جنگ تعرفه‌ای با قیمت‌ها چه می‌کند؟
گروه بورس |محمد امین خدابخش|
داد وستدهای هفته گذشته در بازارهای جهانی با آرامشی نسبی دنبال شد و طی این هفته با وجود فراوانی اخبار سیاسی و اقتصادی بازارها نوسان شدیدی که موجب تغییر پایدار روند قیمت‌ها شود را شاهد نبودند.
طی این هفته معاملات بازارهای جهانی در شرایطی نسبتاً متفاوت آغاز شد. بازارهای سهام، فلزات گرانبها، فلزات اساسی و سایر کالاهای اساسی که همواره اهمیت فراوانی به تغییر معادلات سیاسی می‌دهند، هفته گذشته را در حالی آغاز کردند که نشست سالانه مقامات کشورهای عضو سازمان ملل متحد، احتمالات نسبتا متفاوت را در فضای سیاسی و به تبع آن داد و ستدهای بازارها، پدید آورده بود.
نشست مجمع عمومی امسال در شرایطی آغاز شد که تغییر فضای سیاسی در خاورمیانه و کشمکش‌های تجاری میان امریکا و چین سبب شده بود تا سخنرانی مقامات کشورهای ذی نفع در رسانه‌ها و همچنین بازارها از اهمیت بیشتری نسبت به سال‌های قبل برخوردار باشد. در واقع بازارهای جهانی به خصوص بازارهای داخلی امریکا که ماه‌های اخیر را بیشتر بر سر نگرانی در خصوص تغییرات نرخ بهره یا ضعف آمار‌های اقتصادی ناشی اعمال تعرفه روی کالاها و خدمات تولیدی قدرت‌های دو سوی اقیانوس آرام سپری کرده بودند، تمامی وقایع و اظهارنظرهای ارایه شده از سوی رهبران جهان را با دقت بیشتری پیگیری می‌کردند. از این رو انتظار می‌رفت تا رد احتمال مذاکره میان ایران و امریکا بر سر توافق هسته‌ای و به موجب آن افزایش ریسک‌های پیش رو بتواند نوسان قیمت را در معاملات کالاهایی نظیر نفت و طلا به وجود بیاورد. اما اینچنین نشد. داستان از این قرار بوده که این‌بار سیاست به گونه دیگری بازارها را تحت تاثیر قرار داد؛ تاثیری که این‌بار با کلیدخوردن طرح استیضاح رییس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ از سوی نمایندگان کنگره این کشور، نمایان شد.
واکنش مثبت بازارها به کاهش ریسک‌های سیاسی
داستان از این قرار بوده که ابهامات به وجود آمده بر سر محتوای مکالمات دونالد ترامپ با ولادیمیر زلینسکی رییس‌جمهور جدید اکراین، باعث شد تا نمایندگان کنگره این کشور که اکثریت آن با حزب دموکرات است، فرایند استیضاح رییس‌جمهور را آغاز کند. همین رویداد کافی بود تا با غافلگیری بازارها، تنش در ساختار قدرت خود را در قالب افت 1.82 درصدی بهای اونس جهانی طلا نشان دهد. البته باید به خاطر داشت که افت قیمت این فلز گرانبها تنها ناشی از تنش میان قوه مجریه و مقننه در ایالات متحده نبوده و از جانب متغیر مهم دیگری نیز حمایت می‌شود. از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ تنش تعرفه‌ای با چین که بسیاری از ان با عنوان جنگ تجاری نام می‌برند، تاثیر زیادی بر فراز و فرود قیمت‌ها در بازارهای جهانی به خصوص بازارهای سهام و اوراق گذاشته و توانسته در سه سال گذشته تغییرات عمده‌‌ای را در جریان معاملات به وجود بیاورد. این‌بار نیز خبر تداوم جدی‌تر مذاکرات با چین و اظهارنظر بسیار مثبت ترامپ باعث شده تا خوشبینی‌ها به حصول یک توافق پایدار میان دو ابرقدرت اقتصادی جهان بیش از پیش افزایش یابد.
خبر ادامه مذاکرات از 10 اکتبر سال جاری که از سوی مقامات تجاری و دیپلماتیک دو کشور به رسانه‌ها اعلام شده پس از آن رخ می‌دهد که دونالد ترامپ در روزهای گذشته اعلام کرده بود، وی به یک توافق بد با مقامات چینی تن نخواهد داد، به همین دلیل اعلام تداوم مذاکرات از سوی هیات چینی پس از این صحبت‌ها، تلویحا نوعی موافقت با خواسته‌های رییس‌جمهور امریکا تلقی شده و توانسته از ریسک گریزی سرمایه‌گذاران به خصوص در بازارهای امریکا بکاهد. در واقع خوشبینی یاد شده که بخشی از آن توانسته قیمت طلا را کاهش دهد در روزهای گذشته بیش از هر چیز خود را در قالب کاهش قیمت اسناد خزانه دولت امریکا نشان داده است.
این اوراق که یکی از مهم‌ترین سنجه‌های تخمین ریسک از سوی فعالان بازار تلقی می‌شوند، به دلیل کمتر شدن واهمه سرمایه‌گذاران نسبت به آینده با افت قیمت رو به رو شده‌اند و از آنجایی که کاهش قیمت‌آنها به منزله رشد بازده در این اوراق است شاهد بهبود سود آوری در اسناد یاد شده بودیم.
تداوم گردش انتظارات بلندمدت
بر پاشنه رکود
چنین رویدادی حاکی از آن است که پول‌های وارد شده به این دارایی‌ها که به دلیل افزایش ریسک‌های اقتصادی از معاملات سایر اوراق بهادار نظیر سهام، معاملات آتی سهام، کالاو... خارج شده بود بار دیگر در حال بازگشت به بازارهای مختلف است. البته آنچه باید در تفسیر معاملات اوراق بدهی و سایر دارایی‌ها اینچنینی در نظر داشت، این است که تا رفع کامل محرک‌های تنش‌زا، نمی‌توان به تغییر پایدار روند در آنها دل خوش کرد. به عبارت دیگر روند نزولی اوراق ده ساله خزانه ایالات متحده که از سپتامبر سال گذشته میلادی و از محدوده بازده 3.24 درصد آغاز شده است و در حال حاضر به محدوده 1.7 درصد رسیده تا رفع کامل عواملی همچون جنگ تجاری و نگرانی از رکود وعده داده شده در سال 2020 دگرگون نخواهد شد و انتظار می‌رود تمامی رشدهای پیش رو در بازده این اوراق استراحتی در جهت مسیر فعلی باشد.
کوتاه از بازارهای سهام
تمامی عوامل سیاسی و اقتصادی که در آغاز به آنها اشاره کردیم سبب شده است تا بازارهای ایالات متحده طی یک هفته اخیر رشدی به‌شدت کند را پی بگیرند و با وجود آنکه در هفته‌های اخیر مسیری صعودی را پشت سر گذاشتند نتوانند از سقف‌های ثبت شده قبلی فراتر بروند. برای مثال شاخص «اس‌اند پی 500» که رکوردی 300 واحدی را در ماه‌های اخیر به ثبت رسانده همچنان در زیر این محدوده نوسان می‌کند. آنچه از ضعف روند هفته‌های اخیر این شاخص تلقی می‌شود، احتیاط بازار نسبت به عوامل بیرونی نظیر تنش‌های تجاری و آمار کلان اقتصاد است. در واقع به نظر می‌آید سرمایه‌گذاران که افق پیش رو را چندان مثبت تلقی نمی‌کنند، انگیزه چندانی برای افزایش سهام نگهداری شده در سبد سرمایه‌گذاری خود ندارند. چنین امری باعث شده تا سایر شاخص‌های سهام در نیویورک شامل «داوجونز» و «نزدک» نیز شرایطی مشابه «اس‌اند پی 500» را روی نمودارها داشته باشند و از نبود تقاضای موثر در معاملات سهام رنج ببرند.
سایر بازارهای سهام نیز در شرق آسیا و اروپا هفته گذشته را با کلیتی خنثی سپری کردند و اگرچه در سه روز پایانی معاملات بازارهای اروپایی نسبت به همکاران آسیایی خود شرایط بهتری داشتند با این حال در تمامی رویه‌ای این هفته شاهد تغییر قابل توجهی در نماگرهای بازارهای یاد شده نبودیم. البته ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که بازارهای شرق آسیا به دلیل تاثیرپذیری بیشتری که نسبت به آمار ضعیف اقتصادی منتشر شده از سوی چین دارند، به نسبت سایر شاخص‌ها با افت بیشتری مواجه شدند.
از رشد تولید فولاد در ایران تا کاهش عرضه مس
از بازارهای مالی جهان که بگذریم، بازار فلزات اساسی در یک هفته گذشته شاهد تحولات گوناگونی بوده است. این بازار که به دلیل سهم بالای چین از تولید کالا در اقتصاد جهانی تاثیر بسیاری از تحولات این کشور می‌پذیرد در روزهای گذشته توانسته ضعف عملکرد اقتصاد اژدهای سرخ را با افزایش موجودی تولیداتی همچون سنگ آهن در انبارهای این کشور تا حدی خنثی کند. با این حال روند کلی قیمت بسیاری از فلزات در بلندمدت حکایت از آن دارد که کاهش قیمت در محصولاتی نظیر مس حتی با وجود افت تولید جهانی ممکن است ادامه‌دار باشد. جدیدترین گزارش گروه مطالعات بین‌المللی مس حکایت از آن دارد که تولید شیلی به دلیل بارندگی‌های شدید در شمال این کشور و عیار پایین‌تر سنگ‌ها که روی تولید کلی تاثیر داشته، ۲.۵ درصد کاهش پیدا کرده است.
از طرفی دیگر تولید کنسانتره مس اندونزی نیز به دلیل تغییرات معدنکاری در معادن گرسبرگ و باتو هیجائو، به میزان ۵۵ درصد کاهش را تجربه کرده است. بر این اساس و با در نظر گرفتن سایر محدودیت‌ها در داد و ستدهای جهانی مس، کمبود عرضه در سال جاری به 190 هزار تن بالغ خواهد شد. با این حال کمبود یاد شده از آنجایی که در حال حاضر تقاضای قابل توجهی در بازار فلزات وجود ندارد، تاثیری جدی بر رشد قیمت این فرآورده معدنی نخواهد داشت.
در بازار سنگ آهن نیز شاهد پایداری قیمت این کانه فلزی در محدوده 90 دلار بودیم که تغییر چندانی را نسبت به هفته گذشته نشان نمی‌دهد. به گفته کارشناسان دلیل اصلی این پایداری قیمت افزایش ذخایر در انبارهای چین است که سبب شده تا در ماه‌های گذشته قیمت این محصول معدنی را از 127 دلار به 90 دلار کاهش دهد؛ خبری که اگرچه ممکن است برای تولیدکنندگان این محصول خوشایند نباشد با این حال به دلیل قیمت بالای دلار سامانه نیما در حدود 11 هزار و 400 تومان، تاثیر قابل توجهی بر سودسازی این شرکت‌ها نخواهد داشت.
در بازار محصولات فولادی اطلاعات به دست آمده از انجمن جهانی فولاد نشان می‌دهد که با وجود کاهش تولید در کشورهایی نظیر ترکیه، ایتالیا و ژاپن میزان تولید ایران در ماه آگوست 6.7 درصد نسبت به 8 ماه گذشته، افزایش داشته است. بر اساس گزارش یاد شده در این ماه 17.2 درصد نیز به میزان تولید آهن اسفنجی افزوده شد که این افزایش می‌تواند، افت قیمت محصولات فولادی را برای تولیدکنندگان داخلی جبران کرده و در صورت تداوم بر امینت سودسازی شرکت‌های ایرانی فعال در این صنعت بیفزاید.
گفتنی است، هفته اخیر در حالی به اتمام رسید که هر تن مس، آلومینیوم، سرب و روی به ترتیب بهایی 6 هزار و 763، هزار و 730، 2 هزار و 82 و 2 هزار و 313 دلاری داشتند که در این میان قیمت آلومینیوم و سرب کاهشی و دو فرآورده دیگر افزایشی بود.
زنگ خطر کاهش تقاضا در بازار طلای سیاه
معاملات نفت در هفته‌ای که گذشت، با کاهش تقاضا رو‌به‌رو شد. این کاهش تقاضا که به دلیل افزایش اما و اگرها از بیشتر شدن رکود در اقتصاد جهانی ناشی می‌شد، سبب شد تا قیمت این محصول استرات‍ژیک با کاهش رو به رو شود و ترس از مازاد تقاضا در بازار جهانی قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال را به 61 دلار و 79 سنت برساند. گفتنی است هر بشکه نفت وست تگزاس اینترمدیت نیز در آخرین روز معاملاتی هفته بهایی در حدود 55 دلار و 74 سنت داشت.
