که طی همان سال‌ها افرادی ظهور کردند که اصالت بخش خصوصی را زیر سوال بردند و جامعه در قبال بخش خصوصی حالت تدافعی به خود گرفت. خوانساری با تاکید بر این نکته که تشکل‌های اقتصادی نخبگان جامعه هستند، تصریح کرد: بی‌توجهی به تشکل‌ها دو تاثیر حایز اهمیت خواهد داشت؛ اول اینکه اعتماد عمومی خدشه‌دار خواهد شد. دوم اینکه جامعه در این حالت فکر می‌کند که دولت مستقل از ذی‌نفعان عمل می‌کند و تشکل‌ها نیز این پیام را به اعضای خود می‌دهند که دولت توجهی به خواسته آنها ندارد.
به گفته رییس اتاق تهران دولت با عارضه بی‌تصمیمی مواجه است چراکه بدنه اجتماعی دولت را همراهی نمی‌کند. نمونه بارز این مساله حذف یارانه سوخت بود که رویکرد به این دلیل تغییر کرد که دولت مطمئن بود که مردم همراهی نمی‌کنند. خوانساری همچنین بر ضرورت مشورت و همفکری دولت با بخش خصوصی و تشکل‌ها تاکید کرد و موفقیت پایدار اقتصادی را در گروی توجه به تشکل‌ها دانست.
او در پایان با اشاره به ماده 5 قانون بهبود محیط کسب و کار خواستار ادغام و شبکه‌‍سازی تشکل‌ها از سوی اتاق ایران شد. خوانساری به عنوان دومین خواسته خود از معاون اول رییس‌جمهور، خواهان واگذاری نمایشگاه‌ها به بخش خصوصی شد و تاکید کرد این تشکل‌ها هستند که باید برگزارکننده نمایشگاه‌ها باشند.
نایب‌رییس اتاق ایران: رتبه‌بندی
۲۰۰ تشکل اقتصادی
در همین حال، محمدرضا انصاری نایب‌رییس اتاق ایران و رییس انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی هم با اشاره به این موضوع که به واسطه توسعه دموکراسی، تعداد تشکل‌ها هم بیشتر شده، گفت: تشکل‌ها پل ارتباطی میان فعالان اقتصادی و تصمیم‌گیران هستند و دولت با بهره‌گیری از نظرات تحلیل شده از سوی تشکل‌ها این فرصت را دارد تا به حل مشکلات پرداخته و عملکرد بهتری داشته باشد. او با اشاره به اهمیت نقش تشکل‌ها در اتاق ایران، اظهار کرد: خوشبختانه با پیگیری‌های انجام شده، بیش از ۲۰۰ تشکل، رتبه‌بندی شدند و جایگاهشان مشخص شده است. در گام بعدی اتاق ایران در نظر دارد تا نقش تشکل‌ها را به واسطه اهمیتی که در فضای اقتصادی و همچنین اشتغال دارند، شناسایی کند. به اعتقاد انصاری رمز موفقیت تشکل‌ها، حضور افرادی به عنوان اعضای آنهاست که با کنار گذاشتن منافع شخصی‌شان، به نفع جمع نظر بدهند و دولت نیز به جای دعوت از اشخاص، باید از نظر نهادها استفاده کند.
دبیرکل اتاق ایران: ازتشکل‌ها نظرخواهی شود
اما از سوی دیگر، دبیرکل اتاق ایران نیز در این همایش طی سخنانی گفت: یکی از مهم‌ترین شروط تحقق توسعه پایدار، بهره‌مندی از ظرفیت‌های تشکل‌های اقتصادی است؛ چراکه با ورود تشکل‌های بخش خصوصی به اجرای سیاست‌های تجاری و تولیدی قطعا جلوی شکست این سیاست‌ها گرفته خواهد شد. علیرضا اشرف با تأکید بر این موضوع که تشکل‌های بخش خصوصی بیش از دولت قدرت پیش‌بینی مسائل کلان اقتصادی رادارند، افزود: ضروری است همانطور که قانونگذار جایگاه تشکل‌ها را تعریف کرده و آنها را به رسمیت شناخته است، نقش آنها را در نظرات و اجرای تصمیمات نیز مورد توجه قرار دهد. چراکه ما باید در عرصه تصمیم‌گیری‌ها نیز حضور داشته باشیم و از ما نظرخواهی شود. علیرضا نبی دبیرکل وعضو هیت مدیره انجمن دارندگان نشان استاندارد هم که به عنوان دیگر نماینده تشکل‌ها به سخنرانی پرداخت، بر ضرورت واگذاری امور از سوی دولت به بخش خصوصی تاکید و خواهان بهره‌مندی از ظرفیت‌های تشکل‌های بخش خصوصی شد. «اجرای قوانین رفع موانع تولید و بهبود فضای کسب و کار» از دیگر مواردی بود که بهرام شکوری رییس انجمن مس در سخنرانی خود به آنها پرداخت وتاکید کرد: اگر دولت از تشکل‌ها استفاده و از مشورت‌های آنها بهره گیرد، بخش قابل توجهی از بار مسوولیت دولت کم خواهد شد.
تجلیل از اتاق‌های پیشرو در تشکل‌گرایی
در پایان این مراسم، از «محمدرضا انصاری»، رییس انجمن صادرکنندگان خدمات فنی مهندسی، «علی شمس اردکانی»، رییس انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی و راه‌سازی و «عباسعلی قصایی»، رییس انجمن صنایع چینی ایران به عنوان پیشکسوتان حوزه تشکل‌ها و از پنج اتاق «تهران، همدان، اصفهان، مشهد و کرمان» به ترتیب به عنوان اتاق‌های پیشرو در حوزه تشکل‌گرایی، تجلیل شد.
