هوای تهران با افزایش قیمت بنزین هم پاک نشد
گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری|
نفس تهران به شماره افتاد، هوا برای گروه‌های حساس ناسالم و مدارس تعطیل شد. طی روزهای گذشته شرکت کنترل کیفیت هوا در پایتخت به صورت مداوم شاخص‌های کیفیت هوا را ناسالم اعلام کرده بود. روز گذشته این شاخص روی عدد ۱۳۶ قرار داشت. تهران از ابتدای سال 25 روز هوای پاک، 177 روز هوای سالم،
33 روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز هوای ناسالم برای افراد داشته و این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل تهران 13 روز هوای پاک، 195روز هوای سالم و 28 روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس داشت.
به گزارش «تعادل»، تمهیداتی که مسوولان برای رفع مشکل آلودگی هوا در نظر گرفته‌اند تا به امروز نتیجه بخش نبوده است. تغییر طرح ترافیک، الزام خودروها به انجام معاینه فنی و شناور کردن ساعات ادارات از جمله این اقدام‌ها به شمار می‌رود. 10 روز پیش که آلودگی هوا به مرز هشدار برای همه گروه‌ها رسید، شهرداری تهران رویکرد کوتاه‌مدت را برای یک هفته اجرایی کرد. افزایش 50 درصدی عوارض تردد با خودروی شخصی در محدوده طرح ترافیک، نیم بها کردن قیمت بلیت اتوبوس و مترو و نیز ممنوعیت ورود کامیون‌ها به تهران از جمله این اقدام‌ها بود. هر چند این امر توانست تعداد مسافران مترو را افزایش دهد اما آلودگی هوا در روزهای اخیر نشان از عدم تاثیرگذاری این طرح دارد. واقعیت این است که آلودگی هوای تهران با طرح‌های موردی و جزیی نگری حل نمی‌شود.طرح‌هایی مانند تعطیلی مدارس وشناور کردن ساعت آغاز به کار ادارات فقط راه‌حل‌های مقطعی است که نتیجه مقطعی هم دارد. بعد از اینکه در بامداد 24 آبان قیمت بنزین به میزان 3 برابر افزایش یافت، بسیاری از مسوولان و کارشناسان عنوان می‌کردند به دلیل گرانی بنزین شاهد کاهش استفاده مردم از خودروی شخصی و در نتیجه کاهش آلودگی هوا خواهیم بود. محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران نیز در صحن علنی شورا عنوان کرد که افزایش نرخ بنزین، ورود خودروهای اقماری و اطراف تهران را به پایتخت کاهش داده است و ترافیک صبح کمتر شده البته از ساعت 9 صبح به بعد هم کاهش ترافیک برای همه محسوس است.
این در حالی است که بعد از گرانی بنزین همچنان شاهد آلودگی هوا در تهران هستیم و تصور مسوولان در خصوص گرانی بنزین و کاهش مصرف و در نتیجه کاهش آلودگی هوا غلط از آب درآمد. روز 4 آذر یعنی 10 روز بعد از گرانی بنزین سردار سیدکمال هادیانفر رییس پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا درباره اثر اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین در میزان مصرف گفت: «پیش از این مصرف روزانه بنزین در کشور 94 میلیون لیتر بوده در صورتی که طی دو روزگذشته این مصرف افزایش داشته و به 105 میلیون لیتر در روز رسیده است.» هر چند که براساس اعلام پلیس طی روزهای اخیر مصرف سوخت در کشور افزایش یافته اما در حال حاضر رانندگان سهمیه ۱۲۰ لیتر بنزین آبان و آذر را دارند و ممکن است به این دلیل مصرف سوخت کاهش پیدا نکرده باشد. در عین حال، برخی گزارش‌های رسمی حاکی از کاهش مصرف روزانه 19 میلیون لیتر بنزین در کشور طی دوره مورد نظر بوده است. حتی اگر این آمارها هم درست باشند، باز هم اصل مساله که تشدید آلودگی هوای پایتخت است، در جای خود مطرح است.
عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز معتقد است که سهمیه‌بندی بنزین مقداری بر کاهش آلودگی هوا موثر است هرچند که در روزهای سرد خودروهای گازوییلی نقش بیشتری در آلودگی هوا دارند. به گفته کارشناسان بنزین بیشتر در تابستان سبب افزایش آلودگی می‌شود. در روزهای سرد سال خودروهای گازوییلی مانند اتوبوس‌ها، کامیون‌ها و مینی‌بوس‌ها هوا را بیشتر آلوده می‌کند اما زمانی که هوا به بالای
۱۵ تا ۲۰ درجه سانتیگراد می‌رسد، بنزین روی آلودگی هوا تاثیر خواهد گذاشت. به گفته کلانتری در حال حاضر در فصل پاییز و زمستان تاثیر خودروهای بنزینی بر آلودگی هوا حدود ۲ تا ۳ درصد است اما در تابستان این تاثیر به بیش از ۶۰ درصد می‌رسد. در حال حاضر ۶۰ تا ۷۰ هزار خودروهای گازوییل سوز در کشور روی آلودگی هوا تاثیرگذارند. کیفیت پایین بنزین نیز مشکل دیگری است که به تشدید آلودگی هوا دامن می‌زند. هر چند مسوولان مربوطه معتقدند کیفیت بنزین در سال‌های اخیر بهتر شده است اما رانندگان تاکسی و مردم نظر دیگری در این باره دارند. شورای پنجم شهر تهران نیز بعد از روی کار آمدن، آلودگی هوا را در اولویت کاری خود قرار داد اما فعالیت‌ها دراین زمینه تاکنون و با گذشت دو سال از عمر فعالیت شورای پنجم نتیجه بخش نبوده است. سال 96 شهربانو امانی، عضو کمیسیون حمل و نقل شورای شهر در تذکری عنوان کرد: «بعد از 4 ماه بررسی به این نتیجه رسیدیم که راه‌حل کاهش آلودگی هوا بسیار آسان است و نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌ها تا 30درصد می‌تواند آلودگی هوای شهر را کاهش دهد. »او هزینه نصب فیلتر دوده روی همه اتوبوس‌ها را حدود 100میلیارد تومان برآورد کرد که قطعا 100 میلیارد تومان در برابر بودجه 18هزار میلیاردی شهرداری رقم قابل توجهی نیست. از سوی دیگر، همان روز محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌ونقل ترافیک شهرداری عنوان کرد که هزینه نصب فیلتر دوده روی هر اتوبوس 40میلیون تومان می‌شود. با احتساب تعداد اتوبوس‌های شهر که حدود 6هزار دستگاه اتوبوس است، می‌توان گفت، شهرداری برای نصب فیلتر دوده روی تمام اتوبوس‌های تهران باید چیزی حدود 240میلیارد تومان هزینه کند که این مبلغ در مقایسه با بودجه شهرداری و نیز تاثیر
30 درصدی که در کاهش آلودگی هوا دارد، مبلغ زیادی نیست. در واقع اگر بشود با صرف 240میلیاد تومان، سالانه جان هزار و 500 نفر از شهروندان تهرانی را نجات داد، نباید در این امر کوتاهی شود.اما این موضوع یعنی نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌های شهری سرآغاز مناقشه سازندگان خودروهای دیزلی، دولت و شهرداری قرار گرفت.البته نصب فیلتر دوده به قبل از شروع کار شورای پنجم بر می‌گردد. سال ۹۳ با حمایت سازمان محیط زیست، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت صمت و دیگر نهاد‌ها طرح الزام نصب فیلتر جذب ذرات معلق روی خودروهای دیزلی کلید خورد و درنهایت با وجود مخالفت‌های گسترده خودروساز‌های داخلی قانون «نصب فیلتر دوده روی وسایل نقلیه دیزلی» از مهرماه سال ۱۳۹۵ ابلاغ شد.
دولت در نهایت خودروسازان را مکلف کرد تا روی خودروهای دیزلی فیلتر دوده نصب کنند. ماده ۲ و ماده ۸ قانون هوای پاک نیز فشار بیشتری به خودروسازان وارد کرد تا وارد مرحله عملیاتی شوند. اما اواخر شهریور سال جاری بود که سعید لیلاز، قائم مقام ایران خودرو دیزل
به دلیل ارتباط نزدیک با دولت و اسحاق جهانگیری توانست معاون اول رییس‌جمهور را مجاب کند تا بدون در نظر گرفتن تبعات زیست محیطی توقف طرح، از وزیر صمت و رییس سازمان محیط زیست بخواهد تا پایان تحریم‌ها، اجرای این مصوبه را متوقف کنند. تصمیمی که قطعا به ضرر شهروندان تهرانی خواهد بود. زیرا این سرآغاز سرپیچی کارخانه‌های تولید خودروهای دیزلی است و به گفته محسن پورسیدآقایی این کار می‌تواند مقدمه معاف شدن سایر خودروسازان از نصب فیلتر دوده باشد که مساله‌ای بسیار خطرناک است.البته شهرداری تهران روز گذشته ۵۰ فیلتر دوده روی اتوبوس دوکابین نصب کرد. همچنین پیمان سنندجی مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران از نصب فیلتر دوده روی ۸۰۰ اتوبوس بی.آر. تی تا پایان سال در صورت تامین اعتبار خبر داد و گفت: این فیلترهای نصب شده جدید می‌توانند میزان گازهای خروجی آلاینده از اگزوز اتوبوس‌ها را تا حد زیادی کاهش دهند. با نصب فیلترهای نسل جدید جاذب دوده روی اتوبوس‌های بی.آر.تی حدود ۸۰ درصد آلایندگی گازهای خروجی از اگزوز اتوبوس‌های بی.آر.تی کاهش می‌یابد.پورسیدآقایی در مراسم نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌های بی.آر.تی در مورد کمبود حمل ونقل عمومی در پی افزایش قیمت بنزین گفت: مردم حق دارند و انتظار می‌رفت حداقل با افزایش قیمت بنزین حمل و نقل عمومی بهتر شود.معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با بیان اینکه البته شهردار تهران و وزیر کشور به دولت نامه نوشتند تا بخشی از درآمدهای سهمیه‌بندی بنزین به توسعه حمل و نقل عمومی به خصوص خرید اتوبوس اختصاص یابد، گفت: حالا که استقبال مردم از حمل و نقل عمومی بهتر شده است، باید از این فرصت استفاده کنیم چرا که تجربه نشان داده معمولا در پی افزایش هزینه‌ها یک الی دو ماه مردم از حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند اما اگر امکانات کافی نباشد بعد از مدتی دوباره به حمل و نقل شخصی خود روی می‌آورند.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در مورد میزان کاهش ترافیک پایتخت در پی افزایش قیمت بنزین با بیان اینکه عدد دقیقی ندارم، گفت: اما در هفته اول در مترو شاهد افزایش 11 درصدی مسافران که حدود 200 هزار نفر می‌شود، بودیم و در شبکه اتوبوسرانی نیز به خصوص در خطوط بی.آر.تی تعداد مسافران افزایش یافته بود.
او درباره نامه پلیس به شهرداری و بیان ایرادها گفت: اشکالاتی که پلیس از اجرای طرح جدید ترافیکی گرفته بود سطحی و غیر کارشناسی بود به گونه‌ای که حتی در مورد کاهش ساعات طرح آلودگی هوا پیشنهاد داده بودند که زمان پایان طرح ساعت 17 باشد اما با دلایل کارشناسی به آنها گفتیم تعیین این زمان یعنی ساعت 17 به عنوان زمان پایانی طرح تنها موجب افزایش ترافیک می‌شود و نهایتا ساعت 18 را به عنوان زمان پایان طرح اعلام کردیم و سعی کردیم نتایج به گونه‌ای باشد که به نفع مردم و ترافیک شهر باشد.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در مورد وضعیت هوای پایتخت نیز با بیان اینکه امروز ششمین روزی است که هوای پایتخت در حالت سکون است، ادامه داد: هوا خوب نیست اما وارد شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها نیز نشده‌ایم و مدارس هم برای آنکه به گروه‌های حساس صدمه وارد نشود، تعطیل شد. اینکه در روز ششم شرایط سکون هوا هنوز وارد مرحله ناسالم برای همه نشده‌ایم نشان از آن دارد که پایداری شهر افزایش پیدا کرده است و این در حالی است که شهرهای اقماری تهران وضعیت به مراتب بدتری دارند.آلودگی هوای تهران طی روزهای پایانی آبان نیز باعث شد تا انتقادات زیادی علیه مسوولان شهری و
به خصوص معاونت حمل و نقل مطرح شود و انگشت اتهام به سوی این معاونت گرفته شد. بسیاری معتقدند طرح ترافیک جدید باعث تشدید آلودگی هوا و نیز ترافیک شده است. پورسیدآقایی در واکنش به این انتقادها با اشاره به تعطیلی مدارس شهرستان‌های اطراف تهران که در آبان ماه رخ داد عنوان کرد: «شاید تعطیلی برخی از مدارس پاکدشت و ورامین هم تقصیر طرح ترافیک تهران است. با وجود اینکه در ابرشهر تهران تعداد خودروها بسیار زیاد است، اما به مرز تعطیلی نرسید، آیا مقصر تعطیلی مدارس شهرهای حاشیه‌ای تهران هم طرح ترافیک است»معاون شهردار تهران در واکنش به منتقدان طرح جدید ترافیک گفت: دوستان اگر طرح‌های فعلی را قبول ندارند، طرح‌های بهتری ارایه کنند و منتظر این طرح‌ها می‌مانیم.
اثر سهمیه‌بندی بنزین روی تلفات تصادفات
همچنین روز گذشته، سردار سید کمال هادیانفر، رییس پلیس راهور ناجا از تاثیر گرانی بنزین بر تعداد کشته‌های تصادفات خبر داد و گفت: تحلیل‌هایی که ناشی از افزایش قیمت بنزین در بین سال‌های ۸۶ تا ۹۳ انجام شد، نشان داد سهمیه‌بندی بنزین ۳ درصد بر کاهش تعداد کشته‌شدگان تصادفات اثرگذار بوده است.
رییس پلیس راهور ناجا در جمع خبرنگاران در خصوص طرح زمستانه ناجا گفت: همانطور که مستحضرید بعد از سپری شدن طرح تابستانه الان در آستانه طرح زمستانه هستیم؛ البته در همین چند روز اخیر هم و پیش از برگزاری طرح زمستانه شاهد بارش برف و باران هستیم و شرایط در برخی جاده‌های کشور زمستانی است.امسال هم براساس موارد قانونی، طرح زمستانه را در تاریخ ۲۰ آذر کلید خواهیم زد و همه دستگاه‌های امدادرسان و خدماتی پای کار خواهند بود.او تصریح کرد: تمام تلاشمان را به کار خواهیم بست تا هیچ در راه مانده‌ای نداشته باشیم و هیچ راه مسدودی هم در سطح کشور و به خصوص معابر اصلی نداشته باشیم.رییس پلیس راهور ناجا گفت: در این جلسه هم اندیشی‌های لازم انجام گرفت و بعد از آغاز طرح زمستانه از روز اول زمستان، قرارگاه مرکزی در مرکز کنترل ترافیک راهور ناجا افتتاح خواهد شد.او در خصوص آلودگی هوا و تردد خودروهای فرسوده نیز گفت: برابر قانون خودروهای فاقد معاینه فنی روزانه جریمه خواهند شد و مردم هم این موضوع را می‌دانند اما شرایط آلودگی یک بخشش ناشی از تردد خودرو و بخش از آن هم به وضعیت هوا و فصل ربط دارد.سردار هادیانفر در پاسخ به اینکه شما بیش از این گفته بودید طرح سهمیه‌بندی بی‌تأثیر بوده است، گفت: اولا بنده برای روسای پلیس راه و راهور صحبت کردم و نگفتم بی‌اثر است.در آن جلسه گفتم بر اساس تحلیل‌هایی که ناشی از افزایش قیمت بنزین بین سال ۸۶ تا سال ۹۳ انجام شد، سهمیه‌بندی بنزین تقریبا ۳ درصد بر کاهش تعداد کشته‌شدگان و جان باختگان تصادفات اثرگذار بوده است. آن چیزی که من گفتم این بود که در شروع طرح هنوز سهمیه‌بندی بر کاهش ترافیک و به تبع آن تعداد کشته‌ها اثر محسوسی نگذاشته است البته امیدواریم به مرور زمان این اثرگذاری مد نظر مسوولان ایجاد شود.
