تجربه مغلوب هیجان شد

گروه بورس |محمد امین خدابخش|

وضعیت بازار سهام این روزها به خوبی آنچه که در هفته‌های گذشته شاهد آن بودیم، نیست. آن‌طور که به نظر می‌آید، قطار صعود بورس تهران که در ماه‌های اخیر رونق کم سابقه‌ای را شاهد بوده حالا با رسیدن قیمت‌ها به حدود بنیادی و توام شدن آن با هیجان خریداران تازه وارد، روزهای متفاوتی را طی می‌کند.

بازیگران تازه وارد بازار سهام که در ماه‌های اخیر سرمایه خود را از بازارهای موازی کم بازده نظیر طلا، ارز و سکه خارج کرده و به دنبال رشد شاخص‌ها در بازار سهام آن را به سمت بورس و فرابورس گسیل کرده بودند، حالا با تداوم روزهای منفی در معاملات نمادهای مختلف، بر فشار فروش افزوده‌اند. در این شرایط اگرچه به گفته بسیاری از تحلیلگران، بازار از موقعیت ارزندگی خارج نشده و اغلب نمادها در قیمت‌های خوبی داد و ستد می‌شوند، با این حال افزایش بدبینی معامله‌گران و سرمایه گذاران شرایطی را رقم زده که بیش از هر چیز به جای منطق با هیجان تغذیه می‌شود.

در این شرایط نه تنها نمادهای کوچک و  کمتر بنیادی بازار با صف فروش‌های سنگین همراه شده‌اند بلکه نمادهای بزرگ و بنیادی بازار که همچنان از ارزندگی برخوردارند نیز با عرضه‌های سنگین در خلال معاملات خود رو به رو بودند.  تمامی این عوامل سبب شده حالا آن دسته از صفحات مجازی که عمدتا نیز در تلگرام فعال بودند و همواره دستی بر آتش سفته بازی داشتند، شروع به معین کردن اهداف ریزشی برای نماگر اصلی بازار کنند و به جو آشفته روانی شکل گرفته در بازار سرمایه دامن بزنند.

به دنبال همین رشته اتفاقات بود روز گذشته شاخص بورس تهران نزدیک به 11 هزار واحد از ارتفاع خود را به آسانی از دست داد و وارد کانال 308 هزار واحدی شد. با این حال افت 3.41 درصدی شاخص بورس تهران در این روز تنها از یک عامل نشات نمی‌گرفت. به نظر می‌رسد که به جز غلبه هیجان بر معاملات بازار سرمایه، عرضه حقوقی و عدم حمایت از سهام شرکت‌ها در این روز نقش مهمی در سقوط قیمت نمادهای حاضر در بازار و به دنبال آن شاخص‌های سهام بازی کرده است.

  نبود آموزش و عدم حمایت دولبه‌قیچی سقوط

با نگاهی به معاملات چند روز گذشته آنچه که حائز اهمیت است، نبود آموزش برای فعالان تازه‌وارد بازار است. این عامل که در روزهای گذشته تاثیر زیادی بر تشدید هیجانات داشته سبب شده تا در نبود آمادگی ورود به بازار سرمایه بسیاری از  فعالان تازه وارد بازار که آمادگی لازم برای تحمل کاهش قیمت‌های معمول را ندارند، در مواجهه با قرمزپوشی تابلوها به فشار عرضه بیافزایند و با این کار به جز متضرر کردن خود، سایر فعالان بازار را نیز از چرخه معاملات دور کنند.  در واقع آنچه که در ماه‌های اخیر با خوشحالی از سوی مدیران ارشد بازار سرمایه به عنوان ورود مردم عادی به بازار سهام یاد می‌‎شد و نوید از آمدن سرمایه‌های تازه نفس به بازار می‌داد، در نبود آموزش به سیلابی تبدیل شده که با حرکت خود، سرمایه افراد با تجربه بازار را نیز به راحتی می‌بلعد.

در واقع این نکته که خروج این پول از بازار سهام همان طور که ورود آن با شدت زیادی همراه بود، می‌تواند سریع و مخرب باشد، تا کنون از سوی مراجع ذی‌ربط در بازار سهام مورد توجه قرار نگرفته است. این در حالی است که روزهای منفی حال حاضر بورس چندان غیر معمول نیستند و در سال‌های متعددی همچون 92 و 97 نیز شاهد آن بوده‌ایم. از این‌رو انتظار تغییر رویه و الزام افراد تازه وارد به معاملات سهام برای آموزش انتظار نا به جایی نخواهد بود. انتظار یاد شده آن هم در شرایط فعلی که نقدینگی تازه وارد شده به بازار نتوانسته از معبر صندوق‌های سرمایه گذاری وارد بازار شود از اهمیت ویزه‌ای برخوردار است.

  حمایتی که گم شد

از طرفی مکانیزم‌های در نظر گرفته شده برای شرایط فعلی از جمله صندوق سرمایه گذاری مشترک توسعه بازار نیز که وظیفه حمایت از نمادها و به دنبال آن جلوگیری از کاهش غیر معمول ارزش بازار را بر عهده دارد،راه به جایی نبرده است.  نگاهی به معاملات روز گذشته در بورس تهران حکایت از آن دارد که بسیاری از نمادهای بازار به رغم داشتن دلایل بنیادی کافی از وضعیت خوبی در تابلوی معاملات برخوردار نبوده‌اند و در بهترین شرایط تنها توانسته‌اند از صف خریدهای سنگین جان به‌در ببرند. سایر نمادهای بورسی نیز در وضعیتی به مراتب بدتر بودند. در این روزنمادهایی نظیر «دزهراوی»، «فباهنر» «فسرب» و بسیاری از نمادهای دیگر صف فروش‌های سنگینی داشتند و در طرف تقاضای آنها هیچ اثری از خریدار نبود. صندوق سرمایه گذاری مشترک توسعه بازار در تاریخ 17 بهمن ماه سال 1391با دریافت مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان صندوق سرمایه گذاری موضوع بند ٢٠ ماده ١ قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذر ماه سال ١٣٨٤فعالیت خود را آغاز کرده است و از آن زمان تا کنون وظیفه حمایت از قیمت‌ها در بازار را بر عهده داشته و درصدد است تا در روزهایی که فشار فروش هیجانی و غیر معمول بر جریان معاملات حکمفرما می‌شود، به حمایت از بازار سهام بپردازد. در واقع ساز و کار اصلی آن فروش در مقاطع پر تقاضای معاملات است و در زمانی که عرضه شدت می‌گیرد به خرید می‌پردازد تا نقدشوندگی معاملات سهام دچار مخاطره نشود. در واقع صندوق یاد شده به نوعی نقش بازارگردان را برای بورس تهران بازی می‌کند.

  پاسخگویی حلقه مفقوده روزهای سخت

به همین منظور و برای آنکه تاثیر فعالیت صندوق سرمایه گذاری مشترک توسعه بازار در روزهای اخیر را مورد بررسی قرار دهیم برآن شدیم تا با مدیر سرمایه گذاری صندوق به گفت و گو بپردازیم. متاسفانه مصاحبه «تعادل» با این مسوول صندوق یاد شده حاصل قابل توجهی نداشت و محمد حسین صدرایی به عدم تمایل در خصوص ارائه توضیحات در مورد اوضاع بازار و فعالیت صندوق تحت کنترل خود اکتفا کرد. تنها نکته اشاره شده از طرف مدیر سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری مشترک توسعه بازار، صف فروش نبودن نمادهای بزرگی بود که تا اواخر معاملات روز گذشته در کف قیمت مجاز روزانه داد و ستد می‌شدند.