انتقال دندان نئاندرتال به بخش پارینه سنگی موزه ملی ایران

مدیرکل موزه ملی ایران خبر داد: با توجه به اهمیت کشف دندان نئاندرتال در بیستون و نتایجِ پژوهش روی آن، این اثر تاریخی به زودی در گالری پارینه سنگی موزه ملی ایران به نمایش درمی‌آید. جبرئیل نوکنده با اشاره به مطالعاتِ انجام شده روی دندان انسان کشف شده در غرب ایران، اظهار کرد: این هفته در ژورنال بین‌المللی «تطور انسان» منتشر شد و آن بطور قطع ثابت می‌کند انسان نئاندرتال در زاگرس زندگی می‌کرده است که با توجه به اهمیت نتایج این پژوهش دندان یافت شده به زودی در گالری پارینه سنگی موزه ملی ایران به نمایش در می‌آید. به دنبال آخرین بررسی‌ها روی نمونه دندان کشف شده در غار وزمه در بیستون کرمانشاه در سال‌های گذشته، بررسی نتایج پژوهش جدید روی این شیء تاریخی، توسط متخصصان موزه ملی ایران، پژوهشگاه میراث فرهنگی، آزمایشگاه باستان‌سنجی دانشگاه تهران و چند دانشگاه فرانسوی از جمله دانشگاه پواتیه و دانشگاه بوردو وجود انسان نئاندرتال در ایران را به اثبات رساند. فریدون بیگلری، مسوول بخش پارینه سنگی موزه ملی و از نویسندگان مقاله منتشر شده در این زمینه، اظهار کرد: این دندان آسیای کوچک مربوط به یک کودک نئاندرتال است که در زمان مرگ بین 6 تا 10 سال سن داشته است. او با بیان اینکه این دندان در اواخر دهه ۱۳۷۰ و در پژوهش‌های باستان‌شناسی دشت اسلام‌آباد غرب که به هدایت کامیار عبدی انجام می‌شد در غار «وزمه» کشف و از آن زمان تاکنون چندین بار با استفاده از شیوه‌های مختلف بررسی و مطالعه شده است، گفت: در مطالعه اخیر این نمونه با استفاده از دستگاه تصویربرداری سه بعدی میکرو سی‌تی از طریق پرتو ایکس بُرش‌نگاری شد و از این طریق بخش‌های داخلی از جمله محل اتصال عاج به مینای دندان بررسی و اندازه‌گیری شد. این تصویر‌برداری سه بعدی مینا و عاج دندان مشخص کرد که نمونه وزمه دارای ویژگی‌های دندان انسان نئاندرتال است و از سوی دیگر تاج دندان در این نمونه از لحاظ ابعاد از بزرگ‌ترین نمونه‌های دندانی انسان‌های اواخر پلیستوسن است. این باستان‌شناس با تاکید بر اینکه انسان نئاندرتال قبل از 40 هزار سال پیش منقرض شده، ادامه داد: نمونه غار وزمه باید بیش از 40هزار سال و کمتر از70 هزار سال قدمت داشته باشد. او اهمیت این یافته را که بر اساس انتشارات آکادمیک موجود تاکنون، فقط یک استخوان انسان دوره پارینه سنگی میانی در ایران پیدا شده که مربوط به کاوش غار بیستون در سال ۱۳۲۸ بوده است، اظهار کرد: در سال گذشته نیز خبر کشف یک دندان شیری انسان نئاندرتال در کرمانشاه در رسانه‌های جمعی مطرح شد، اما چون هنوز نتایج بررسی آن در سطح آکادمیک منتشر نشده، نمی‌توان درباره آن اظهارنظر کرد. بیگلری همچنین با اشاره به کشف بخشی از استخوان ساعد انسان در کاوش غار بیستون و لایه بررسی شده که قدمتی بیش از ۴۰ هزار سال دارد و اکنون در موزه دانشگاهی پنسیلوانیا امریکا نگهداری می‌شود، بیان کرد: مقایسه اندازه‌های این نمونه با زند پیشین (راست) انسان نئاندرتال و دیگر نمونه‌های موجود نشان داده که این استخوان در گروه نئاندرتال و انسان مدرن دوره پارینه‌سنگی جدید جای می‌گیرد. او با بیان اینکه تعدادی از پژوهشگران در انتساب استخوان بیستون به انسان نئاندرتال یقین کامل ندارند، دندان پیدا شده در «وزمه» را نمونه‌ای دانست که به این تردیدها پایان می‌دهد و افزود: انتشار مستندات جدید در ژورنال بین‌المللی تطور انسان، ایران نیز در لیست کشورهایی قرار گرفت که بقایای انسان نئاندرتال در آن کشف شده است. مرجان مشکور، متخصص باستان جانورشناسی و پژوهشگر وابسته موزه ملی ایران و موزه تاریخ طبیعی پاریس نیز در این زمینه توضیح داد: علاوه بر این دندان، مجموعه‌ای از سنگواره حیوانات منقرض شده از جمله شیر، کفتار خالدار، کرگدن و گاو وحشی همچنین گونه‌های دیگر مانند پلنگ، گرگ، روباه، اسب وحشی، گورخر، گراز و گوزن در غار وزمه پیدا شده که با توجه به سالیابی‌های انجام شده مربوط به فاصله زمانی بین ۷۰ هزار سال تا حدود ۱۱ هزار سال پیش هستند. او با اشاره به اینکه این غار در مدت زمان یاد‌شده محل زندگی درندگانی بوده که لاشه حیوانات را به درون غار حمل می‌کردند.، افزود: براساس مطالعات انجام شده روی این مجموعه اطلاعات جدیدی درباره پوشش جانوری غرب ایران در اواخر عصر یخبندان ارایه کرده که تاکنون بخش‌هایی از آنها در 6 مقاله در سطح بین‌المللی منتشر شده است. غار وزمه ۱۴ اسفند ۱۳۸۵ با شماره ثبت ۱۷۸۴۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.