مشکلات بالا بودن نرخ خوراک

سید‌حمید حسینی |

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان

فرآورده‌های نفتی |

تولید فرآورده‌های نفتی به دلیل بالا بودن نرخ خوراک با مشکلاتی مواجه شده است و در این میان همچنان پالایشگاه‌ها حاضر نیستند از 7 درصد از مبلغ فروش را که به جای سود برمی‌دارند بگذرند این موضوع صادرات فرآورده‌های نفتی مانند قیر، پارافین، روغن‌ها، حلال‌ها هیدروکربن‌‌ها را با مشکل رو به رو کرده و خطر کاهش درآمدهای ارزی کشور را به همراه دارد. در این میان وجود رقبای متعدد در کشور‌های همسایه از یک سو و نبود سقف قیمتی مشخص از سوی دیگر، موجب شده سهم ایران در صادرات فرآورده‌های نفتی، گاز و مواد پتروشیمی در منطقه کاهش پیدا کند چرا که تا صادرکنندگان ایرانی بخواهند قیمت‌های خود را تعیین کنند، رقبا محصولات خود را در بازار فروخته‌اند. به نظر می‌رسد برای حل این مشکل دولت نباید اختیار صنایع پایین‌دستی را به پالایشگاه‌ها بسپارد. از یک سو پالایشگاه‌ها نسبت به سود 7 درصدی خود اعتراض می‌کنند اما از سوی دیگر بدون هیچ زحمتی محصولات خود را می‌فروشند در حالی که صادرکنندگان بخش خصوصی برای صادرات برخی فرآورده‌های نفتی، سودی در حدود 3 درصد به دست می‌آورند مضاف بر اینکه در نقل و انتقالات پول حاصل از فروش، مشکلات متعددی دارند. از زمانی که تولید و صادرات بیشتر فرآورده‌های نفتی کشور به دلیل بالا بودن نرخ خوراک با چالش مواجه شده، نگرانی در خصوص از دست رفتن بازارهای صادراتی، کاهش درآمدهای ارزی کشور و اشتغال در این بخش نیز دوچندان شده.  اما به واقع چه سازوکاری می‌تواند وضعیت قیمت‌گذاری خوراک را بهبود بخشد؟ فرض کنید قیمت بنزین در بورس انرژی، در برخی از مواقع اختلاف قابل توجهی با فوب خلیج فارس دارد و در بعضی موارد به 15 درصد کمتر از این قیمت‌ها می‌رسد. در نتیجه پالایشگاه‌ها مجبور نیستند که فقط 5 درصد پایین‌تر از فوب خلیج فارس بفروشند. از این رو پالایشگاه‌ها می‌توانند از تخفیف‌هایی که در خرید نفت دریافت می‌کنند تا حدودی قیمت‌ها را کاهش دهند. با توجه به اینکه روزانه 600 هزار بشکه فرآورده نفتی صادر می‌شود می‌توانیم جایگزین خوبی برای نفت خام باشد و درآمدی ارزی قابل توجهی از این محل، برای کشور کسب شود. در کنار این، حدود 20 میلیارد دلار نیز در سال درآمد صادرات پتروشیمی است. از این رو می‌توان دریافت که صادرات فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی می‌تواند کل نیازهای ارزی کشور را تامین کند.مرور کلی بر وضعیت صنعت فرآورده‌های نفتی، گازی و پتروشیمی‌ها گویای این است که صنعت نفت و گاز در وهله نخست و در بخش میان دستی با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کند.اکثر قریب به اتفاق پالایشگاه‌های کشور قدیمی و فرسوده‌اند. به گفته کارشناسان این بخش متاسفانه حدود 30 درصد از تولیدات این پالایشگاه‌ها فرآورده‌های بسیار سنگین است که قیمت آن از نفت خام نیز ارزان‌تر است. لذا باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که پالایشگاه‌ها بتوانند با تولید فرآورده‌های سبک‌تر مانند بنزین، نفت گاز و سوخت جت، ضرر و زیان ناشی از تولید فراورده‌های سنگین را جبران کنند.