خداحافظی موقت دوچرخه‌های نارنجی از پایتخت
گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری|
شهریورماه سال گذشته بود که طرح دوچرخه اشتراکی با ورود 5 هزار دوچرخه به خیابان‌های تهران آغاز شد و دوچرخه‌های نارنجی‌رنگ در ایستگاه‌های در نظر گرفته شده جا خوش کردند. در بخش‌های مرکزی شهر استقبال از این دوچرخه‌های نارنجی رنگ خوب بود و شاهد استفاده شهروندان از این وسیله حمل و نقلی بودیم.یک شرکت خصوصی به نام بیدود طرح دوچرخه‌های اشتراکی را اجرایی کرد اما حدود 10 روز است که برخی ایستگاه‌های بیدود جمع شده و هیچ دوچرخه‌ای در آنها وجود ندارد. مشاهدات عینی خبرنگار روزنامه «تعادل» حاکی از آن است که بخش‌های مرکزی شهر مانند خیابان انقلاب، میدان ولیعصر، خیابان فاطمی، ایستگاه خیابان عباس آباد و میرزای شیرازی عملا خالی از دوچرخه شده‌اند. برخی شاهدان عینی و مشترکان دوچرخه‌های بیدود هم در گفت گو با «تعادل» عنوان کردند که در منطقه سعادت‌آباد و پیروزی نیز تعداد دوچرخه‌ها به طرز قابل توجهی کاهش یافته است.
تکذیب دلیل جمع‌آوری دوچرخه‌ها
ابتدا تصور می‌شد جمع‌آوری دوچرخه‌ها به دلیل اعتراضات اخیر و سوءاستفاده‌ای که از این اعتراض‌ها شد و حواشی ناشی از آن باشد. در خبرها از قول یعقوب آزاده‌دل، مدیر توسعه سیستم‌های حمل و نقل پاک شهرداری تهران آمده بود که در این مدت و در جریان اعتراض‌های اخیر در تهران حداقل ۱۰۰ دوچرخه آتش گرفت، ۱۰۰ دوچرخه گم شده است و حداقل ۵۰۰ کاربر ودیعه‌شان را استرداد کرده‌اند اما حسین قاسمی بنیانگذار شرکت بیدود این خبر را تکذیب کرده و به «تعادل» گفت: تعداد دوچرخه‌های آسیب‌دیده ما 10 یا 12 مورد بیشتر نبوده آن هم در محدوده میدان صادقیه و خبرهایی که در این زمینه در برخی رسانه‌ها منتشر شده است را تکذیب می‌کنم.هر چند کاربران دوچرخه‌های اشتراکی انتظار داشتند بعد از وصل مجدد اینترنت و با ثبات شرایط بار دیگر بتوانند از این دوچرخه‌ها استفاده کنند اما اکنون حدود 2 هفته از اعتراضات می‌گذرد و همچنان دوچرخه‌های بیدود شارژ نشده‌اند.این در حالی است که مشترکان بیدود 159 هزار تومان ودیعه و حدود 40 هزار تومان پول بیمه برای یک سال پرداخت کردند و این بی‌توجهی شرکت بیدود اجحاف در حق مشترکان است.
وی درباره چرایی عدم شارژ دوچرخه‌های نارنجی رنگ توضیحاتی ارایه کرد و گفت: دلیل اصلی شارژ نشدن دوچرخه‌ها این است که در نظر داریم تغییراتی را برای ارایه خدمات بهتر به شهروندان ارایه کنیم و در این خصوص برنامه‌ریزی‌هایی در جریان است و جلسات مشترکی با معاونت حمل و نقل شهرداری تهران برگزار می‌کنیم. قرار است شهرداری کمک‌های اقتصادی برای این اپلیکیشن در نظر بگیرد تا خدمات رسانی به علاقه‌مندان به شکل بهتر و مناسب‌تر انجام شود.او در پاسخ به این سوال که چه زمان شاهد شارژ مجدد دوچرخه‌ها خواهیم بود، عنوان کرد: همانطور که گفتم در این خصوص جلساتی با شهرداری در حال برگزاری است و هر چه زودتر این جلسات به نتیجه برسند ما نیز مجددا خدمات‌رسانی به شهروندان را شروع می‌کنیم.
در حالی که حدود دو هفته از شارژ نشدن دوچرخه‌های اشتراکی می‌گذرد اما محمد علیخانی رییس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر در گفت‌وگو با «تعادل» در این باره اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت: طبق آمارها تاکنون بیش از 200 هزار نفر عضو بیدود شده‌اند و روزانه حدود 4 هزار نفر از آن استفاده می‌کنند. ما مخالف فعالیت‌های این شرکت و ترویج دوچرخه‌سواری نیستیم. دلیل مخالفت ما این است که اولویت شهرداری باید توسعه حمل و نقل عمومی باشد نه ترویج دوچرخه‌سواری.
او ادامه داد: ابتدا باید زیرساخت‌ها را آماده کرد تا مردم به استفاده از حمل و نقل عمومی تشویق شوند. ببینید! در این چند روز که هوا آلوده بود مدارس و دانشگاه‌ها را تعطیل کردند و کارشناسان از مردم خواستند به غیر از مواقع ضروری وارد خیابان‌ها نشوند. قطعا در چنین شرایطی امکان دوچرخه‌سواری وجود ندارد.بنابراین ترویج دوچرخه سواری در اولویت‌های دوم و سوم است و نمی‌توان در شرایط کنونی برای کاهش آلودگی هوا از این مد حمل و نقلی استفاده کرد.
لازم به یادآوری است لایحه دوچرخه سواری در دوره مدیریت شهردار اسبق تهران و در زمان تصدی جعفر تشکری‌هاشمی بر معاونت ترافیک تصویب و در کل تهران 160 خانه دوچرخه با 2700 دستگاه دوچرخه راه‌اندازی و منطقه 8 به عنوان پایلوت طرح در نظر گرفته شد. شهرداری تهران جایگاه‌هایی را در معابر پر رفت و آمد شهر تهران برای دوچرخه‌سواری در نظر گرفت که شهروندان با مراجعه به آن با ارایه کارت شناسایی می‌توانستند دوچرخه‌ای را برای ساعاتی کرایه کنند، اما این کار رغبتی در ساکنان پایتخت به وجود نیاورد و این طرح برخلاف داشتن هزینه‌های گزاف در زمان راه‌اندازی، به یک‌باره متوقف و با شکست مواجه شد. شکست این طرح دلایل مختلفی داشت که هنگام برنامه‌ریزی و اجرا مورد توجه مدیران اجرایی قرار نگرفته بود. در واقع مدیران قبلی رک‌های دوچرخه، خانه‌های دوچرخه و انواع و اقسام روش‌ها برای اینکه دوچرخه سواری را در تهران رواج دهند به کار گرفتند اما متاسفانه به دلیل اینکه بحث کارشناسی نشده و صرفا یک پز بود، نتوانستند موفق شوند.
تجربه دیگر کشورها نشان از این دارد که دوچرخه‌سواری در کشورهایی موفق بوده که تقاضای مردم در کنار ایجاد زیرساخت‌ها به موازات هم پیش رفته است و لزوما شامل شهرها و کشورهایی که بدون شیب یا با شیب کم هستند، نمی‌شود. شهرهای سانفرانسیسکو یا ونکوور نمونه موفقی هستند که با وجود داشتن شیب زیاد توانسته‌اند با برنامه‌ریزی چندساله و با توسعه مسیرهای دوچرخه و فرهنگسازی برای دوچرخه‌سواری، ترافیک و آلودگی هوا را کاهش دهند. همچنین در مکزیکوسیتی، از سال2010 طرح دوچرخه اشتراکی به‌صورت متصل به شبکه حمل‌ونقل عمومی اجرا شده و با احداث 386 ایستگاه و به کارگیری بیش از 6500 دوچرخه اشتراکی به 200هزار نفر از شهروندان خدمت‌رسانی کرده است. بر اثر اجرای این طرح از تولید گاز دی‌اکسید‌کربن به میزان 500 تن در سال کاسته شده و 5 درصد استفاده از خودروهای شخصی و 8درصد استفاده از تاکسی کاهش یافته است؛ 82درصد شهروندان از این سیستم ابراز رضایت کرده‌اند.
به نظر می‌رسد، دوچرخه به شرط برنامه‌ریزی دقیق مدیریت شهری می‌تواند در تهران نیز به عنوان یک وسیله حمل و نقل انسان‌محور حداقل در یک سیکل ترکیبی با سایر وسایل حمل‌ونقل یا به عنوان ابزار اصلی در مسیرهای کوتاه جای خود را باز کند.البته برخی معتقدند به دلیل شیب زیادتهران دوچرخه سواری نمی‌تواند مد حمل و نقلی مناسبی برای شهروندان تهرانی باشد اما یک کارشناس شهری قبلا در این باره به «تعادل» گفته بود: «بسیاری از مسیرها، مسیرهای محلی و تردد در محدوده‌های مخصوص است. خیلی اوقات مسیر خانه تا محل کار یا ایستگاه مترو کوتاه است و حتی برای خرید‌های روزمره می‌توان از دوچرخه استفاده کرد و اینگونه نیست که بگوییم در تهران نمی‌توان دوچرخه سواری کرد. طول شرقی- غربی بهترین مسیر دوچرخه سواری در تهران است.در مناطق گسترده مانند منطقه 22 می‌توان به راحتی این موضوع را جا انداخت.»در مجموع باید این موضوع را در نظر داشت حال که مدیریت کنونی تلاش خود را بر ترویج
دوچرخه‌سواری گذاشته است و فعالیت‌هایی نیز در این زمینه انجام داده، متوقف کردن طرح به بهانه‌های مختلف از جمله تخریب یا آلودگی هوا به معنای پذیرش شکست این طرح است.قطعا ایجاد تغییرات فرهنگی نیاز به صبر و پروسه‌های بلندمدت دارد و اکنون که عده‌ای از شهروندان به استفاده از این دوچرخه‌ها روی خوش نشان داده‌اند نباید این حق را از آنها سلب کرد.
