چرخه داعش و القاعده
بسیاری از رسانه‌ها و تحلیلگران عربی معتقدند که داعش پس کشته شدن «ابوبکر البغدادی» به پایان کار خود نخواهد رسید و وجود زمینه‌های مناسب، ادامه افراط‌گرایی و نبود افق‌های روشن پیش روی شهروندان برخی از کشورها سبب می‌شود داعش از خلأهای موجود برای ادامه حیات خود استفاده کند. به نوشته یکی از این رسانه‌ها داعش از دامن گروه القاعده سر بر آورده و بازگشت به القاعده محتمل است. به گزارش ایرنا، به نوشته تارنمای مرکز پژوهش‌های «الجزیره» قطر، پیش از مرگ ابوبکر البغدادی نیز شماری از سرکردگان گروه داعش به هلاکت رسیدند اما این گروه توانست خود را با شرایط سازگار سازد. این موضوع نشان می‌دهد که گروه داعش احتمال مرگ سرکردگانش را در قاموس خود در نظر گرفته و مجموعه‌ای از اصول را وضع کرده است که در نتیجه آن می‌تواند خلأ ناشی از مرگ سرکردگان خود را پر کند و توازن خود را بازیابد. محیط راهبردی فرصتی را برای داعش فراهم کرده است تا شوک ناشی از مرگ البغدادی را پشت سرگذارد. تناقض‌ها و تنش‌ها میان دشمنان این گروه شکاف‌هایی را ایجاد کرده است و گروه داعش می‌تواند از این شکاف‌ها برای فراهم کردن محیطی برای رشد و قدرت‌یابی خود استفاده کند، اما دور از ذهن است که این گروه به قدرت سابق خود برگردد. به نوشته روزنامه «العرب» چاپ لندن، «کولن کلارکی» استاد سیاست بین‌الملل مرکز سیاسی و امنیتی دانشگاه مِلون امریکا می‌گوید: مرگ البغدادی به ایجاد گروهک‌های جدیدی منجر خواهد شد که هواداران القاعده و داعش در آن گرد هم خواهند آمد. تجربه جنجال‌برانگیز و بی‌سابقه داعش بخش‌های پیچیده‌ای از اقدامات تکفیری را محقق ساخته است. نباید این موضوع نادیده گرفته شود که این گروه از دامن گروه القاعده سر بر آورده و بازگشت به دامن القاعده موضوع قابل توجیهی است. داعش و القاعده در بسیاری از موارد همدیگر را تکمیل می‌کنند و این موضوع زمینه همکاری میان آن دو را فراهم می‌کند. این همکاری می‌تواند تشکیل گروه تکفیری جدیدی را شکل دهد. داعش پس از شکست در سوریه و عراق در جست‌وجوی ایدئولوژی فکری پیشرفت‌های است. به نوشته روزنامه «العین» امارات، «خالد عکاشه» مدیر مرکز اندیشه راهبردی «قاهره» بر این‌بارو است که مرگ البغدادی نقطه عطفی در نقشه گروه‌های تروریستی در جهان است. گروه‌های تروریستی و در راس آن داعش و القاعده خود را به عنوان گروه‌های فرامرزی معرفی می‌کنند. در ادامه می‌خوانیم: «دلال محمود» مدیر برنامه امنیت و مسائل دفاعی در مرکز پژوهش‌های راهبردی قاهره اعتقاد دارد سناریوهای متعددی پس از مرگ البغدادی رخ خواهد داد. شاید این موضوع سبب کاهش عملیات این گروه و فروپاشی آن بطور جزئی شود. شاید این گروه دوره کوتاهی با سستی روبرو شود و در مرحله بعد فعالیت خود را با شیوه‌ای متفاوت و بر اساس سازوکارهای جدید در پیش گیرد. داعش در مقایسه با دیگر گروه‌های تروریستی برای ادامه حضور خود می‌تواند به ائتلاف‌سازی با دیگر گروه‌ها وارد شود و قدرت انعطاف‌پذیری این گروه‌ها سبب می‌شود که این گروه بطور نسبی بتواند خود را با اوضاع کنونی سازگار سازد
به نوشته «الجزیره» گروه تروریستی داعش یکی از سازمان یافته‌ترین گروه‌ها از نظر ساختار سازمانی و استحکام ایدئولوژی است. ساختار و ایدئولوژی این گروهگ از نظر ویژگی و راهبرد در بسیاری از موارد بی‌نظیر است. این گروه هنوز هم از قدرت جنگی و رسانه‌ای برخوردار است. تحولات میدان‌های نبرد نشان داده است که این گروه به سرعت می‌تواند خود را با تحولات میدان‌های نبرد سازگار سازد. این گروه از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است و می‌تواند به بازسازی ساختار سازمانی خود در عرصه‌های نظامی، امنیتی، اداری، شرعی، رسانه‌ای بپردازد. با پایان طرح سیاسی این گروه اکنون با تکیه بر جنگ فرسایشی و جنگ‌های چریکی به تاکتیک‌های رزمی سنتی روی خواهد آورد. «القدس العربی» می‌نویسد: پس از مرگ البغدادی هنوز هم گروه داعش افزون بر سوریه و عراق دارای شاخه‌هایی در صحرای سینا، لیبی، سریلانکا، فیلیپین، کشورهای دیگری در جنوبی شرقی اسیا و آفریقا، هند، پاکستان، افغانستان است. این گروه از شیوه‌های انفجار، ترورها و دیگر شیوه‌ها در چارچوب سیاست‌های جدید خود برای دامن زدن به جنگ فرسایشی با هدف تضعیف قدرت دشمن خود و اثبات خود در رسانه‌ها در برابر هواداران خود در جهان استفاده خواهد کرد تا پیامدهای مرگ البغدادی را کم رنگ جلوه دهد. روزنامه «العربی الجدید» چاپ لندن در گزارشی به قلم «اسامه ابوارشید» نوشت: با مرگ ابوبکر البغدادی منطقه یکی از صفحه‌های سیاه تاریخ خود را در هم پیچیده است. اما واقعیت تلخ این است که هنوز هم صفحه‌های سیاهی در افق منطقه وجود دارد. داعش هنوز هم به منزله اسب تروایی است که نظام‌های سرکوبگر از آن در برابر آرمان‌های مردم کشورهای عربی استفاده می‌کنند. العربی الجدید در ادامه آورد: بطور خلاصه می‌توان گفت البغدادی از بین رفت؛ همانطوری که پیش از وی «بن‌لادن» و «ابومصعب الزرقاوی» نابود شدند. اما کسی که فکر کند اندیشه منحرف داعش با مرگ البغدادی از بین می‌رود در توهم به سر می‌برد. تا زمانی که بسیاری از شهروندان کشورهای عربی و مسلمان از آزادی، عدالت و کرامت محروم هستند و نظام‌های سرکوبگر در حال سرکوب هستند و کشورهای خارجی در امور داخلی این کشورها دخالت می‌کنند این اندیشه ویرانگر با نسخه تازه‌ای از وحشی‌گری به تجدید حیات خواهد پرداخت. اگرچه ترامپ با مرگ البغدادی جشن گرفت. اما واقعیت این است که تا زمانی که خشونت‌ها در شرق و غرب ادامه دارد و سردمداران کشورهای به خشونت‌های خود علیه مردم کشورهای عربی و مسلمان ادامه می‌دهند، داعش و جنایت‌های آن به شکل‌های مختلف ادامه خواهد داشت.
