شرکت‌های بنیاددار بازار مهم‌ترین عامل تثبیت شاخص بورس
گروه بورس |محمد‌امین خدابخش|
مسیر اغلب شاخص‌های بازار سهام طی روز گذشته سمت و سویی صعودی داشت. با این حال صعود یاد شده به حدی نبود که بتواند جهشی جدی را در شاخص بورس تهران به وجود بیاورد. در حالی که بازار طی روزهای اخیر تاثیر بسیاری از شرایط بیرونی و ریسک‌های سیستماتیک پذیرفته است به نظر می‌آید که فعالان بازار با خوشبینی به عوامل درونی و خبرهای پیرامون دارایی شرکت‌ها روزهای جاری را سپری می‌کنند.
چنین جوی سبب شده تا شاخص کل بورس در روزهای اخیر از سطح کلیدی 300 واحدی پایین‌تر نرود و طی یک ماه گذشته به رغم نوسان‌های پی در پی بر فشارهای فروش غلبه کند.
در انتظار اخبار بهتر
همانطور که در گزارش‌های پیشین نیز مورد توجه قرار گرفت، مبانی رفتاری سرمایه‌گذاران نسبت به چند ماه اخیر با تغییرات جدی رو به رو شده است. بورس و فرابورس که طی ماه‌های اخیر با تکیه به عوامل بنیادی توانستند رشد قابل توجهی را به ثبت برسانند حالا و پس از آنکه شاخص اصلی بورس تهران قله 330 هزار واحدی را در کارنامه خود به ثبت رسانده برای افزایش بیشتر قیمت منتظر انتشار اخبار بنیادی جدیدی هستند. از آنجا که اغلب قیمت‌های بازار در ماه‌های اخیر تحت تاثیر افزایش قیمت ناشی از جهش ارزی سال 97 در مسیر صعودی 7 ماهه قرار گرفته بود انتظار می‌رود تا بازار برای بازگشت به روند صعودی پیشین انتظار دریافت اخبار متفاوتی را نسبت به آنچه که در ماه‌های اخیر بر آن اتکا کرده‌اند داشته باشد.
از آنجا که تمامی گزارش‌های ماهانه و میان دوره‌ای شرکت‌ها در نیمه نخست سال جاری عمدتا حکایت از افزایش قابل توجه درآمد شرکت‌ها داشت، موجب شد تا بازار سرمایه برای تطبیق بهای سهام با ارزش تحلیلی آن رشد حدود 80 درصدی را تجربه کند. همین امر سبب شد تا به دلیل غیر معمول بودن رشد قیمت‌ها نسبت به سال‌های قبل و تجربه تلخی که سرمایه‌گذاران در مورد تحولات سال 92 داشتند، بسیاری سخن از رشد حبابی قیمت‌ها به میان آورند و از لزوم متعادل شدن قیمت‌ها بگویند.
حقیقت نیز این بود که به دلیل تفاوت ماهیت سهام و همگن نبودن صنایع موجود در بازار، نظرات این عده از تحلیلگران بی‌راه نبود. در واقع آنچه که در ماه‌های گذشته اتفاق افتاده بود تفاوت بازده در میان صنایعی بود که از حجم متفاوتی نسبت به کلیت بازار برخوردار بودند. طی این دوره در حالی که گروه‌هایی نظیر پتروپالایشی و فلزی- معدنی از رشد معقولی برخوردار بودند، تمامی نمادهای کم حجم بازار به دلیل تاثیر سنگینی که از میزان اندک نقدینگی می‌پذیرفتند، با شدت رشد کردند.
برای مثال گروهی مانند زراعت طی چند ماه ابتدایی سال جاری بیش از 400 درصد رشد کرد. این واقعه سبب شد تا اذهان عمومی برای افت قیمت‌ها آماده شود و در سایه سیل نقدینگی وارد شده توسط نوحقیقی‌ها، بازار با اولین فشار عرضه تغییر جهت دهد.
این تغییر جهت اگرچه در روزهای ابتدایی در تمامی نمادها تبعات سنگینی به همراه داشت و ارزش بازار را تا 10 درصد پایین آورد اما نتوانست بر تمامی نمادها به یک اندازه اثر بگذارد. همانطور که بسیاری از تحلیلگران نیز پیش‌تر به آن اشاره کرده بودند افت قیمت بیش از آنکه بر سهام بنیادی اثر بگذارد، بهای نمادهایی را تهدید می‌کند که تنها به واسطه هجوم نقدینگی و بر بال شایعه صعود کرده بودند.
احتمال جهت‌گیری قیمت‌ها پس از یک‌دوره آرامش
حالا پس از گذشت یک ماه رکود نسبی در بازار سهام، رفتار معامله گران و سرمایه‌گذاران نشانگر آن است که حداقل با فرض حفظ وضعیت موجود، بسیاری از نمادهای سنگین وزن بازار از پتانسیل لازم برای افت بیشتر برخوردار نیستند. از یک سو با داغ شدن دوباره اخبار تجدید ارزیابی‌ها و افزایش سرمایه، بازار نمادهایی همچون خودرویی‌ها رونق گرفته و از سوی دیگر نمادهای ارز آور بازار در جهتی قرار ندارند که با فرض ثبات در رویه‌های فعلی کاهش درآمدی جدی برای آنها متصور باشیم.
همین امر سبب شده تا در روزهای گذشته شاهد عرضه‌های اندک در نمادهای یاد شده باشیم و جو کلی داد و ستدها به گونه‌ای نباشد که به افت معنادار قیمت در این نمادها منجر شود.
وضعیت مورد بحث سبب شده تا اما و اگرها در خصوص وضعیت موجود بیشتر شود و سوال‌ها در خصوص حرکت بعدی بازار افزایش یابد. به منظور روشن شدن این موضوع «تعادل» به گفت‌وگو با احسان طیبی پرداخت و در وضعیت نمادهای بنیادی و احتمالات پیش رو نظر وی را جویا شد.
طیبی در خصوص دلایل عدم افت بیشتر قیمت‌ها و پایداری شاخص بورس تهران بالای سطح 300 هزار واحد گفت: در حال حاضر با فرض حفظ رویه فعلی و عدم تغییرات مهم بنیادی بسیاری از صنایع، بازار در وضعیت خوبی قرار دارد. دلیل اینکه در روزهای اخیر نیز شاخص بورس تهران از سطح روانی 300 هزار واحدی نیز پایین‌تر نرفته دقیقا در همین عامل نهفته است.
وی ادامه داد: در حال حاضر به دلیل عواملی همچون قیمت‌های جهانی و درآمدهای کسب شده در صورت‌های مالی میان دوره‌ای شرکت‌ها، هیچ دلیل منطقی برای کاهش قیمت بیشتر در بسیاری از نمادها ندارند.
تاثیرات احتمالی از بازار ارز
این کارشناس بازار در مورد احتمال تداوم وضعیت فعلی در بازار و طولانی‌تر شدن استراحت قیمت‌ها افزود: به نظر من شرایطی که در حال حاضر شاهد آن هستیم نمی‌تواند خیلی طولانی شود. از آنجا که بازار سهام همواره تاثیر زیادی از قیمت دلار می‌پذیرد، این انتظار وجود دارد که با تداوم رشد قیمت دلار شاهد رشد قیمت‌ها در آینده نزدیک باشیم. البته باید توجه داشت که حتی پایداری قیمت ارز در سطح فعلی نیز می‌تواند بر رشد آرام قیمت‌ها و تعدیل نرخ سامانه نیما نیز اثر بگذارد. بنابراین با فرض رشد دوباره قیمت دلار، رشد شاخص‌ها دور از انتظار نخواهد بود.
احسان طیبی با اشاره به داغ شدن فضای افزایش سرمایه‌ها و تجدید ارزیابی دارایی‌ها در شرکت‌ها گفت: در حال حاضر ذهنیت بازار پیرامون مسائل مربوط به ارزش دارایی‌ها و استفاده از امکان افزایش سرمایه مثبت است. این شرایط سبب خواهد شد تا در ماه‌های آتی بخشی از وزن رشد قیمت‌ها روی دوش نمادهایی باشد که قصد خروج از شمولیت ماده 141 قانون تجارت دارند یا به هر دلیلی ارزش دارایی آنها در سال‌های اخیر افزایش داشته است. همانطور که در روزهای قبل نیز شاهد آن بودیم به رغم قرمزپوشی کلیت بازار و افت قیمت جدی در برخی از نمادها، آن بخش از شرکت‌هایی که در خصوص دارایی‌های خود شفاف‌سازی کرده‌اند، با استقبال سنگین خریداران و حتی صف خرید مواجه شده‌اند.
خوشبینی به روند پیش رو
وی در خصوص احتمال رشد بیشتر بازار در ماه‌های پیش رو ابراز خوشبینی کرد و افزود: در صورتی که شاهد افت جدی قیمت در بازارهای جهانی نباشیم و شرایط داخلی نیز تغییری نکند، می‌توان شاهد بازگشت قیمت‌ها به روند صعودی قبلی بود.
مطابق با آنچه که گفته شد در حال حاضر بازار سهام این آمادگی را دارد که افزایش قیمت‌ها حتی شاخص بورس تهران را تا سطح 400 هزار واحدی نیز به پیش ببرد.
طیبی در پایان به تاثیرات احتمالی بودجه سال آینده اشاره کرد و ضمن نا محتمل دانستن افزایش بار مالیاتی بر معاملات سهام گفت: باید صبر کرد و دید که دولت در بودجه 99 چه تصمیماتی برای اقتصاد شرکت می‌گیرد. این احتمال وجود دارد که به منظور رفع مسائل مربوط به کسری بودجه هزینه‌های مربوط به انرژی دریافتی شرکت‌ها افزایش یابد. با این حال به نظر نمی‌آید، تغییرات احتمالی مالیات آسیب چندانی به روند جریان معاملات یا سودسازی شرکت‌ها وارد کند.
