معیارتراشی برای مدیریت در شهرداری

گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری|

روز گذشته «لایحه افزایش انتصاب جوانان در پست‌های مدیریتی شهرداری تهران» روی میز شورای شهر تهران قرار گرفت و اعضای شورای شهر پس از بحث و بررسی، کلیات این لایحه را با 20 رای تصویب کردند.

به گزارش «تعادل»، در سال 97 شورای شهر تهران با تصویب طرحی، شهرداری را به تدوین و ارایه لایحه افزایش انتصاب جوانان ملزم کرد. بعد از گذشت یک سال، روز گذشته شهرداری تهران لایحه‌ای را در راستای افزایش به کارگیری جوانان در پست‌های مدیریتی تقدیم شورای شهر کرد که به تصویب رسید. بر اساس این لایحه، قرار است 50 درصد از پست‌های مدیریتی به زنان و جوانان اختصاص داده شود. همچنین برای احراز پست‌های مدیریتی در شهرداری رده سنی تعیین شد و سن مدیران در سطوح عالی تا 45 سال، مدیران راهبردی تا 40 سال، مدیران حرفه‌ای 35 سال و مدیران پایه زیر 30 سال تعیین شده است که با رعایت آیین نامه طبقه‌بندی مشاغل در شهرداری و بر اساس شایستگی انتخاب خواهند شد.

بر اساس این مصوبه، مدیران عالی اعم از شهرداران مناطق، حراست کل، رییس بازرسی، رییس مرکز ارتباطات و رییس مرکز مطالعات خواهند بود که تا 45 سال سن خواهند داشت. همچنین حداقل 30 درصد پست‌ها باید به زنان برسد. این مصوبه بر اساس زمان‌بندی درطول برنامه 5 ساله و با تعیین جدول زمان‌بندی اجرایی خواهد شد. در زمان بررسی این لایحه حسن رسولی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر پیشنهاد داد این لایحه مشمول مدیرانی شود که از این به بعد منصوب می‌شوند. احمد مسجد جامعی رییس کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورا نیز پیشنهاد کرد: اولویت جذب با نیروی انسانی موجود در شهرداری باشد که هر دو این پیشنهادها رای آورد.

هرچند این مصوبه در راستای جوانگرایی مدیران شهری مصوب شد اما به نظر نمی‌رسد تعیین محدوده سنی برای مدیران توجیه علمی و منطقی داشته باشد. ممکن است فردی تمام ویژگی‌های لازم برای یک شهردار خوب بودن را داشته باشد اما به دلیل اینکه سن‌اش از 45 عبور کرده است دیگر نتواند در این سمت مدیریتی خدمت کند. از سوی دیگر، برای مدیران پایه سن زیر 30 سال تعیین شده است که در بسیاری از موارد جوانان زیر 30سال از تجربه کافی برای مدیریت برخوردار نیستند و قطعا مشکلاتی را به‌وجود خواهند آورد.

نگاهی به سازمان‌های موفق در سطح جهان نشان از نقش انکار ناپذیر حضور یک مدیر کاردان و شایسته در حرکت صحیح سازمان به سوی اهداف آن دارد. همچنین تفاوت اساسی میان یک سازمان موفق و غیرموفق غالبا بر اساس نحوه مدیریت آن تعریف می‌شود. سازمان توسعه صنعتی ملل متحد معتقد است، مدیران باید بر اساس قابلیت‌های سه گانه دانش مرتبط، مجموعه مهارت‌ها شامل توانایی اجرا و به کار بردن دانش در عرصه عمل و توانایی کیفی و رفتارهای شخصیتی انتخاب شوند. اما در پژوهش‌های ارایه شده در این زمینه، فاکتور سن نقش مهمی در تعیین مدیران لایق ندارد. قطعا جوانگرایی و دادن فرصت به جوان‌ترها رویکرد مثبتی است که نه تنها در شهرداری بلکه در سایر سازمان‌ها نیز باید انجام شود، اما تعیین سقف سنی برای مدیران نمی‌تواند راهکار مناسبی باشد.

     تصمیم غیرمنطقی شورای شهر

بهرام فریور صدری، کارشناس شهری در گفت‌وگو با «تعادل» ضمن غیرمنطقی خواندن این تصمیم شورای شهر گفت: جوانگرایی اتفاق خوبی است که مدیریت شهری به آن نیاز دارد اما تعیین سن برای آنها قطعا کار درستی نیست و این مصوبه در ادامه قدرت اجرایی نخواهد داشت. به گفته او دانش، تجربه، مهارت در زمینه مدیریت و خصوصیات فردی مدیر و مشارکت مدیران در کارهای گروهی به عنوان مهم‌ترین عوامل در انتخاب مدیران به شمار می‌رود.

واقعیت این است که در اکثر کشورهای دنیا مشاوران و تصمیم‌سازان افراد با تجربه هستند، اما مسوولان و تصمیم‌گیرندگانی که باید کار اجرایی انجام دهند، متشکل از جوانان هستند. این در حالی است که در کشور ما این مساله دقیقا برعکس است، مشاوران جوان و مدیران پا به سن گذاشته‌اند. طی سال‌های اخیر به منظور جوانگرایی قوانین و بخشنامه‌های خاصی توسط مجلس و سازمان امور استخدامی تصویب و ابلاغ شد مانند ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان. چندی پیش نیز دفتر هیات دولت اعلام کرد که شورای عالی اداری در مصوبه‌ای سن تصدی سطوح مدیریتی را کاهش می‌دهد، موضوعی که فی‌نفسه خبر خوبی بود اما باید دید در عمل چه اتفاقی خواهد افتاد.

به گفته صدری در کنار اصلاح بعضی قوانین، مجلس و سازمان امور اداری و استخدامی نیز باید معیارهایی برای استفاده از جوانان شایسته تدوین و به‌طور جدی آنها را اعمال کنند. در غیر این صورت ممکن است به جای بازنشستگان ناکارآمد، جوانان فرصت‌طلبی بر سر کار بیایند که بدون طی کردن مراحل کارشناسی و سلسله‌مراتب مدیریتی، تبدیل به تهدید تازه‌ای برای سیستم اداره کشور شوند.

به نظر می‌رسد، شورای شهر پنجم در سال دوم فعالیت خود انگیزه‌ای چندانی ندارد و بیش از اینکه به دنبال حل مشکلات فراوان کلان‌شهرتهران باشند، به ‌تغییر ساختار شهرداری توجه دارند و پرداختن به حاشیه‌ها اصل را به دست فراموشی سپرده است. سوال این‌جاست که چه ضرورتی دارد وقت شورای شهر با مسائلی تا این حد حاشیه‌ای و غیر اصیل گرفته شود. همانطور که عنوان شد در هیچ کتاب مدیریتی یا در کلام هیچ مدیر موفق بین‌المللی مانند بیل گیتس، روی «سن» و «جوان بودن» مدیر تاکید نشده، بلکه اساسا اشاره‌ای هم به جوان بودن در حکم یکی از وی‍ژگی‌های مدیر موفق نشده است. انگیزه، مهارت‌های ارتباطی، استقامت، تسلط بر کار، صبر و شکیبایی، ذکاوت و زیرکی، راستی و صداقت، قدرت پیش بینی، عملگرا بودن، پیش رو بودن و صفاتی از این دست، مهم‌ترین وی‍ژگی‌هایی است که برای مدیران موفق در متون علم مدیریت لازم دانسته شده است.

شهرداری شهری مانند تهران جای آزمون و خطا نیست و باید از مدیران کارآمد، کاربلد و با تجربه برای اداره شهر استفاده شود.

     ۲۰ درصد پرسنل شهرداری زن هستند

حامد مظاهریان معاون برنامه‌ریزی شهرداری تهران در جریان بررسی این لایحه به بیان آماری در خصوص رده سنی مدیران شهرداری پرداخت و گفت: بر اساس آمار موجود ۲۰ درصد پرسنل شهرداری را زنان تشکیل می‌دهند، 24 درصد مدیران عالی سن کمتر از ۴۵ سال دارند، ۴۳ درصد مدیران راهبردی کمتر از ۴۵ سال سن دارند و ۶۲ درصد مدیران حرفه‌ای نیز کمتر از ۴۵ سال سن دارند.

     جوان‌فریبی به جای جوانگرایی

لایحه جوانگرایی شهرداری در صحن شورای شهر یک مخالف جدی داشت . حجت نظری که از جوان‌ترین اعضای شورا محسوب می‌شود. او ابتدا با بررسی روند ارایه این لایحه گفت: متاسفانه این طرح با تاخیر غیرعادی اعلام وصول شد به گونه‌ای که این طرح در اردیبهشت 97 با 14 امضاء تصویب شد اما 4 ماه بعد در دستور بررسی شورای شهر قرار گرفت و چهار ماه هم طول کشید که کلیات این طرح در صحن شورای شهر به تصویب برسد.بر این اساس مقرر شد که شهرداری ظرف یک ماه لایحه‌ای بدهد اما با تاخیر زیادی مواجه شد و نهایتا اواخر تیر ماه این لایحه بدون کوچک‌ترین تغییری به شورای شهر ارایه شد، لایحه‌ای تک برگی که نشان می‌داد مجموعه شهرداری اراده‌ای به اجرا ندارد و با وجود همه اختلاف نظرهایی که وجود داشت بالاخره این لایحه در شورای شهر بررسی شد.

نظری با بیان اینکه متاسفانه شاخصی برای تعیین سن جوانی وجود ندارد، گفت: شهرداری تهران سقف این لایحه را 45 سال در نظر گرفته است در حالی که من سوال دارم بر اساس چه شاخصی این سن 45 سالگی انتخاب شده است.به نظر می‌رسد شورای شهر با این مصوبه به جای جوانگرایی به سمت جوان‌فریبی رفته است.این مصوبه علیه جوانان تصویب شد چرا که در پیشنهادی که از سوی شهرداری به اعضا داده شد مقرر شد که این مصوبه به بعد از تصویب، ناظر باشد و نسبت به قبل جاری نباشد . نظری تاکید کرد: در مخالفت بااین تبصره‌ تصویب شده باید بگویم وقتی در طول دو سال، سه شهردار تغییر کردند و هر کدام انتصاب‌هایی داشتند، حالا انتصابات پر شده و عملا بسیاری از مدیران تغییر نخواهند کرد، در بهترین حالت ممکن است 15 تا 20 نفر تغییر کنند و با این تعداد نمی‌توانیم شاهد جوانگرایی در شهرداری باشیم.

نظری ادامه داد: این مصوبه ضمانت اجرایی ندارد که شهرداری را به اجرای آن ملزم کند، همچنین پیشنهاد داده شد که اگر شهرداری این مصوبه را به درستی اجرا نکرد توسط شورای رسیدگی به تخلفات اداری کم‌کاری‌هایش رسیدگی شود که این پیشنهاد مورد موافقت قرار نگرفت.تنها راه برای الزام شهرداری به اجرای مصوبات شورا، طرح سوال و استیضاح از شهردار است که من اراده‌ای نمی‌بینم که اعضای شورا به دلیل عدم جوانگرایی شهردار را استیضاح کنند.

به گزارش «تعادل»، جلسه روز گذشته شورای شهر یک مصوبه دیگر نیز داشت و اعضای شورا لایحه ساماندهی منابع آلاینده دیزل در محیط‌های کارگاهی و عمرانی شهر تهران را با 19 رای موافق تصویب کردند.

در جریان بررسی این لایحه حسن خلیل‌آبادی عضو کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر در مخالفت با لایحه گفت: در شرایط فعلی که تحریم‌ها وجود دارد، قطعا رسیدن به استانداردها با دشواری‌های بسیاری مواجه است و الزام برقراری این استانداردها می‌تواند منجر به تعطیلی واحدهای کارگاهی شود.

در ادامه محسن پورسید آقایی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در پاسخ به سوالات اعضای شورا در خصوص این لایحه اظهار کرد: قطعا از هیچ چیز کوچکی نباید عبور کرد. در کلان‌شهر تهران آلودگی هوا باید به صورت جدی پیگیری شود.خوشبختانه موفقیت‌های نسبی به وجود آمده و امسال باید آن را کامل کنیم.

به گفته پورسیدآقایی، آمار دقیقی از موتورهای دیزل در شهر تهران و محیط‌های کارگاهی وجود ندارد و کیفیت آنها نیز مورد ارزیابی قرار نگرفته است، اما گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد هزاران دستگاه از این موتورها در پروژه‌های ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از آن جا که این موتورها در کوچه‌ها و معابر شهر قرار می‌گیرند، آلودگی و دود دیزل آنها تاثیر بیشتری بر شهروندان دارد. همان‌طور که عنوان شد این لایحه بعد از شنیدن نظرات مخالف وموافق به تصویب رسید.

     هشدار اعطا درباره دلالی در مناطق

در ادامه جلسه علی اعطا، رییس کمیته معماری و طرح‌های شهری شورای شهر تهران در مورد عملکرد شورای معماری مناطق هشدار داد و در تذکر پیش از دستور خود با انتقاد از عملکرد شورای معماری مناطق با بیان اینکه شاهد سوء‌عملکرد شوراهای معماری مناطق هستیم، اظهار کرد: با وجود تذکرات متعدد شاهد ارایه‌ گزارش‌های مردمی در خصوص سوءعملکرد در این حوزه هستیم و وقتی گزارش‌های تخلفات مردمی را دنبال می‌کنیم می‌بینیم که به این شوراها می‌رسیم.

به گفته اعطا، در این حوزه تصمیماتی همچون اضافه بنا، اضافه طبقه و افزایش سطح اشتغال که مصدایق تبعیض، رانت و بی‌عدالتی است، گرفته شده است و وقتی مسیر را دنبال می‌کنیم می‌بینیم که این تخلفات از کانال شورای معماری مناطق گذشته است. او تاکید کرد: باید سازوکاری برای شوراهای معماری مناطق تدوین کرد، چرا که یک لایه که در واقعیت دلال هستند و در پوشش کارشناس، مشاوره می‌دهند، با متقاضیان قرارداد مشاوره می‌بندند و براساس ارتباط و نفوذی که در شورای معماری مناطق دارند مجوزهای فراقانونی یا غیرقانونی دریافت می‌کنند.

اعطا با تاکید بر اینکه موارد اینچنینی زیاد نیست اما باید جلوی آن را گرفت، تصریح کرد: حتما رقم‌ کلانی سود به مالک می‌رسد و ارقام زیادی جابه‌جا می‌شود.

     واکنش به بحث شهیدزدایی از تابلوهای شهر

در چند روز اخیر انتشار یا بازنشر تصاویری از حذف واژه «شهید» از نام تابلوی چند خیابان و معبر پایتخت، به سرعت به سوژه شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد و واکنش‌های مختلفی را به دنبال داشت .روز گذشته محمد جواد حق شناس، رییس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران درباره موضوع شهید زدایی از تابلوهای شهری توضیحاتی را ارایه کرد و گفت: مدتی است پروژه تخریب و دروغ افکنی تبدیل به دستور کاری برخی از مرتبطین با حوزه رسانه شده است و ناآگاهانه به شیپوری می‌دمند که هیچ‌کس از آن سود نمی‌برد و با وجود اطلاع‌رسانی‌هایی که توسط روابط عمومی شهرداری و شورای شهر صورت گرفته باز هم از نشر اخبار نادرست کوتاه نمی‌آیند.

او افزود: در دو سال گذشته در کمیسیون نامگذاری شورای شهر حدود ۳۸ درصد نامگذاری‌ها به نام شهیدان انقلاب، دفاع مقدس و شهدای مدافع حرم اختصاص پیدا کرده است و حتی یک گزارش از سوی بنیاد شهید و خانواده شهیدان مبنی بر بی‌توجهی وحتی کم توجهی به ویژه در خصوص زدودن عنوان شهید از پلاک‌های نامگذاری شده، ارسال نشده است.

حق‌شناس ادامه داد: در برخی گزارش‌های محدود، مغایرت تابلوهای پرچمی با تابلوهای معابر در دوره پیشین شهرداری مربوط به سال ۹۴ مطرح بوده که براساس دستور شهردار همین تعداد محدود نیز اصلاح شده است. اساسا گرچه شورای شهر پنجم و مدیریت شهری ممکن است در برخی موارد منتقد مدیریت شهری پیشین باشند اما اتهام عنوان شهیدزدایی به هیچ‌وجه به همکاران ما در شورای شهر چهارم و مدیریت شهری آن سال‌ها برازنده نیست و یک ستم آشکار به شمار می‌آید.