مهم‌ترین فلسفه مالیات بر ارزش‌افزوده ایجاد شفافیت اقتصادی است
الیاس حضرتی، نماینده تهران و رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، در برنامه «صبح بخیر ایران» به ارایه توضیحاتی در خصوص مالیات بر ارزش‌افزوده و معافیت‌های مربوط به آن پرداخت. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در پاسخ به سوال مجری برنامه درباره مدت‌زمان اجرای مالیات بر ارزش‌افزوده گفت: این قانون 2 دوره پنج‌ساله، یعنی حدود 10 سال، تا به حال اجرا شده است. او در پاسخ به این سوال که نگاه مجلس در این خصوص ادامه طرح است یا نکات جدیدی مد نظر نمایندگان در این باره قرار دارد، عنوان کرد: مالیات بر ارزش‌افزوده در دنیا سال‌های سال است که اجرا می‌شود. 100 تا 150 سال و حتی در برخی از کشورها حدود 200 سال است که این کار انجام می‌شود. در کشور ما 10 سال است که شروع شده و 2دوره پنج‌ساله به صورت آزمایشی به اجرا درآمده است. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس درباره اهداف اجرای قانون مالیات برارزش افزوده توضیح داد: اجرای این قانون اهداف مختلفی دارد. در دنیا با توجه به تجربیات در حکومتداری، جلب رضایت مردم و ایجاد شفافیت برای اقتصاد و مناسبات مالی موجود در جامعه، و همین‌طور درآمد ایجادشده برای دولت‌ها، مالیات بر ارزش‌افزوده را به عنوان بهترین وسیله برای تنظیم امور اقتصادی در برنامه‌های خود قرار داده‌اند. او در ادامه با اشاره به اجرای آزمایشی این قانون در ایران گفت: در کشور ما هم طی این 10 سال نتایج خوبی به دست آمده و درآمد دولت از اجرای این قانون از هشت هزار میلیارد تومان به 100 هزار میلیارد تومان رسیده است. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: در کشور ما- که به خصوص با مشکل نفت هم روبرو هستیم و سیاست کلی ما الحمدالله، الحمدالله، الحمدالله به سمتی رفته که نگاه جدی به اقتصاد بدون نفت داشته باشیم و بودجه کشور را بر اساس اقتصاد بدون نفت و بودجه بدون نفت تنظیم کنیم- نقش مالیات‌ها بسیار جدی‌تر شده است. حضرتی با اشاره به انواع مالیات توضیح داد: در انواع مالیات، مالیات مستقیم و غیرمستقیم داریم که عمدتاً در مالیات بر ارزش‌افزوده خود را نشان می‌دهد. مالیات بر ارزش‌افزوده در واقع به کالا و خدمات تعلق می‌گیرد. این نماینده مجلس با بیان اینکه تمامی تلاش قانون‌گذاران این است که این مالیات به مصرف‌کننده نهایی تعلق بگیرد، گفت: همچنین تلاش می‌شود از سه موضوع پرهیز شود: اول به تولید اصابت نکند، دوم مشوق سرمایه‌گذار باشد، سوم به صادرکننده هم کمک کند؛ یعنی خیال صادرکننده بابت ارزش‌افزوده راحت باشد. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به ایرادهای قانون آزمایشی بیان کرد: در اجرای 10ساله این قانون ما عیب و نقص‌هایی دیدیم که در این اصلاحیه و لایحه جدیدی که دولت ارسال کرده و یکی، دو سال است مجلس روی آن کار می‌کند، این اشکالات تقریبا برطرف شده است. او افزود: اولین ایرادی که فعالان اقتصادی ما نگران آن هستند و مرتب درباره آن سوال می‌کنند این است که شما می‌دانید مالیات بر ارزش‌افزوده زنجیره‌ای است؛ شما با یک دست مالیات می‌دهید و با دست دیگر مالیات می‌گیرید. اگر مالیات کمتری داده‌اید و مالیات بیشتری دریافت کردید، مابه‌التفاوت آن به سازمان امور مالیاتی می‌رود. حضرتی ادامه داد: اگر میزان مالیاتی که دریافت کرده‌اید نسبت به چیزی که داده‌اید کمتر باشد، آن‌گاه سازمان امور مالیاتی مابه‌التفاوت را به شما می‌دهد. در این بده‌بستان این مالیات بر ارزش‌افزوده به کسی فشار وارد نمی‌کند. نهایتا به مصرف‌کننده نهایی می‌رسد. مصرف‌کننده نهایی هم از طبقه پایین یا ثروتمند باشد تفاوتی ندارد، هر آن کسی که مصرف بیشتری دارد بیشتر مالیات می‌دهد. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس با تاکید بر اینکه «ما تا به حال ممیزمحور بوده‌ایم، یعنی ممیز مالیاتی سرنوشت مؤدی مالیاتی را مشخص می‌کرد» گفت: قانون مالیات بر ارزش‌افزوده در حال حاضر در حال تصویب در مجلس است. پیش از آن هم سامانه مؤدیان مالیاتی تصویب شده که تمام فعالیت‌های اقتصادی را رصد می‌کند؛ یعنی شما از ممیزمحوری به سمت سامانه مالیات‌محوری می‌روید. او افزود: هر کس هر اقدامی داشته، خرید، فروش، واردات، صادرات، فعالیت بانکی، پولی گذاشته یا برداشته و... همه این فعالیت‌ها از این پس در سیستم‌های مکانیزه و تراکنش‌های مالی مشخص است و سازمان مالیاتی بر اساس ماده 169 قانون مالیات‌‌های مکرر موظف شده همه این فعالیت‌ها را رصد کند. همه سازمان‌ها هم موظف شده‌اند در این خصوص اطلاعات اولیه را در اختیار این سامانه قرار دهند و حتی سازمان مالیاتی اختیار دارد که به همه سامانه‌ها و اطلاعات آنها دسترسی پیدا کند. بنابراین رفتن از ممیزمحوری به سمت سامانه‌محوری یکی از ویژگی‌های این قانون به حساب می‌آید. حضرتی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه چه مواردی در قانون مالیات بر ارزش‌افزوده معاف شده است، با تاکید بر اینکه این قانون از اهمیت زیادی برای مردم برخوردار است و نیاز به صرف زمان بیشتری دارد، گفت: یکی از موضوعاتی که در بحث مالیات بر ارزش‌افزوده وجود دارد بحث معافیت‌هاست که هم در مجلس همکاران ما به آن حساسیت زیادی نشان دادند و هم برای مردم اهمیت دارد. نماینده تهران در مجلس ادامه داد: اولاً یک تصور وجود دارد که اگر معافیت به خیلی چیزها تعلق بگیرد در واقع یک نوع خدمت به آنجاست. در حالی که در این صورت شما با یک دست برای خدماتی که دریافت کرده‌اید و محصولاتی که خریده‌اید مالیات داده‌اید اما آن دستی که باید مالیات بگیرد را معاف می‌کنید. در واقع این معافیت به ضرر است.
فلسفه مالیات بر ارزش‌افزوده با یک دست مالیات دادن و با یک دست مالیات گرفتن است و شما با این کار با یک دست مالیات گرفتن را معاف می‌کنید. در نتیجه همه بدون توجه به این موضوع در تلاش هستند که جزو معافیت‌ها قرار بگیرند. عضو هیات‌رییسه فراکسیون امید مجلس با اشاره به شفافیتی که مالیات بر ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند، توضیح داد: نکته بعد در بحث معافیت‌ها این است که مهم‌ترین فلسفه مالیات بر ارزش‌افزوده ایجاد شفافیت اقتصادی است. تمام گردش مالی را روی صفحه شیشه‌ای به همه نشان می‌دهد و مشخص می‌کند که همه چه فعالیت‌هایی دارند. شما وقتی معافیت ایجاد می‌کنید بخشی از این حلقه به هم می‌ریزد و فساد در آن به وجود می‌آید. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: البته ما در حال حاضر برای بخشی از قسمت‌ها معافیت قائل شده‌ایم و مقرر شده که به معافیت آنها هم ادامه دهیم. از آن جمله محصولات کشاورزی و کشاورزان است؛ یعنی کالاهای کشاورزی و خدمات آن کلاً معاف هستند، چون هم کشاورزی ما نیاز به حمایت دارد و هم اینکه علاوه بر آن برای سازمان امور مالیاتی سخت است که در این حوزه جمع‌آوری مالیاتی داشته باشد. باید 100 تومان خرج کند تا 70 تومان درآمد داشته باشد و برایش صرفه اقتصادی ندارد. نماینده تهران با اشاره به برخی از جهت‌گیری‌های اقتصادی کشور عنوان کرد: در برخی بخش‌ها هم جهت‌گیری اقتصاد ما را نشان می‌دهد؛ به عنوان نمونه فرش دستباف. سیاست ما همیشه حمایت از تولید فرش دستباف، دارو، بیمه زندگی و... بوده است. او با ذکر اینکه بیشترین سروصدا در بخش معافیت‌ها متعلق به مناطق آزاد تجاری بوده که عمدتا در خود تلویزیون هم میزگردهای مختلفی برگزار شد، اضافه کرد: دلیل این معافیت‌ها این است که یک قانون 20ساله دارد؛ یعنی از روز اول حاکمیت به سرمایه‌گذار قول و وعده داده که اگر اینجا سرمایه‌گذاری کنید، از این معافیت برخوردار هستید. الان درست نیست که وسط کار بگویید ما این قانون را لغو می‌کنیم. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید کرد: در هر صورت در منطقه آزاد تجاری امتیازهایی مستتر است که به جای سرمایه‌گذاری در سرزمین مادری به آنجا بروند. یکی از این مشوق‌ها هم همین معافیت مالیاتی است. البته در این بازگشتی که مالیات بر ارزش‌افزوده به کمیسیون داشته مجدداً یک بار دیگر این موضوع را بررسی و برخی از قسمت‌های آن را حذف کردیم و برخی هم لاجرم باید بماند. حضرتی، با تاکید بر اهمیت قانون مالیات بر ارزش‌افزوده و لزوم پرداختن بیشتر در صداوسیما به آن، گفت: چند محور دیگر در این باره وجود دارد؛ از جمله بحث تاریخ تعلق مالیات که اهمیت خیلی زیادی دارد و ما در اینجا اقدام ویژه‌ای کرده‌ایم که برای همه پیمانکاران، سرمایه‌گذاران، مشاوران و فعالان اقتصادی حرکت خیلی خوبی است. در بحث استرداد مالیاتی برای صادرکننده‌ها، دادرسی مالیاتی اقدامات ویژه‌ای انجام داده‌ایم که لازم است مؤدی مالیاتی و فعال اقتصادی ما در این زمینه اطلاعات بیشتری داشته باشند.
