پیامدهای وقوع زلزله در پایتخت

گروه راه و شهرسازی|

وقوع زلزله در تهران حتمی است. موضوعی که تقریبا همه کارشناسان زلزله با اطمینان از آن حرف می‌زنند اما به گواه آنها هنوز علم آنقدر پیشرفت نکرده که بتوانند زمان وقوع زلزله را بررسی کنند. اما بررسی‌ها نشان از آن دارد که تهران هر 200 سال یک بار زلزله بزرگ بالای 7 ریشتر را تجربه کرده و اکنون 30 سال از زمان موعد آخرین زلزله بزرگ تهران گذشته و به عبارتی حدود

30 سال است که تهران در وقت اضافه قرار دارد. زلزله 29 آذر 96 که با شدت 5.2 ریشتر روی داد، مردم و مسوولان را به زلزله احتمالی تهران حساس کرد. اما نتیجه این حساسیت از برگزاری چند همایش و سیمنار فراتر نرفت. هر چند به گفته عکاشه، پدر علم زلزله‌شناسی ایران، در صورت وقوع زلزله 7.5 ریشتری، تهران برای حدود

10 سال تعطیل شده و تعداد کشته‌ها و زخمی‌ها بالای

 6 میلیون نفر خواهد بود و دیگر تهران نخواهیم داشت. اما روز گذشته اسماعیل نجار، معاون وزیر کشور و رییس سازمان مدیریت بحران کشور در نشست تخصصی بهسازی لرزه‌ای نسبی ساختمان‌های متداول شهر تهران عنوان کرد که اگر زلزله‌ای با ۶.۵ ریشتر به بالا در تهران روی دهد قطعا ۲ میلیون نفر به صورت مستقیم تحت تاثیر این زلزله قرار می‌گیرند.به گزارش تعادل، حادثه پلاسکو نشان داد که شهر تهران آمادگی رویارویی با حوادث را ندارد و قطعا یکی از عواقب زلزله، آتش‌سوزی‌های بعد از آن است و همانطور که شاهد بودیم آتش سوزی ساختمان پلاسکو بعد از 10 روز خاموش شد. اسماعیل نجار در این نشست با اشاره به این موضوع گفت: هنوز سابقه وقوع بحران در یک کلان‌شهر کشور را نداریم . حادثه پلاسکو که یک حادثه محلی بود به حادثه بین‌المللی تبدیل شد و اگر در تهران زلزله‌ای بالای ۷ ریشتر رخ دهد فاجعه به بار خواهد آمد.با وجود این، دیدگاه وزیر کشور نسبت به عواقب زلزله در تهران نسبت به دیدگاه کارشناسان خوش‌بینانه‌تر است. او با بیان اینکه برخی می‌گویند اگر تهران با زلزله7 ریشتری روبه رو شود، این شهر با خاک یکسان می‌شود، افزود: بر خلاف این اظهارنظر، معتقدم که سازه‌ها و دانش فنی در امر ساختمان‌سازی بسیار پیشرفت پیدا کرده و با این سازه‌های بتنی و آهنی که به کار رفته این اتفاق بسیار بعید است.رییس سازمان مدیریت بحران کشور با تاکید بر نظارت بر نحوه ساخت و ساز در کشور افزود: در زلزله کرمانشاه عدم پایداری ساختمان‌ها باعث بسیاری از خسارات جانی شد. همان‌طور که شاهد بودیم بیمارستان سرپل‌ذهاب نتوانست در برابر زلزله داوم بیاورد، بیمارستان اسلام‌آباد در هنگام زلزله کلا با خاک یکسان شد و در زلزله ورزقان شاهد از بین رفتن بیمارستانی بودیم که قرار بود هفته بعد افتتاح شود. در دانشگاه سرپل ذهاب آهن کم آمده بود و سازنده چندین میلگرد را کنار هم گذاشته و به هم جوش داده بود، وجود ۱۵ کارگر افغان بدون تجربه و دانش از دیگر دلایل خسارت‌های سنگین در زلزله بود. در برنامه ششم به موضوع کیفیت و استاندارد مصالح توجه شده اما من نمی‌دانم چه وقت این موضوع اجرایی می‌شود.

او در بخش دیگری از سخنانش افزود: جمعیت تهران در اول انقلاب حدود ۳ میلیون نفر بود اما این میزان امروز به ۱۰ میلیون نفر رسیده و این یعنی اینکه ما ساختمان‌هایی داریم که ۴۰ سال عمر دارند.وقتی از مردم و مسوولان سوال می‌شود چرا نگران زلزله هستید می‌گویند چون ساختمان‌ها درست ساخته نشده است.

 ۱.۸ میلیون واحد مسکونی نوسازی شدند

به گفته وزیر کشور تا امروز ۱.۸ میلیون واحد مسکونی در کشور نوسازی و بازسازی شده که این حجم از اقدامات کافی نیست و باید کارهای بیشتری انجام شود. همچنین بنیاد مسکن نیز نسبت به نوسازی ۲۰۰ هزار واحد مسکونی اقدام کرده است اما باید این حجم از کارها با نظارت کافی انجام شود.او از شناسایی مرکز مدیریت بحران برای شهر تهران در شهر آفتاب و در جوار حرم مطهر امام (ره) خبر داد و گفت: به دلیل وسعت این مکان می‌توان در آن هزاران چشمه توالت و ۲۰۰ درمانگاه سیار به هنگام وقوع بحران ایجاد کنیم. اکنون ۴ سال است درگیر مشکلاتی با شهرداری تهران و سازمان برنامه و بودجه هستیم و امیدوارم هر چه زودتر این مکان آماده شود.

 2 میلیون نفر در بافت فرسوده زندگی می‌کنند

رضا کرمی‌محمدی، رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران از ارایه آموزش‌های مقدماتی مدیریت بحران به بیش از 12 هزار و 200 دانش‌آموز در شهر تهران خبر داد و گفت: واقعیت این است که زلزله محتمل‌ترین خطر طبیعی است که همواره تهران را تهدید می‌کند و ما چاره‌ای نداریم جز اینکه در برابر این خطر آماده باشیم.

او با بیان اینکه سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران به دنبال تعبیه و بهره‌برداری از سامانه تخمین سریع خسارات و تلفات در تهران است، تصریح کرد: با استفاده از این سامانه یکسری سنسور در داخل و حاشیه شهر تهران وصل می‌شود و این سنسور‌ها قبل از وقوع زلزله هشدارهای لازم را به دستگاه‌ها و سازمان‌ها خواهند داد. همچنین با استفاده از این سامانه یک سری اطلاعات دیگر به ما داده خواهد شد.

کرمی‌محمدی همچنین از نصب دکل‌های برقراری ارتباط در زمان بحران در 130 نقطه از پایتخت خبر داد و گفت: برنامه‌ریزی‌های لازم در این زمینه انجام شده و در آینده به مرور این دکل‌ها در نقاط مختلف شهر و اطراف تهران نصب خواهد شد. علاوه بر این سامانه‌های پیش‌بینی و هشدار سیلاب در نقاط مختلف تهران به ویژه حریم رود دره‌ها نیز نصب خواهد شد که با نصب و فعال‌سازی این سامانه در زمان بارندگی شدید هشدارهایی قبل از وقوع سیل ارایه می‌شود. او با اشاره به تعیین محل تجمع مردم به هنگام بحران در محلات تهران ادامه داد: این محلات جانمایی و روی نقشه تهران نیز مشخص شده است. با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش و مدیران مدارس، بیش از 12 هزار دانش‌آموز آموزش مقدماتی مدیریت بحران را فرار گرفته است.

او در مورد پایگاه‌های مدیریت بحران شهر تهران نیز گفت: 120 پایگاه مدیریت بحران در شهر تهران داریم. 9 پایگاه دیگر نیز در حال ساخت است و در هر منطقه نیز یک پایگاه ویژه که دارای امکانات و تجهیزات کامل وجود دارد.

4 پایگاه نیز برای استان‌های مقیم تهران در زمان زلزله در نظر گرفته شد. برخی از پایگاه‌ها نیز دارای کاربری ورزشی هستند که در حال پیگیری هستیم تا این سالن‌ها پس گرفته شود، البته در یکی، دو سال اخیر تعداد قابل توجهی از این پایگاه‌ها پس گرفته شده است.

رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با اشاره به بافت فرسوده پایتخت اظهار کرد: طبق آمارها بیش از 1.9 میلیون نفر از شهروندان تهرانی در مناطق دارای بافت فرسوده زندگی می‌کنند که باید برای این افراد نیز پیش‌بینی‌های لازم انجام شود تا خطرات زلزله و ریسک ناشی از آن کاهش یابد.

کرمی‌محمدی با اشاره به جمعیتی که در مناطق دارای ریسک بالا زندگی می‌کنند، گفت: 4.5 میلیون نفر در تهران در مناطقی زندگی می‌کنند که اگر زلزله‌ای با قدرت 6 تا 7 ریشتر رخ دهند در زیر آوار گرفتار خواهند شد که باید برای این افراد نیز برنامه‌ریزی کنیم. همان‌طور که گفتم از این 4.5 میلیون نفر بیش از 1.9 میلیون نفر در مناطق دارای بافت فرسوده ساکن هستند. حدود

2.9 میلیون نفر نیز در مناطقی هستند که ناپایداری دارد. در واقع می‌توان این طور گفت که حدود 50 درصد از بلوک مورد نظر بافت مسکونی ناپایدار است.

او با اشاره به جمعیت شناور تهران گفت: ساعت وقوع حادثه بسیار حایز اهمیت است، چرا که اگر در شب حادثه‌ای رخ دهد 8 میلیون نفر و اگر در روز حادثه‌ای رخ دهد

12 میلیون نفر از آن متاثر خواهند شد.

 نصب 22 دستگاه‌ شتاب نگاشت زلزله

به گزارش ایسنا، رضا کرمی‌محمدی در حاشیه این نشست با حضور در جمع خبرنگاران عنوان کرد که مشکل ما در تهران صرفا محدود به بافت فرسوده نیست، در دیگر ساختمان‌ها نیز مشکلات مختلفی را داریم البته منظور این نیست که اگر زلزله‌ای بالای 6.5 ریشتر رخ بدهد همه ساختمان‌ها فرو می‌ریزند اما ممکن است بسیاری از ساختمان‌ها دیگر قابل سکونت نباشد.

او در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا شهرداری برای ایمنی و ساخت و سازها اقدامی نمی‌کند، تصریح کرد: شهرداری اقدامات قابل توجهی انجام داده اما توجه داشته باشید که تنها شهرداری مسوول ساخت و ساز نیست. یک بخشی از صدور مجوزها بر عهده شهرداری است اما بخش دیگری از آن بر عهده وزارت مسکن، سازمان نظام مهندسی و... است. به عنوان مثال شهرداری هیچ نقشی در کیفیت مصالح، سیمان و بتن ندارد و مسوول آن سازمان استاندارد است. یا مثلا اینکه بتن را به جای دستگاه میکسر با بیل و فرغون در ستون ساختمان بریزند مشکلی است که باید دستگاه‌های نظارتی آن را حل و فصل کنند. این بتن هیچ فرقی با بتن‌های دیگر ندارد اما در صورت وقوع زلزله ستون هیچ مقاومتی در برابر نیروهای ثقلی نخواهد داشت و فرو می‌ریزد.رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در مورد نصب دستگاه‌های شتاب‌نگاشت زلزله نیز گفت: 22 شتاب نگاشت را خریداری کرده‌ایم که این شتاب‌نگاشت‌ها به زودی در نقاط مختلف شهر نصب خواهد شد. 4 شتاب‌نگاشت هم در جاده فیروزکوه نصب است که در صورت وقوع هر گونه حادثه‌ای اطلاعات لازم را به دستگاه‌های مربوطه ارسال خواهد کرد. 50 شتاب‌نگاشت نیز متعلق به شرکت‌های دیگر است و در مجموع حدود 100 شتاب‌نگاشت در تهران نصب خواهد شد تا هنگام وقوع زلزله با محاسبه نوع خاک منطقه تلفات و آسیب‌پذیری را به ما اعلام کند. البته این اطلاعات برای مردم ارسال نخواهد شد.

 وجود 22 هزار پلاک ناایمن در تهران

زهرا صدراعظم نوری، رییس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای شهر تهران نیز در این نشست از افزایش ساخت و سازها روی گسل‌ها در شهر تهران خبر داد و از این موضوع ابراز نگرانی کرد. به گفته نوری طبق بررسی‌ها و برآوردهای انجام شده از میان 2 میلیون پلاک ساختمانی در تهران 22 هزار پلاک نا ایمن وجود دارد که باید فکری به حال اینها شود. در هر کدام از این پلاک‌ها نیز می‌تواند چندین واحد ساختمانی اعم از واحدهای درمانی، فرهنگی، آموزشی و... نیز وجود داشته باشد.

صدر اعظم نوری با بیان اینکه در صورت وقوع زلزله، تهران تاثیر زیادی از آن خواهد دید، گفت: تنها در یک مورد 5 هزار متر پروانه ساختمانی صادر می‌شود اما 30 هزار متر بارگذاری می‌شود و این یعنی سودجویی عده‌ای و تشدید آسیب‌ها در هنگام بحران.

رییس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای شهر تهران از وضعیت مصالح در ساخت و ساز نیز انتقاد کرد و گفت: متأسفانه توجهی به کیفیت ساخت و ساز نداریم. امروز با وجود آنکه تلاش شده بود تا در منطقه 22 ساخت و سازها بر اساس طرح تفصیلی ساخته شود اما در عمل چنین اتفاقی پیش نیامد و حوادث متعددی رخ داده است چرا که نگاه سودجویانه‌ای از سوی برخی به مساله مسکن و ساخت و ساز وجود داشت.

او گفت: تهران روی هفت گسل بزرگ قرار دارد که ما باید به ساخت و ساز روی حریم این گسل‌ها توجه کنیم اما اگر به این مسائل توجه نشود شرایط بدی برای ما به وجود خواهد آمد. متاسفانه در سال‌های اخیر بر اساس یک اشتباه ساخت و سازها و بارگذاری‌ها روی گسل‌ها بیشتر شده است.