شوخی نهاد ناظر

گروه بورس| سمیرا  ابراهیمی|

چندی پیش سازمان بورس از ابلاغ اصول رفتاری مدیران ناشران غیر نهاد مالی ثبت شده نزد سازمان خبر داد. در این اصولنامه رفتاری، 35 مورد برای مدیران ناشران بورسی غیرنهاد مالی الزام شده است.

بررسی «تعادل» از دلیل ارایه این موضوع، حاکی از آن است که مدیران ناشران بورسی، در بسیاری از اوقات برخلاف دستورالعمل‌های جاری عمل می‌کردند و توسط سازمان بورس با اخطار یا تذکر مواجه می‌شدند، اما موج اعتراضات آنها بر این گستره شکل گرفته بود که از اشتباه بودن عملکرد خود اطلاعی ندارند و دستورالعمل‌ها تعدد بالایی دارند و نمی‌توانند تمام آنها را مو به مو بدانند و اجرا کنند.

همین اعتراضات باعث شد که سازمان بورس و اوراق بهادار برای نظم بخشیدن به اوضاع، اصول رفتاری مدیران ناشران غیر نهاد مالی را تدوین و ابلاغ کند. البته این اصولنامه در بسیاری از موارد، متن ضعیفی دارد، به عنوان مثال در بند بیستم آن، آمده است که «اطلاعات بااهمیت شرکت باید فوراً افشاء گردد.»

اما هیچ قیدی از فوریت در این بند دیده نمی‌شود یا مشخص نشده است که اگر ناشران، این فوریت نامعلوم را رعایت نکنند، چه عاقبتی در انتظارشان است.

پس از ابلاغ این اصولنامه رفتاری، سازمان بورس اعلام کرد که این اصول برای رعایت هرچه دقیق‌تر مقررات طراحی شده و ضمن تقویت دفاعی برای حمایت از اقدامات صحیح و با حسن‌نیت و قانونی مدیران، منجر به صحت و دقت در رسیدگی‌های سازمان خواهد بود. البته بدیهی است سازمان در مواجهه با هر نوع سوءنیت و جرایم و تخلفات احتمالی با قاطعیت و با دقت تمام رسیدگی و برخورد قانونی خواهد کرد.

  اصولنامه رفتاری با کدام ضمانت اجرایی؟‌

هرچند که از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار گفته می‌شود که عمل به این اصول، رافع سایر مسوولیت‌های مدیران نیست، اما بهتر است خوانشی متفاوت از این موضوع ارایه کنیم. در واقع سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد ناظر بر بورس‌ها و ناشران، وظیفه دارد که در چارچوب قانون، به ناشران نظارت کند و دستورالعمل‌های قانونی در این مورد را ارایه کند. ارایه اصول رفتاری برای ناشران، در واقع سرک کشیدن نهاد متولی اجرای قانون به چارچوب‌های عرفی است.

این موضوع زمانی که بر این اصولنامه، نام دستورالعمل قید نشده، پررنگ‌تر می‌شود و همچنین بررسی مفاد این مانیفست رفتاری، حاکی از آن است که سازمان بورس، در بهترین بندهای این اصولنامه، تکراری از موارد رفتاری موجود در سایر دستورالعمل‌ها را گنجانده و در بسیاری از بندها، انتظارات بی‌دلیل از ناشران دارد.

به عنوان مثال می‌توانیم به بند دوم آن اشاره کنیم که در آن آمده است: «در صورت فوت، حجر، عزل، استعفاء یا در صورت عدم حضور برخی از اعضای هیات‌مدیره در جلسات هیات‌مدیره، با رعایت مفاد اساسنامه و مهلت‌های مقرر، مدیر مستعفی یا معزول و شرکت باید مراتب را فوراً به سازمان بورس و اوراق بهادار بطور کتبی اطلاع دهند. مدیران شرکت مسوولیت اجرای این تکلیف را برعهده دارند. این اطلاع به سازمان بورس و اوراق بهادار رافع سایر تکالیف و مسوولیت‌های قانونی مدیران نخواهد بود.»

در این بند، دو نکته مهم نهفته است. اولین موضوع این است که به چه دلیل وقتی که تغییرات هیات‌مدیره در سامانه کدال و روزنامه رسمی، اظهار می‌شود، شرکت موظف است که به سازمان بورس هم نامه بزند؟ و در واقع هزینه بروکراسی به شرکت توسط سازمان تحمیل می‌شود.

اگر نگاهی موشکافانه به سطح کشور و بنگاه‌های بزرگ فعال اقتصادی بیندازیم، متوجه خواهیم شد که بسیاری از آنها وارد بورس نشده و برنامه‌ای هم برای ورود ندارند. حتی وقتی که سفیران بازار سرمایه برای دعوت آنها به بیان مزایای بازار می‌پردازند، شفافیت بیش از حد و کاغذبازی بی‌مورد را دلیل اصلی عدم ورود به بازار سرمایه بیان می‌کنند.

در چنین شرایطی، سازمان بورس به عنوان متولی بازار سرمایه به جای سهل الوصول کردن ورود شرکت‌های جدید به بورس، خارج از حیطه وظایف خود، از مدیران ناشران خواسته است که مستقل از شرکت نیز در صورت تغییر و جابه‌جایی، به سازمان بورس نامه بزنند.

  جای اصلی ناشر اصول رفتاری ناشران کجاست؟

در حاشیه بازار سرمایه، دو کانون بزرگ مشغول به فعالیت هستند که تمام نهادهای مالی زیرمجموعه بازار سرمایه، با عضویت در این کانون‌ها، به فعالیت خود مشروعیت خودالتزامی بخشیده‌اند. این کانون‌ها، شامل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری و کانون کارگزاران می‌شود که هیچ یک در بحث ارایه دستورالعمل و اجرای مفاد قانونی ورود نمی‌کنند اما به این مباحث و سایر مباحث رفتاری، احاطه دارند. به عنوان مثال می‌توانیم به وضعیت عملکرد ارایه تخفیف کارگزاری‌ها در سال‌های 92 تا 95 اشاره کنیم که افراط برخی از کارگزاری‌ها در زمینه ارایه تخفیف به مشتریان، باعث از سکه افتادن کار و درآمد سایرین شده بود. در آن زمان کانون کارگزاران با ارایه اصول رفتاری که مانع از ارایه تخفیفات بیش از حد مجاز می‌شد، پا به میدان گذاشت و توانست این موضوع را مدیریت و کنترل کند. حال نیز بهتر بود که ناشران باید از طریق این کانون‌ها، برای تعلیم و تامین اصول رفتاری مورد خطاب قرار می‌گرفتند.

البته عباس بابا گل زاده، عضو هیات‌مدیره کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در این خصوص، ضمن گفت‌وگو با «تعادل» اظهار کرد: برای تنظیم اصول رفتاری ناشران از کانون‌ها نیز پرس و جو شده است، اما در نهایت خود سازمان اقدام به انتشار آن کرد.

وی همچنین در خصوص ضمانت اجرای این اصول رفتاری گفت: بسیاری از مفاد این اصول رفتاری، تکرار مکررات از سایر دستورالعمل‌ها و قوانینی نظیر قانون تجارت است که بر آن اساس ضمانت اجرا دارند.