جرقه در پایین‌دستی پتروشیمی برای احیای تجارت با سوریه
وزیر نفت سوریه در پاسخ به «تعادل»: تلاش می‌کنیم رابطه مستقیم با تولیدکنندگان ایرانی را ایجاد کنیم
گروه انرژی| نادی صبوری|
آخرین روز نمایشگاه ایران‌پلاست یک مهمان از دمشق داشت، علی سلیمان غانم وزیر نفت و منابع انرژی سوریه به همراه هیاتی از مسوولان و تاجران این کشور چند ساعتی از صبح تا ظهر دیروز را به این اختصاص دادند که از دستاوردهای صنعت پتروشیمی ایران و وضعیت تولیدکنندگان محصولات پلمیری و پلاستیکی و سازندگان ماشین‌آلات این حوزه دیدار کنند. سلیمان غانم از روز چهارشنبه با دعوت بیژن زنگنه وزیر نفت به ایران آمده و در سه روز حضور خود از عسلویه دیدن کرده با وزرای نفت و صنعت معدن ایران دیدار کرده و در نهایت نیز به دیدار محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی در قامت رییس کمیسیون اقتصادی مشترک ایران و سوریه رفته است. «تعادل» در جریان بازدید غانم از سالن‌های 35، 38، 6 و 7 نمایشگاه ایران‌پلاست او و تیمش را همراهی کرد تا بتواند گزارشی کامل از فضایی که میان صحبت‌های طرفین وجود دارد، تهیه کند. می‌توان به‌طور خلاصه عنوان کرد که نبود اتاق بازرگانی مشترک یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های طرفین است که سلیمان غانم در گفت‌وگو با «تعادل» وعده تلاش دولت سوریه برای ایجاد آن را می‌دهد. از سوی دیگر ترکیب سالن‌هایی که از آن بازدید شد در کنار مشاهدات «تعادل» از رفتار هیات سوری نشان می‌دهد تاجران سوری در زمینه وارد کردن تجهیزات و ماشین‌آلات حوزه پلیمری و محصولات نهایی جدی هستند و این فرصتی برای شرکت‌های ایرانی در این زمینه است که از آن استفاده کنند، فرصتی که البته باید برای گرفتنش هوشیار بود.
روزگاری دمشق با قهوه‌خانه‌های سنتی‌اش و سوغاتی‌های رنگ‌و‌وارنگی که مسافران زیارتی به این کشور برای اقوامشان میاورند در ایران شناخته می‌شد؛ تحولاتی که از سال 2011 شروع شدند اما همراه با تمام چیزهایی که ویران کردند، تصاویر زیبا از گذشته را نیز از بین بردند. سال‌ها مخابره تصاویری از آشوب و ویرانی در حلب بر اذهان مردم در ایران هم نقش بست و در نتیجه تجارتی که میان دو کشور وجود داشت را هم دستخوش تغییر کرده است. در این بین پروپاگاندای شدید درباره رابطه ایران و سوریه نیز بر افکار عمومی سایه افکنده، چیزی که باعث شده است رهگذری در نمایشگاه که شاهد حضور وزیر نفت سوریه است زیر لب بگوید: «حالا اول پول نفتمان که بردید را بدهید». به هر روی از حدود یک سال پیش اما مردم سوریه در حال برداشتن گام‌هایی در جهت بازسازی کشورشان هستند و این برای شرکت‌های ایرانی‌ای که سابقا نیز با سوری‌ها همکاری داشتند به معنای یک بازار جدید است.
دیروز چهارشنبه 3 مهر ماه، نمایشگاه ایران‌پلاست صبحی پرجنب‌و‌جوش داشت. علی سلیمان غانم وزیر نفت سوریه با همراهی بهزاد محمدی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی به همراه هیاتی از سوریه به بازدید از نمایشگاه آمدند. بازدیدی که طبق مشاهده خبرنگار «تعادل» در مواردی جرقه اولیه از شروع یک تجارت میان بخش خصوصی ایران و بخش خصوصی سوریه را زد.
وزیر نفت و منابع طبیعی سوریه شنبه اول مهر ماه به دعوت بیژن زنگنه وزیر نفت ایران به عسلویه آمد و درست در روزهایی که شایعاتی در مورد حملات سایبری به تاسیسات ایران در سوریه مطرح می‌شد، به نوعی با حضورش به این شایعات پایان داد. بعد از آن غانم روز سه‌شنبه را به دیدار با بیژن زنگنه وزیر نفت ایران اختصاص داد. دیداری که معاونان زنگنه به‌جز مدیرعامل شرکت ملی نفت همراهان غانم نیز در آن حضور داشتند.
در تکمیل سفر چند روزه وزیر نفت سوریه، او دیروز چند ساعت را در نمایشگاه ایران‌پلاست گذراند. غانم ابتدا از بخشی که به معرفی دستاوردهای صنعت پتروشیمی ایران اختصاص داشت دیدن کرد و بعد با همراهی بهزاد محمدی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی از غرفه‌های چند سالن نمایشگاه دیدن کرد.
در جریان بازدید هیات سوری از سالن‌های 35، 38، 6 و 7 مسائل مهمی میان مسوولان غرفه‌ها و بازدیدکنندگان مطرح می‌شد؛ یکی از مهم‌ترین این مسائل تاکید طرفین به ویژه طرف ایرانی بر لزوم ایجاد یک رابطه مستقیم میان تولیدکنندگان در ایران در صنایع مرتبط با پتروشیمی با مصرف‌کنندگان در سوریه بود، موضوعی که وزیر نفت سوریه در صحبت‌هایش با مسوولان غرفه‌ها قول مساعدت در این زمینه را داد.
وزیر نفت سوریه روز سه‌شنبه هم با رضا رحمانی وزیر صنعت، معدن و تجارت دیدار کرده بود، دیداری که طی آن رحمانی پیشنهاد تشکیل بلوک اقتصادی متشکل از ایران، سوریه، عراق و لبنان را مطرح کرده و آقای غانم نیز از آن استقبال کرده بود. رحمانی در این دیدار عنوان کرده بود که این چهار کشور می‌توانند در سایه مراودات سیاسی استراتژیک و دوستانه‌ای که دارند یک بلوک اقتصادی قدرتمند تشکیل دهند و همکاری صنعتی-معدنی خودشان را هم ارتقا بدهند.
پیام مهم: آمادگی سوریه برای بازسازی
حضور غانم در نمایشگاه ایران‌پلاست برای حاضران فارغ از احساسی که به روابط اقتصادی ایران و سوریه دارند پیامی مهم داشت؛ اینکه سوریه از دوران درگیری‌های شدید به نوعی جان سالم به در برده است؛ درگیری‌هایی که خیلی از همکاری‌ها را ناکام گذاشته بودند.
مسوول یکی از غرفه‌های حاضر که در تولید رنگ و رزین فعال هستند در پاسخ به این پرسش «تعادل» که آیا سابقه همکاری با سوریه را داشته‌اند می‌گوید: «بله 7 الی 8 سال پیش با آنها کار می‌کردیم، از وقتی جنگ در گرفت اما همکاری‌هایمان متوقف شد، حالا اما دو سال است که صحبت‌هایی برای از سرگیری تجارتمان را آغاز کردیم و از سوریه درخواست داشتیم»
او در توصیف اینکه آیا از این همکاری‌ها در گذشته راضی بودند می‌خندد و می‌گوید: «بله آنها پولدار و خوش‌حساب بودند».
توجیه اقتصادی رابطه چقدر است؟
ریشه تلاش برای ساختارمندتر کردن روابط اقتصادی ایران و سوریه به بیش از 2 دهه قبل و کمیسیون مشترک اقتصادی که سال 1375 در زمان حیات حافظ اسد تشکیل شد بازمی‌گردد ولی حتی قبل از دوران جنگ نیز حجم تجارت دو طرف نسبت به ظرفیت‌های روی کاغذ چندان بالا نبود. از شیوع درگیری‌ها اما همین سطح نیز به محاق
رفت. حالا خیلی از همکاری‌ها و حضور بخش خصوصی ایران طبق توافقنامه‌ای که سال 1395 میان دو طرف امضا شد به بازگشت صلح و امنیت به سوریه منوط شده است.
یکی از فعالان صنعت پتروشیمی ایران که خواست نامش فاش نشود به جز مساله نبود امنیت یکی از مسائل بنیادین که بر تجارت ایران و سوریه در این حوزه سایه افکنده را نبود توجیه اقتصادی برای این تجارت می‌داند.
او در این زمینه می‌گوید: «اقتصاد حمل و نقل از ایران تا سوریه اگر که سیاست‌گذاری‌های حاکمیتی وارد آن نشود توجیه ندارد، به همین خاطر است که واسطه‌ها خیلی بیشتر در این رابطه فعال هستند»
ایجاد اتاق بازرگانی فعال از طرف سوری اما به باور بسیاری می‌تواند به ساختارمندشدن این همکاری‌ها بینجامد. این موضوعی است که علی سلیمان غانم وقتی که از بازدید از نمایشگاه فارغ می‌شود در پاسخ به «تعادل» وعده‌اش را می‌دهد.
وزیر نفت و منابع سوریه ابتدا در پاسخ به این پرسش «تعادل» که روند بازگشت صلح و امنیت به سوریه که در واقع یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازها برای ارتقای سطح همکاری است را چطور می‌بیند می‌گوید: «بین ایران و سوریه قراردادها و توافقنامه‌های مهمی وجود دارد، ایران در دوران جنگ از سوریه حمایت کرد و به نظر من در سال‌های پیش رو می‌توانیم به هماهنگی‌های تجاری در صنعت و معدن دو کشور برسیم» غانم که در جریان صحبت‌هایش چندین بار از توانمندی فنی بالای شرکت‌های ایرانی در حوزه ماشین‌آلات و محصول نهایی تمجید کرده است در پاسخ به پرسش دیگر «تعادل» که دولت سوریه چه اقدامی را برای پررنگ‌تر کردن روابط مستقیم میان تولیدکننده ایرانی و مصرف‌کننده سوری مد نظر دارد می‌گوید: «ما تلاش می‌کنیم اتاق بازرگانی را در این زمینه فعال کنیم تا این بتواند به وضعیت بهتری در این زمینه منجر شود».
اما شاید جالب باشد بدانیم که در بعضی از موارد نبود رابطه میان تولیدکنندگان ایرانی و بازار در سوریه، دلایلی بسیار ساده‌تر از حد تصور دارد. یکی از تولیدکنندگان دستگاه‌های چیلر حاضر در نمایشگاه که طبق گفته خودشان به عراق و دیگر کشورهای منطقه صادرات خوبی دارند در پاسخ به این پرسش «تعادل» که چرا به سوریه صادراتی ندارند می‌گوید: «واقعا سوال خوبی است و در واقع خودم هم جوابش را نمی‌دانم».
او کمی مکث کرده و می‌پرسد: «مگر در سوریه جنگ نیست»؟ وقتی از شروع جریان بازسازی مطلع می‌شود موضوع برایش جالب‌تر می‌شود و از همکارش سوال می‌کند: «چرا با سوریه کار نمی‌کنیم؟» همکارش پاسخ می‌دهد: «نمی‌دانم، شاید آنها هیچ‌وقت طرف ما نیایند» می‌پرسم: «شما چرا طرف آنها نرفتید؟». پاسخ سکوت و خنده است.
