بورس تهران در مسیر پایان دادن به محدودیت‌ها
گروه بورس|سمیرا ابراهیمی|
در کتاب آیین‌نامه رانندگی، تابلویی وجود دارد که شامل دایره‌ای سفید و یک خط مشکی مورب می‌شود. نام این تابلو، پایان تمام محدودیت‌هاست. البته تا به حال این تابلو را در هیچ جاده‌ای ندیدم اما به معنی این است که تمام محدودیت‌ها اعم از سرعت محدود، ممنوعیت سبقت، ممنوعیت بوق زدن و امثالهم به پایان رسیده و همه‌چیز آزاد است.
چندی پیش نیز علی صحرایی، مدیرعامل شرکت بورس تهران از راه‌اندازی تابلوی معاملاتی خبر داد که در آن خبری از حد نوسان 5 درصدی نیست، بلکه با یک درجه آزادی حد نوسان قرار است به 10 درصد برسد. البته شنیده می‌شود که قرار است در این بازار، حجم مبنا نیز برداشته شود، اما آن‌طور که محسن خدابخش، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار به «تعادل» خبر داد، هنوز این موضوع به تصویب هیات‌مدیره سازمان نرسیده است.
دیگر الزاماتی که این بازار برتر بورس قرار است داشته باشد، به این شرح است که شرکت‌هایی که حداقل نمره اطلاع‌رسانی‌شان کمتر از ۷۰ نباشد، سرمایه‌شان حداقل ۱,۰۰۰ میلیارد تومان و سهام شناورشان حداقل ۲۵ درصد باشد یا اینکه سهام آزاد شناورشان از نظر ریالی ۱,۵۰۰ میلیارد تومان باشد می‌توانند وارد بازار برتر شوند.
به گفته صحرایی، لحاظ شدن گزارش‌های حسابرس در صورت‌های مالی شرکت‌هایی که می‌توانند در این بازار لیست شوند، به سازمان بورس پیشنهاد شده که منتظر بررسی آن هستیم.لازم به ذکر است که در این بازار وجود بازارگردان الزامی است و تمام این شرایط باعث شده که معاون شرکت بورس از پذیرش کمتر از 20 شرکت در این تابلو خبر بدهد.
ضرورت ایجاد بازار برتر
محمدمهدی بحرالعلوم، عضو هیات‌مدیره بورس تهران در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار کرد: خاستگاه این تصمیم، ایجاد مزیت برای دارایی‌های مالی است که از شرکت‌های با حساسیت بیشتر و نقدشوندگی بیشتر و توانمندی مالی بیشتری برخوردار شوند. در این صورت به کارایی تخصیصی منابع در بازار سرمایه کمک می‌شود و در نهایت باعث می‌شود که دارایی‌ها به سمت بخش مولد بروند. وی افزود: عملا این تصمیم، در مقابل بازار پایه اتخاذ شد. در بازار پایه به دلیل آنکه محدودیت نوسان همچنین الزاماتی برای پذیرش آنها وجود نداشت، باعث می‌شد که نقدینگی زیادی را به سمت سهم‌هایی ببرند که ورشکسته هستند یا زیان انباشته دارند و در بورس و فرابورس پذیرفته شده نیستند. همین موضوع باعث شد که تصمیم راه‌اندازی بازار برتر اتخاذ شود که شرکت‌های بزرگ و توانمند و دارای ارزش بازار مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار بگیرند.
سیگنالی که تابلوی برتر می‌دهد
اگر بازار برتر راه بیفتد، محملی ایجاد می‌شود که برخی سهام به صورت دومینویی رشد کنند. برای فهم بهتر این موضوع، اگر سهمی را «آ» در نظر بگیریم که سهامداری به نام «ب» داشته باشد، ممکن است «آ» شرایط ورود به بازار برتر را داشته باشد اما «ب» که آن هم شرکتی پذیرفته شده در بورس یا فرابورس است، شرایط ورود به بازار برتر را ندارد. در این صورت با رشد روزانه 10 درصدی «آ»، سهم «ب» با سرعت کمتر یا حتی فاصله زمانی نسبت به رشد «آ»، با افزایش تقاضا و افزایش قیمت مواجه خواهد بود. این موضوع به دلیل افزایش خالص ارزش دارایی‌های «ب» ایجاد می‌شود، اما اگر رشد «آ» به دلیلی به جز دلایل اقتصادی باشد، در واقع می‌توانیم بگوییم که تابلوها، سیگنال می‌دهند
بحرالعلوم در این خصوص گفت: طبیعتا وقتی که شرکتی در بازار برتر رشد داشته باشد، خالص ارزش دارایی سهامداران آن نیز با رشد مواجه می‌شود. حال به لحاظ اینکه ارزش دارایی‌های آن زیر‌مجموعه رشد کند، احتمالا با یک فاصله زمانی رشد می‌کند. این موضوع در صورتی رخ می‌دهد که سهام مورد اقبال بازار قرار می‌گیرد و طبیعی است که سهامداران نیز با رشد ارزش سهام مواجه شوند. اما اگر این سهام بخواهند رشد کنند، مانند بازار پایه، ناگهان رشد 100 درصدی نخواهند داشت و در واقع در نظر گرفتن 25 درصد سهام شناور، برای این است که دستکاری قیمت در این سهام رخ ندهد. این شرکت‌ها آنقدر بزرگ هستند و سهامداران بزرگی دارند که وقتی عرضه می‌کنند، اتفاقات بزرگی روی سهم اتفاق می‌افتد و این سهم‌ها، سهم‌هایی نیستند که با جریان‌های محدود نقدینگی، جابه‌جا شوند.
مدیرعامل کارگزاری بانک مسکن خاطرنشان کرد: از طرف دیگر باید توجه داشت که سهام شرکت‌های بزرگ، هم‌اکنون به لحاظ نقدینگی دارای جذابیت هستند، اما سهام شرکت‌های کوچک به دلیل آنکه با پول‌های کوچک جابه‌جا می‌شوند، حی گاهی رشد حبابی داشتند. به گفته این عضو هیات‌مدیره شرکت بورس تهران، این حرکت شرکت بورس به تخصیص درست منابع بازار کمک می‌کند و رشد قیمتی نیز به تناسب ارزش ذاتی و سودآوری آنها اتفاق می‌افتد و در واقع رشد قیمتی به دلیل سهام شناور بالا، دستکاری قیمتی و حبابی را در تابلوی برتر نخواهد داشت.
مقدمه‌ای برای کاهش محدودیت‌ها
بحرالعلوم در خصوص آثاری که راه‌اندازی تابلوی برتر در بورس به دنبال خواهد داشت، گفت: تابلوی برتر، مانند سایر تابلوها، الزاماتی دارد که به آنها اشاره شده است. هر شرکتی که ویژگی‌های آن را به دست بیاورد، به این تابلو منتقل شده و از مزایای آن بهره مند می‌شود. این موضوع به منزله شروعی است بر یک برنامه بلندمدت برای برداشتن حد نوسان. همچنین تاثیرپذیری بازار از تصمیمات مقطعی محدودتر شده و رفتار توده وار و خرید و فروش‌های هیجانی نیز جای خود را به رفتار عقلایی بر سر سهم‌های بنیادی می‌دهد.
وی افزود: در این صورت می‌توان انتظار داشت که منابع مالی در تابلوهای برتر و سهم‌هایی که طرح توسعه و جذابیت‌های سود آوری دارند، تقویت شود. در صورتی که عمق بازار زیاد شود، مقدمات لازم برای حذف دامنه نوسان نیز ایجاد می‌شود. اما تا زمانی که بازیگران بازار محدود باشند و سهام شناور کم باشد، نمی‌توان دامنه نوسان را حذف کرد.
