جهان در شورش

شاهد بسیج اجتماعی گسترده در شهرهای زیادی در جهان هستیم. به نظر می‌رسد با افزایش شمار کسانی که در این بسیج مشارکت می‌کنند و روشن شدن مطالبات‌شان، این بسیج دارد سرعت می‌گیرد. حتی اگر در ابتدای امر علت آغاز آن واکنش به یک اقدام مشخص دولت باشد (افزایش هزینه مواد سوختی یا حمل‌ونقل، فساد، خودکامگی). چیزی نمی‌گذرد که اعتراض به کل نظام سرکوب و خودکامگی، سال‌های طولانی سیاست ریاضت اقتصادی علیه فقرا و تمرکز ثروت در درست اغنیا، جنگ، خشونت در اشکال مختلف به صورت فریادی پرطنین درمی‌آید که این نظام باید تغییر کند.شاید ارتباطات بین‌المللی و آگاهی از مقوله‌های عمومی، به‌خصوص در میان جوانان، به‌مدد فعالیت گروه‌های زیست‌محیطی، مانند «جمعه‌های گره‌تا برای آینده و شورش علیه انقراض»، گسترش یافته است. فعالیت‌هایی که در فضای مجازی کم‌تر انعکاس دارد ولی برای گوشزد کردن خطری که بشریت را تهدید می‌کند، به همان اندازه مهم است. از دیگر عوامل رشد و گسترش می‌توان به فعالیت‌های هماهنگ فعالان ضدهسته‌ای که برای منع سلاح‌های اتمی با تصویب قرارداد جلوگیری از سلاح اتمی فعالیت می‌کنند، اشاره کرد. احتمالاً ویژگی همزمانی اعتراضات به این معناست که مردم به‌واقع تحمل‌شان به سرآمده است و دیگر نمی‌توانند خشونت، تبعیض و سرکوب، رقابت‌های جنون‌آمیز و فقدان همبستگی را تحمل کنند و احتمالاً باید به این نتیجه برسیم که این عکس‌العملی به خشونت سرمایه‌داری نولیبرالی است.شاید به قدرت رسیدن خودکامگان و فاشیست‌ها که دولت‌ها را در کنترل گرفته‌اند با خیانت به متحدان خود، به نسل‌کشی مهاجران می‌انجامد، بازتابی از موقعیتی را که در سال‌های قبل از جنگ دوم جهانی وجود داشت، القا می‌کند. و یا شاید حساسیتی تازه، روحی تازه، یا اشتیاق تازه و انسان‌گرایی تازه‌ای در دل مردم شکل می‌گیرد که به فراسوی شورش می‌نگرند، به فراسوی اعتراضات و فراسوی زندگی فردی خودشان، شاید رویایی دارند که جهان می‌تواند متفاوت باشد، دلسوز، عادلانه، امن برای همگان، غیرخشن، معنی‌دار و سرشار از خوشی و همبستگی.احتمالاً آمیزه‌ای از همه آن‌چه در بالا گفته شد درست است و احتمالاً بسا نکته‌های دیگر که در فرایند اعتراضات روشن خواهد شد.

  نگاهی کوتاه به آن‌چه در جهان می‌گذرد

  شیلی: چهار میلیون شیلیایی در خیابان‌های سانتیاگو و دیگر شهرها خواهان تغییر در رژیم خشن نولیبرالی رییس‌جمهور پینه‌را بودند. جرقه آغاز اعتراض این بود که کرایه قطار زیرزمینی افزایش یافت و دانشجویان به‌شدت به آن واکنش نشان دادند، ولی بقیه مردم هم به دانشجویان پیوستند و مسائل تازه درباره بهداشت، آموزش، بازنشستگی مطرح شد و سر از بزرگ‌ترین تظاهراتی که در تاریخ شاهدش بودیم، درآورد.

  هاییتی: تظاهرات ضددولتی چند ماهه خواستار تغییرات اساسی شدند و علیه فساد و فقر چشمگیری که برمردم تحمیل می‌شود اعتراض کردند.

  کاتالونیا: علیه مجازات سنگینی که دادگاه عالی اسپانیا بر اعضای دولت کاتالونیا پس از انجام همه‌پرسی استقلال اعمال کرد شاهد تظاهرات بسیار گسترده‌ای بوده‌ایم.

  فرانسه: اکنون ماه‌هاست که جلیقه‌زردها در خیایان‌های بسیاری از شهرهای فرانسه دست به تظاهرات می‌زنند. درابتدا این تظاهرات به این دلیل آغاز شد که بهای بنزین افزایش یافته بود ولی بعد حوزه‌های دیگر مشکلات اجتماعی را دربرگرفت که خواستار تغییرات اساسی هستند.

  بریتانیا: بیش از یک میلیون نفر در اعتراض به شیوه‌ای که دولت روند خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را مدیریت می‌کند، به خیابان‌ها ریختند و خواستار یک همه‌پرسی تازه شده‌اند که مردم درنهایت تصمیم بگیرند که آیا به‌واقع خواستار ترک اتحادیه هستند یا خیر و علاوه بر آن با چه شرایطی.

  هنگ‌کنگ: ابتدا اعتراضات به این سبب آغاز شد که قرارشد متهمان را برای محاکمه به چین بفرستند (اگرچه مسوولان هنگ‌کنگ این لایحه را پس گرفته‌اند)، جنبش به‌صورت حضوری مستمر در خیابان‌ها درآمده است و خواسته‌های دیگری از جمله حرکت به سوی دموکراسی کامل به آن اضافه شده است.

  الجزایر: «انقلاب خندان» برای چندین ماه شاهد حضور مردم در خیابان‌ها بود که سرانجام به سقوط دولت فاسد پیشین منجر شد و درحال حاضر هم با نظامیانی که علاقه چندانی به همکاری ندارند برای ایجاد یک دولت تازه که به نیازهای مردم پاسخ مقتضی بدهد، مذاکره در جریان است.

  لبنان: اعتراضات سراسری در واکنش به برنامه دولت برای افزایش مالیات بر بنزین، سیگار و تلفن آن‌لاین از جمله از طریق واتز آپ، در جریان است.

  اکوادور: اعتراض به اجرای برنامه ریاضت اقتصادی نولیبرالی به زعامت صندوق بین‌المللی پول و افزودن بر هزینه حمل‌ونقل که از سوی دولت رییس‌جمهور لنین موره‌نو قرار است به‌اجرا دربیاید به صورت تظاهرات گسترده و مشارکت شهروندان بومی در جریان است. اگرچه دولت اندکی عقب نشسته است ولی مشکلات جدی هم‌چنان در میان جمعیت وجود دارد.

  مراکش: اعتراضات اجتماعی علیه برنامه‌های اقتصادی، کمبود آب و سرکوب خشن از سوی رژیم از 2017 آغاز شد و مشکل هم‌چنان ادامه دارد چون سیاست‌هایی که دولت پادشاه مراکش در پیش گرفته مشکلات را پیچیده‌تر کرده است.

  مصر:درچند شهر عمده مصر اعتراضات به سیاست‌های دولت رییس‌جمهور سیسی ادامه دارد، اگرچه نیروهای پلیس عکس‌العمل خشونت‌باری نشان دادند و سازمان‌هایی چون سازمان عفو بین‌الملل از نقض گسترده حقوق بشر سخن می‌گویند.

  روسیه: تظاهرات مدافعان دموکراسی عمدتاً به‌وسیله دانشجویان درجریان است اگرچه با دستگیری گسترده فعالان و محکوم ‌کردن‌شان در دادگاه روبرو هستیم.

 فهرست اعتراضات ادامه دارد، می‌توان به اعتراض بازنشستگان در ایران، معلمان در امریکا، سرنگونی حکومت فاسد عمر البشیر در سودان، تظاهرات گسترده علیه فساد در جمهوری چک و همین طور تظاهرات ضد‌دولتی درعراق اشاره کرد.

منبع: نقد  اقتصاد سیاسی