چرا شعب بانک‌ها بیشترین خسارت را دیده‌اند
دکتر مهدی قاسمی‌علی‌آبادی|
کارشناس مسائل بانکی |
خسارات وارد شده به بانک‌ها در ناآرامی‌های اخیر حاصل تاکید بر نبود اشتراک بین منافع بانک‌ها و مردم در جامعه از سوی برخی رسانه‌ها است. امروزه هیچ خانوار ایرانی وجود ندارد که بتواند بدون استفاده از خدمات بانکی، زندگی روزمره خود را در نقش سپرده‌گذار، تسهیلات‌گیرنده یا استفاده‌کننده از سایر خدمات حضوری و غیرحضوری بانکی سپری کند. بانک به عنوان پدیده اجتماعی عصر حاضر توانسته در تمامی ارکان زندگی جوامع نفوذ کند؛ به نحوی که دریافت خدمات بانکی مقید به زمان و مکان نیست.
بیش از ۲۲ هزار شعبه بانک در تمامی نقاط کشور، حتی در دور و غیرقابل توجیه‌ترین نقاط از نظر هزینه – فایده در امر ارایه خدمت به مشتری و حفظ منابع مردم فعالیت می‌کنند. میزان انجام کار مفید توسط کارکنان بانک‌ها به‌طور معناداری بیش از میانگین کار جامعه ایرانی است و مشتری مداری و احترام به ارباب رجوع سرلوحه تمامی ارکان بانک‌های دولتی و غیردولتی است. امروزه کارکنان بانک به خوبی می‌دانند جلب رضایت و اعتماد مشتری رکن اصلی کسب و کار آنهاست. به هیچ عنوان نمی‌توان در سایر کسب و کارهای از نظر ابعاد قابل قیاس با بانک، نظیر ارایه‌دهندگان سایر خدمات عمومی، چنین رفتاری را مشاهده کرد. از دیرباز کارکنان بانک‌ها به عنوان افرادی پاکدست، منظم و قابل احترام در میان مردم شناخته شده‌اند و این سرمایه اجتماعی همچنان استوار باقی مانده است.با این وجود اخلالگران نظم عمومی در این سال‌ها و به خصوص در ناآرامی‌های اخیر مربوط به اصلاح قیمت بنزین بیشترین خسارت را به شعب بانک‌ها وارد کرده‌اند. هرچند هنوز آمارهای رسمی در این زمینه منتشر نشده، لکن تعداد شعب بانکی که به صورت ۱۰۰ درصد تخریب و از بین رفته‌اند بسیار قابل توجه و به‌طور نسبی بیش از گذشته است. اگرچه به‌شدت معتقدم چنین اقدامی نباید و نمی‌تواند توسط اقشار مردم، به عنوان صاحبان اصلی منابع بانکی رخ داده شده باشد، این سوال مهم وجود دارد، مگر بانک‌ها چه هیزم‌تری به جامعه فروخته‌اند که باید چنین تاوانی را بپردازند؟ یک پاسخ به این پرسش آن است که چون هدف اصلی اخلالگران، ضربه‌زدن به ارکان اقتصادی و اجتماعی جامعه است، شعبه بانک به عنوان یک نماد مهم در اقتصاد ملی همواره در معرض تعرض آنها قرار دارد، اما همه ماجرا این نیست!هجمه گسترده به نظام بانکی در سال‌های اخیر، از طریق تریبون‌های رسمی به خصوص از طریق رسانه‌های جمعی و به‌طور خاص رسانه ملی، به مرور زمان اعتماد میان مردم و نهاد بانک را خدشه‌دار کرده و این تصور که میان منافع بانک و منافع مردم وجه مشترکی وجود ندارد را به سرعت تقویت کرده است. این در حالی است که لااقل برای بیش از ۷۰ درصد خانوارها سود سپرده بانکی یک درآمد دایمی، بدون ریسک و مالیات، تضمین شده و از نظر بسیاری از مراجع عظام تقلید حلال است.
صحبت‌ها و اظهارنظرهای غیرکارشناسی در خصوص ربوی بودن عملیات بانکی، معرفی بانک‌ها به عنوان عامل اصلی تورم، مخل در نظام اقتصاد ملی، ابزار دست ارکان ثروت و... از جمله مهم‌ترین دلایلی است که می‌توان دراین خصوص مطرح کرد. گاهی منتقدین غیرمنصف به اندازه‌ای این آش را شور و از دایره اعتدال خارج کرده‌اند که حقوق کارکنان بانک را غیرشرعی و حرام می‌دانند. متاسفانه در ناآرامی روزهای اخیر، بانک‌ها در مناطق حاشیه‌ای و کمتر برخوردار آسیب بیشتری نسبت به سایر مناطق دیده‌اند. شعب بانک در اسلامشهر، خاک سفید، محمد شهر کرج، رباط‌کریم، شهر قدس و نیز در سایر مناطق کمتر برخوردار کشور به صورت قابل توجهی آسیب دیده‌اند. از همین شواهد آماری محدود می‌توان استنباط کرد که اقدام منتقدین، کارگر افتاده و خواسته یا ناخواسته اعتماد بین مردم و بانک را خدشه‌دار کرده‌اند و سوال نگارنده از ایشان این است، اگر ادعای شما درست باشد که بانک‌ها صرفا در خدمت ارکان ثروت و قدرت هستند، پس یک بانک خصوصی با چه انگیزه‌ای در این نقاط شعبه تاسیس کرده است؟! بررسی فیلم‌ها و گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد کارکنان خدوم شعب تخریب شده با چه تلاش و انگیزه‌ای در بین تلی از خاکستر، آهن و سرب مذاب شده و زیر سقف‌های سوخته‌ای که هر لحظه امکان فروریختن دارد به دنبال حتی یک برگ سند و اسکناس‌هایی که همان قشر ضعیف جامعه نزد آنها به امانت گذاشته‌اند، می‌گشتند.
