وقتی آمارهای اشتباه، معیار فشار مالیاتی می‌شود
بودجه 99 بدون اتکا به نفت در بخش جاری بسته شده است. شرایط اقتصادی کشور هم به گونه‌ای نیست که بتوان چندان روی درآمد نفتی حساب کرد و دولت چشم امید خود را به درآمدهای مالیاتی بسته است. صحبت‌های دولتمردان نیز نشان می‌دهد که چندان امیدی به دریافت مالیات از بخش‌هایی که در سال‌های قبل از پرداخت مالیات معاف محسوب می‌شدند نیست. مبارزه با فرار مالیاتی نیز در سال‌های گذشته در دستور کار بوده است اما هیچ‌گاه در عمل نتوانست طرحی موفق باشد. با در نظر گرفتن تمامی این موارد به نظر می‌رسد قرار است در سال 99 بیشترین فشار بر روی شرکت‌هایی که پرونده مالیاتی روشنی دارند بیاید. با این وجود وضعیت اقتصادی به گونه‌ای نیست که شرکت‌ها بیش از این توان پرداخت مالیات داشته باشند. نگاهی به وضعیت اقتصاد نشان می‌دهد شاید روی ورق اوضاع چندان بد نباشد اما در بخش واقعی اقتصاد رکود کاملا احساس می‌شود و شرکت‌ها نگران هستند که سیاست‌های مالی دولت منجر به گسترش رکود شود.
کیک اقتصاد بزرگ‌تر نشده که مالیات بیشتر شود
محمود تولایی رییس کمیسیون مالیات، کار وتأمین اجتماعی اتاق ایران با اشاره به رویکردهای جدید مالیات ستانی دولت در بودجه ۹۹ عنوان کرد: باور ما این است که کیک اقتصاد و بنگاه‌های اقتصادی به ویژه در سال ۹۸ بزرگ‌تر نشده است؛ چراکه در سال ۹۷ برخی از بنگاه‌های اقتصادی به دلیل جهش نرخ ارز سودهای بالایی کسب کردند. اما در سال ۹۸ بنگاه‌های عمدتا با رکود سنگینی مواجه‌اند ودرآمدها نیز براساس شاخص‌های اقتصادی و حتی پیش بینی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که این بنگاه‌های اقتصادی سودآور نبوده است؛ حال اگر مالیات ستانی در این بخش افزون‌تر شود، این امر می‌تواند منجر به تضعیف بنگاه‌ها شود که با سیاست‌های بلندمدت دولت در ارتباط با حفظ اشتغال و رونق تولید در تضاد است. او با بیان اینکه دولت حوزه‌های جدید مالیاتی را ترسیم کرده، اظهار کرد: اما چنانچه در این بخش‌ها تورم زدایی نشود، می‌تواند منجر به فقیر شدن مردم شود. یعنی مالیات از اشخاصی اخذ شود که نسبت به تورم موجود درآمد پایینی دارند، این امر موجب فقیر ترشدن این افراد در شرایط کنونی خواهد شد. بنابه اظهارات تولایی، اگر تورم زدایی از درآمدهاصورت نگیرد، آسیب جدی به کسب و کارها ومعیشت مردم وارد خواهد شد.
هزینه‌های جاری دولت باید کم شود
رییس کمیسیون مالیات، کار و تأمین اجتماعی اتاق ایران در ادامه بیان کرد: دولت اگر می‌خواهد دولت بودجه سال آتی خود را بدون درآمدهای نفتی ببندد، باید از یکسو به فکر روش‌های جایگزین درآمدی باشد که برای او منابع مالی پایداری را خلق کندو از سوی دیگر، باید به فکر کاهش هزینه‌های جاری خود باشد. او در ادامه می‌افزاید: زمانی نماگرهای آماری، رشد اقتصادی را منفی گزارش می‌دهند، یعنی بنگاه‌های اقتصادی در حال کوچک شدن و رو به تعطیلی هستند. این بدان معناست که تولید رو به کاهش و سفره‌های مردم در حال کوچک شدن است. حال در چنین شرایطی اگر سفره دولت یا همان هزینه‌های جاری دولت کاهش نیابد، قطعا شاهد تعمیق رکود و مشکلات جدیدی خواهیم بود. از همین رو، تولایی بر این باور است که دولت باید هزینه‌های خود را کاهش داده و از سوی دیگر، به دلیل کاهش درآمدهای نفتی، در بودجه آتی به دنبال روش‌های دیگری برای جذب منابع پایدار باشد که مالیات ستانی به شیوه عادلانه به یکی از این روش‌ها است.
واگذاری‌های دولت هزینه حقوق را کاهش نداد
رییس کمیسیون مالیات، کار وتأمین اجتماعی اتاق ایران بر این موضوع را نیز مورد اشاره قرار می‌دهد که دولت هنوز بسیار چاق است؛ حتی با وجود واگذاری‌ها و برون سپاری‌هایی که در بدنه دولت صورت گرفته، اما عملا از نیروهای انسانی دولت کاسته نشده و همچنان حقوق دریافت می‌کند. خب این یعنی بار مالی اضافی که بر روی دوش دولت سنگینی می‌کند. او می‌گوید: دولت با معضل پرداخت حقوق کارمندان خود مواجه است، اما متاسفانه شاهد تزریق نیروهای جدید به بدنه دولت هستیم. برهمین اساس و به گفته این فعال اقتصادی، باید جلوی بزرگ شدن دولت گرفته شود و خود دولت‌هم باید یک بازنگری جدی در هزینه‌های خود انجام دهد. همچنین بنابه گفته‌های تولایی، فعالان اقتصادی معتقدند مالیات یکی از ارکان اساسی اقتصادی کشور است و باید تامین شود. اما دیدگاه‌ها در خصوص نحوه وصول این مالیات متفاوت است. به ویژه در مورد نحوه وصول مالیات بر ارزش افزوده که اصرار داریم اگر این نوع مالیات اصلاح نشود برای تولید مشکلاتی به وجود خواهد آورد و تولید را زمین‌گیر خواهد کرد. رییس کمیسیون مالیات، کار وتأمین اجتماعی اتاق ایران همچنین با بیان اینکه در هر جای دنیا که مالیات بر ارزش افزوده اجرا می‌شود، مالیات‌های مستقیم نیز کاهش داشته، گفت: اما از زمانی که قانون مالیات بر ارزش افزوده به شکل فعلی اجرا شده، قانونی وضع نشده است که میزان مالیات مستقیم تعدیل شود.
تغییر رویکرد تنها مربوط به اعداد بودجه نیست
دولت در بودجه 99 بحث نفت زدایی را مطرح می‌کند. این بحث مساله بسیار مثبتی است اما موضوع اصلی این است که نفت زدایی صرفا در اعداد و ارقام بودجه نیست بلکه در روح بودجه و تفکر غالب بر آن باید وجود داشته باشد. زمانی که بحث نفت زدایی مطرح می‌شود یعنی درآمد دولت نه یک منبع خدادادی در اختیار دولت بلکه جیب مردم است. در کشورهایی که بر اساس مالیات دولت اداره می‌شود رفتار دولت‌ها نیز در هزینه کردن بودجه متفاوت است. در اقتصاد ایران همیشه به دلیل اینکه دولت بودجه خود را از نفت دریافت می‌کرد نیازی به پاسخگویی درباره محل هزینه‌ها احساس نمی‌شد. اما اگر قرار است امروز از مالیات بودجه جاری پرداخت شود طبیعتا باید این هزینه‌ها برای مصارف مورد تأیید مالیات‌دهنده‌ها پرداخت شود. این مساله‌ای است که هنوز دولت به آن واقف نیست و صرف پرداخت هزینه از مالیات را به نوعی نفت‌زدایی از بودجه می‌داند.
