فکری که ۲۴ سال بعد اجرایی شد

در حالی رییس پژوهشکده بناها و بافت‌های تاریخی- فرهنگی می‌گوید: «با وقوع آتش‌سوزی در ساختمان مجلس شورای اسلامی به فکر راه کاهش آسیب‌های ناشی از آتش‌سوزی در بناهای تاریخی افتادیم» که دست‌کم در طول ۱۰ سال گذشته بیش از ۶ بنای تاریخی با آسیب‌های زیادی از آتش‌سوزی مواجه شده‌اند و سرانجام نخستین نشست تخصصی در این زمینه را برگزار کرده‌اند. با وقوع هر نوع بحران در کشور، میراث فرهنگی نیز در کنار دیگر دستگاه‌های دولتی به فکر بررسی راهکارهای مقابله با آن بحران در دفعات بعدی می‌افتد، نمونه این تلنگر را دو سال قبل در این سازمان عریض و طویل که یکی، دو ماه است به وزارتخانه تبدیل شده، به وضوح دیدیم، وقتی که زلزله شب یلدای دو سال گذشته رخ داد، همایش‌های در راستای «توانمند‌سازی میراث معماری و شهری در برابر زلزله» شروع به کار کردند که حتی تاکنون دو نشست تخصصی آن نیز برگزار شده است، هر چند دبیر ان همایش‌ها اعلام کرد به مرور بحران‌های مختلف را در این جلسات بررسی می‌کنیم. اما توجه به آتش‌سوزی در بناهای تاریخی در کشور به دست‌کم ۶ قربانی هر چند به صورت نصفه و نیمه نیاز داشت تا این جلسات برای بحران آتش سوزی هم برگزار شود. هر چند انیسی معتقد است که بررسی راهِ کاهش آسیب‌های ناشی از آتش‌سوزی در بناهای تاریخی را از سال ۱۳۷۴ مشق شب خود کردند، اما به نظر می‌رسد آن قدر در این کار موفق نبودند که دستگاه‌ها و ارگان‌های موظف در این زمینه، آن طور که باید به وظایف خود عمل نمی‌کنند، به گونه‌ای که شهرداری قم برای خاموش کردن آتشِ یکی از بازارهای تاریخی شهر، تصمیم به حذف یکی از شاه‌نشنین‌های این بنای تاریخی می‌دهد تا لودرها نخواهند راهشان را برای تخلیه آوار آتش و بخش‌های تخریب شده، قدری دور کنند! اکنون علی‌رضا انیسی، رییس پژوهشکده بناها و بافت‌های تاریخی- فرهنگی، در نخستین نشست تخصصی «بناهای تاریخی و خطر آتش‌سوزی» که در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد، با اشاره به اینکه موضوع مقابله با سوانح، پیشگیری و چاره‌اندیشی یکی از کارهای مهمی است که باید مد نظر قرار داد، گفت: با این رویکرد باید به سمتی حرکت کنیم که کاهش خطرات سوانح در برنامه‌های حفاظتی و طرح‌های پژوهشی گنجانده شود. او در ادامه به آتش‌سوزی بنای مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۴اشاره کرد و افزود: آسیب جبران‌ناپذیری که آتش به ساختمان مجلس وارد کرد ما را به این فکر انداخت که باید راه کاهش آسیب‌های ناشی از آتش‌سوزی در بناهای تاریخی به‌ویژه موزه‌ها را به دست آوریم. او با اشاره به اقداماتی که در سال ۱۳۷۵با راهنمایی سازمان آتش‌نشانی در مجموعه کاخ گلستان برای جلوگیری از آتش‌سوزی انجام شد، توضیح داد: در مدت پنج سال اقدامات خوبی در راستای اصلاح سقف‌های چوبی و حذف دیوارهای پارچه‌های در مجموعه کاخ گلستان انجام شد که امیدوارم در بناها و موزه‌های دیگر توسعه پیدا کند . او همچنین با اشاره به آتش‌سوزی‌هایی که در چند سال گذشته در اماکن تاریخی کشور مانند مسجد ساری، بازار قم و بازار تبریز گفت: در مقیاس جهانی نیز دو حادثه آتش‌سوزی در موزه برزیل و کلیسای نوتردام خسارات جبران‌ناپذیری را برجای گذاشت . او با اشاره به ضرورت برگزاری همایش‌هایی که در حوزه بحران توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شده است، بیان کرد: وظیفه ما در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان یک نهاد پژوهشی تحقیقاتی، طرح مساله و به فکر واداشتن دیگران در قالب تهیه کتاب، نگارش مقاله و برگزاری همایش است که تصمیم‌گیری آن با نهادهای اجرایی است. محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز در سخنانی علت اصلی آتش‌سوزی در بناهای تاریخی را فرسودگی سیستم‌های برق رسانی دانست. او با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر تهدیدات آتش‌سوزی نسبت به تهدیدات طبیعی بیشتر شده است، نسبت به لزوم انجام اقدامات اساسی در زمینه بهسازی سیستم‌های الکتریکی در بناهای تاریخی تاکید کرد و افزود: در همه بررسی‌ها دریافتیم که مشکل فرسودگی سیستم‌های برقی‌رسانی و بارگذاری بیش از حد علت آتش‌سوزی بوده است .