خروج بولتون از کاخ سفید و تغییرات در سیاست خارجی امریکا

مترجم:  طلا  تسلیمی|

استرتفور| دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری امریکا، 10 سپتامبر در توئیتی نوشت که به جان بولتون، مشاور امنیت ملی، اطلاع داده که دیگر نیازی به خدمات او نیست. ترامپ در ادامه نوشته: «همانند بسیاری دیگر در دولت، من با بسیاری از پیشنهادات او شدیدا مخالف بودم و به همین دلیل از جان خواستم که استعفای خود را ارایه کند.» حذف بولتون سوالاتی را درباره چندین موضوع سیاست خارجی مطرح می‌کند که مقامات دولت ترامپ تاکنون بر سر آنها توافق نداشته یا نظرات و تفکرات متناقضی را مطرح کرده‌اند. تصمیم به کنار گذاشتن بولتون در حالی صورت می‌گیرد که ترامپ سعی دارد در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری 2020، آشفتگی‌های سیاسی را از بین ببرد، از درگیری نظامی ممانعت کند و نشان دهد که در زمینه سیاست خارجی توانایی دستیابی به موفقیت را دارد.

طبق گزارش‌های منتشر شده، چارلز کوپرمن، معاون و متحد نزدیک بولتون، قرار است تا زمان یافتن جایگزینی دایمی برای او به عنوان مشاور امنیت ملی موقت خدمت کند. اینکه آیا کوپرمن برای مدتی طولانی در این پست باقی می‌ماند یا ترامپ یک چهره با تمایلات جنگ‌طلبانه محدودتر را برای این سمت بر می‌گزیند، هنوز مشخص نیست. این احتمال هم وجود دارد که ترامپ همانند انتصاب مارک اِسپر، وزیر دفاع، یک گزینه از شبکه نزدیک به مایک پومپئو، وزیر امور خارجه را به عنوان مشاور امنیت ملی برگزیند. در حال حاضر به نظر می‌رسد که پومپئو و اسپر فضای بیشتری برای پیشبرد آزادانه سیاست خارجی بدون دخالت‌های مشاور امنیت ملی دارند. حتی اگر گزینه مشاور امنیت ملی دایمی نیز خیلی سریع معرفی شود، باز هم مدتی طول خواهد کشید تا این فرد تازه وارد بتواند سمت‌ها در شورای امنیت ملی را با متحدان خود پر کند. از این رو، خروج بولتون از کاخ سفید با یک سریع تغییر و تحولات ژئوپولتیک همراه خواهد بود.

   ایران

عزیمت بولتون از کاخ سفید به معنای خارج شدن یک مدافع سرسخت تغییر نظام ایران و معمار خروج امریکا از توافق هسته‌ای و کارزار اعمال فشار حداکثری از طریق تحریم‌ها از معادلات روابط واشنگتن و تهران است. بولتون کسی بود که چشم‌انداز یک درگیری پر هزینه دیگر در خاورمیانه را پدید آورده بود که ترامپ می‌خواهد از آن اجتناب کند. این احتمال وجود دارد که ترامپ با حذف بولتون برای نمونه از طریق ابراز تمایل به در نظر گرفتن برخی معافیت‌ها از تحریم‌های نفتی یا موافقت با پیشنهاد رییس‌جمهوری فرانسه مبنی بر تخصیص یک خط اعتباری به ایران درصدد اتخاذ موضعی نرم‌تر در قبال این کشور برآید و در مقابل، کاهش تنش‌های هسته‌ای و نظامی را خواستار شود. اگر ترامپ موضعی نرم‌تر اتخاذ کند، آنگاه راه برای دیدار مستقیم او با حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران، در جریان مجمع عمومی سازمان ملل در اواخر ماه جاری میلادی اندکی هموار می‌شود. اما اگر ترامپ از تحریم‌ها عقب‌نشینی نکند، آنگاه ممکن است حذف بولتون از کاخ سفید ایران را به اتخاذ موضعی تهاجمی‌تر در برابر ایالات متحده ترغیب کند چرا که احتمالا طبق محاسبات تهران، واشنگتن بدون بولتون تمایلی به درگیری ندارد.

   کنترل اسلحه

بولتون منتقد اصلی چارچوب کنترل تسلیحاتی در دولت ترامپ و عامل تصمیم‌گیری سریع ایالات متحده به خروج از پیمان نیروهای هسته‌ای میان برد 1987 (آی‌ان‌اف) و مخالف اصلی تجدید پیمان «استارت جدید» بود و خروج او از کاخ سفید می‌تواند به خاموش شدن صداهای مخالف کنترل تسلیحاتی در داخل دولت منجر شود. هنوز مشخص نیست که با خروج بولتون کاخ سفید موضع خود را درباره کنترل تسلیحات تغییر خواهد داد یا خیر. یکی از محرک‌های اصلی خروج ایالات متحده از «آی‌ان‌اف» این بود که می‌خواست در زمینه موشک‌های دور برد سطح به هوا با چین رقابت کند. به علاوه، ترامپ شخصا اعلام کرده معتقد است که چین نیز باید در هر گونه پیمان جدید کنترل تسلیحاتی مشارکت داشته باشد. با توجه به مقاومت چین در برابر این خواسته، اگر کاخ سفید عقب‌نشینی نکند یا درصدد اتخاذ موضعی نرم‌تر در قبال روسیه بر نیاید، در بن بست در مذاکرات بر سر «استارت جدید» که در سال 2021 منقضی می‌شود، گشایشی حاصل نخواهد شد.

   افغانستان

بولتون با تلاش‌های پومپئو برای مذاکرات توافق صلح با طالبان مخالف بود؛ طرحی که عقب‌نشینی 5 هزار سرباز امریکایی را در ازای تعهد طالبان به مبارزه علیه فعالیت‌های تروریستی القاعده و داعش شامل می‌شد.

دولت ترامپ 7 سپتامبر پس از حدود یک سال از گفت‌وگوها عقب کشید و نشست‌های پنهانی جداگانه در کمپ دیوید با طالبان و اشرف غنی، رییس‌جمهوری افغانستان را لغو کرد. اما ترامپ که هنوز احتمال عقب‌نشینی نیروها را به کل منتفی نکرده، می‌داند که توافق سیاسی واقعی‌ترین راه برای پایان دادن به درگیری‌هاست. با خروج بولتون از دولت و نزدیکی انتخابات 2020، ترامپ نهایتا می‌تواند برنامه صلح تحت حمایت پومپئو را احیا کند چرا که برای پیروزی مجدد در انتخابات به پیروزی در سیاست خارجی چشم دوخته است.

   کره شمالی

خروج بولتون از کاخ سفید به معنای خاموشی صدای اصلی مخالف در برابر توافق سازش با کره شمالی است. اگرچه بولتون در میانه تلاش‌های دولت ترامپ برای برقراری ارتباط با پیونگ یانگ کنار گذاشته شد، اما می‌توان او را عامل اصلی ناکامی اجلاس سران امریکا و کره شمالی در ماه فوریه در هانوی، پایتخت ویتنام، دانست. خروج او از کاخ سفید در آستانه نشست‌های احتمالی سران دو کشور در پایان ماه سپتامبر می‌تواند پیامی قابل توجه به پیونگ یانگ باشد. با توجه به اینکه کره شمالی تمایل چندانی به قائل شدن امتیازات برای ایالات متحده ندارد، توافق اولیه چندان محتمل به نظر نمی‌رسد؛ با این حال، ممکن است دو طرف برای ممانعت از درگیری‌های جدید در یک چانه‌زنی شرکت کنند.

   ونزوئلا

بولتون در رابطه با ونزوئلا و در واکنش به کودتای ناموفق خوان گوایدو، رهبر اپوزیسیون، در 30 آوریل، از مداخله نظامی حمایت کرده بود. اما با از بین رفتن نفوذ بولتون در سیاست‌گذاری ایالات متحده در قبال این کشور امریکای جنوبی، احتمالا کاخ سفید بیشتر به فشار تحریم‌ها اتکا خواهد کرد تا استفاده از گزینه نظامی.

منبع: دیپلماسی ایرانی