شایعه‌ای که امکان تحقق ندارد
با جدی شدن بحث اینستکس و ورود سایر کشورهای اروپایی به این بحث کم‌کم شایعات دیگری مطرح شد. عددهای بزرگی که ابتدا در رسانه‌ها مطرح شد و بر اساس این بحث هزینه استفاده از خطوط اعتباری اروپایی گران برآورد می‌شد. اما مساله از جایی عجیب شد که چهره‌های مسوول و مطرح این خبر را در جلسات رسمی مطرح کردند. در ششمین جلسه از دوره نهم هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران فریال مستوفی رییس مرکز سرمایه‌گذاری استان تهران با اشاره به انتشار اخباری در رسانه‌های خارجی مبنی بر سرمایه‌گذاری کلان چین در ایران گفت: بر اساس مستندات دو کشور یک خط 400 میلیارد دلاری را برای معاملات تجاری برقرار کردند و بر اساس توافق صورت گرفته شرکت‌های چینی بدون حضور در مناقصات می‌توانند به هر پروژه‌ای ورود کنند.
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران ادامه داد: از سوی دیگر فرانسه 15 میلیارد دلار با تضمین خرید نفت در قالب یک خط اعتباری به ایران پرداخت خواهد کرد اما بحث اصلی این است که اگر امریکا مجوز این کار را صادر نکند این خط متوقف خواهد شد در حالی که شخصا فکر می‌کنم حتی در صورت عدم موافقت این کشور فرانسه می‌تواند این خط را میان بانک مرکزی دو کشور برقرار کند. وی تصریح کرد: البته وزیر نفت بر این عقیده است که اگر ایران این 15 میلیارد دلار را دریافت کند مقروض می‌شود.
وی در خصوص قرارداد 400 میلیاردی چین با ایران گفت: اتاق تهران در این خصوص شبهاتی داشت و اکنون که بخشی از مستندات مرتبط با آن دریافت شده است نشان می‌دهد این خط برقرار شده است.
امکان چنین رقمی وجود ندارد
در همین رابطه رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین معتقد است خبری که در روزها و هفته‌های گذشته از راه‌اندازی یک خط اعتباری ۴۰۰ میلیارد دلاری از سوی چین برای اقتصاد ایران مطرح شده یک شیطنت رسانه‌ای بوده و میانه‌ای با واقعیت ندارد.
مجیدرضا حریری اظهار کرد: برای به دست آوردن نگاهی دقیق در تحلیل خبر اخیر باید ابتدا نگاهی به وضعیت اقتصاد ایران در سال‌های گذشته داشته باشیم. ما در طول چهل سال گذشته حدود ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه مستقیم خارجی جذب کرده‌ایم و بطور میانگین هر سال دو تا سه میلیارد دلار سرمایه خارجی به کشور ما آمده است. از این رو پیش از تحلیل اینکه چین چگونه ۴۰۰ میلیارد دلار پول وارد ایران خواهد کرد، باید پرسید: آیا اساسا اقتصاد ایران آمادگی پذیرش چنین رقمی را دارد؟
وی ادامه داد: از سوی دیگر در ماه‌های گذشته، ایران و اروپا برای مدتی طولانی بر سر اینستکس با هم بحث کرده‌اند و هنوز مشخص نیست نتیجه این خط اعتباری به کجا می‌رسد. در شرایطی که رقم مورد بحث حدود ۱۵ میلیارد دلار است. وقتی ما در آن چارچوب در حال مذاکره‌ایم، چگونه می‌توان از نهایی شدن یک خط ۴۰۰ میلیارد دلاری سخن گفت؟
به اعتقاد رییس اتاق بازرگانی ایران و چین، خبر ابتدایی این خط اعتباری که حدود دو هفته قبل از سوی یک رسانه خارجی مطرح و حتی جزئیاتی از این توافق نیز در آن رسانه منتشر شد، بیشتر یک شیطنت رسانه‌ای بوده و نمی‌تواند در کوتاه‌مدت عملی شود.
همکاری‌های ۲۵ ساله ایران و چین
حریری در پاسخ به این سوال که آیا اساسا موضوع تخصیص خط اعتباری چین به طرح‌های ایران در ماه‌های اخیر مطرح بوده است، توضیح داد: برای مشخص شدن شرایط امروز باید به اقدامات سال‌های گذشته نگاه کنیم. رییس‌جمهوری چین در سال ۲۰۱۶ به ایران آمد و در سطح عالی مقامات کشور مذاکرات و توافقاتی داشت. یکی از مهم‌ترین این توافقات سند جامع همکاری‌های ۲۵ ساله میان ایران و چین بود که اقتصاد بخش مهمی از آن را تشکیل می‌دهد.
وی با اشاره به برنامه‌ریزی اقتصاد ایران برای رسیدن به رشد اقتصادی هشت درصدی در سال‌های پیش‌رو، تصریح کرد: با توجه به محدودیت‌های داخلی و نیاز کشور به سرمایه‌گذاری‌های جدید، عملا تنها راهبرد موجود، جذب سرمایه‌گذار خارجی خواهد بود و در این بین چین می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌های موجود باشد.
رییس اتاق ایران و چین ادامه داد: تقریبا تمامی پیش‌بینی‌ها و ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که چین، در سال‌های ۲۰۳۵ تا ۲۰۴۰ میلادی قدرت نخست اقتصاد جهان خواهد شد و از این رو برای سرمایه‌گذاری قابل توجه در ایران، می‌توان به چینی‌ها فکر کرد.
حریری خاطرنشان کرد: اگر خبر منتشر شده به برنامه ۲۵ ساله مشترک دو کشور اشاره می‌کرد، امکان آن وجود داشت که منطقی باشد و در طول ۲۵ سال این حجم از سرمایه‌گذاری برنامه‌ریزی شود اما با توجه به اینکه چنین توضیحی ارایه نشد و موج به سمتی رفت که این خط اعتباری مربوط به شرایط امروز است، به نظر می‌رسد یک شیطنت رسانه‌ای پشت اخبار رسانه خارجی بوده است.
هنوز سندی امضا نشده است
سید علی محمد موسوی در گفت‌وگو با فارس در پاسخ به این سوال که طی روزهای اخیر در رسانه‌ها عنوان می‌شود که خط اعتباری ۴۰۰ میلیارد دلاری میان ایران و چین برقرار خواهد شد و در روزهای اخیر نیز یکی از اعضای اتاق بازرگانی این موضوع را عنوان کرده، اما مشخص شد که همان بحثی است که در رسانه‌ها مطرح بود، اظهار داشت: روابط مالی میان ایران و چین وجود دارد، اما عدد و رقم آن چیزی که گفته می‌شود، نیست. بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌ها در دست مذاکره است و نمی‌دانم چه کسی چنین رقمی را گفته و آن را نشنیده‌ام.
معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه مذاکرات خوبی میان مسوولان کشورهای ایران، روسیه و چین در حال انجام است، گفت: در این رایزنی‌ها روابط پولی و مالی و سرمایه‌گذاری مستقیم و فاینانس مطرح است، اما هنوز سندی امضا نشده و مهم‌تر آنکه تامین خطوط اعتباری بستگی به پروژه‌هایی دارد که در کشور وجود داشته و به طرف‌های خارجی پیشنهاد می‌شود.
رییس سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های فنی اقتصادی ادامه داد: اینگونه نیست که یک‌باره تمامی طرح‌ها و پروژه‌های پیشنهادی به تصویب برسد و منابع آن تامین شود. مثلاً برای یک پروژه ۳ میلیارد دلاری که اجرای آن ۶ سال به طول می‌انجامد، نیاز به پیش‌بینی منابع از سوی طرف مقابل وجود دارد.
فاینانس جدید نداریم
وی با بیان اینکه حجم کل پروژه‌هایی که سازمان سرمایه‌گذاری در اختیار دارد، به میزان عدد و رقم گفته شده در رسانه‌ها نیست، عنوان کرد: در حال حاضر فاینانس جدید نداریم و آنچه در حال انجام است مربوط به سرمایه‌گذاری‌ها و فاینانس‌های قدیمی است. البته سازمان سرمایه‌گذاری در تلاش و رایزنی برای باز شدن فضا و ایجاد روابط مالی و اعتباری با کشورها است.
موسوی تاکید کرد: دو - سه هفته یک بار طرح‌ها و پروژه‌هایی در سازمان سرمایه‌گذاری برای تامین مالی خارجی تصویب می‌شود. معاون وزیر اقتصاد یکی از مشکلات مربوط به فاینانس‌ها را مربوط به تامین وثایق دانست و افزود: در مذاکرات کنونی که میان کشور چین، ایران و روسیه برقرار است، صحبتی از روابط مالی براساس دلار نیست و همکاری برای تامین منابع از طریق یورو، یوان و روبل مبنای تفاهمات مالی است.
