هیچ شخصی به‌دنبال قطع اینترنت جهانی نیست
گروه دانش و فن|
یکی از موضوعاتی که این روزها نیز بیشتر از قبل هم برای مردم و هم برای مسوولان دغدغه شده، شبکه ملی اطلاعات است. طرحی که از چند سال پیش کلید خورده و در روزهای قطعی اینترنت هم بار دیگر توجه‌ها به آن جلب شد. از طرفی کم‌کاری دستگاه‌ها در ارایه داده‌ها و اطلاعات خود، عدم استفاده از اهرم‌های فشار بر دستگاه‌ها برای تسریع در تکمیل این شبکه از مواردی است که درباره عدم تحقق شبکه ملی اطلاعات بارها مطرح شد، از طرف دیگر این روزها در حالی که اینترنت جهانی برای روزهای متوالی برای کاربران در ایران قطع بود، به گفته مسوولان شبکه ملی اطلاعات به کمک آمد و باعث شد سایت‌های داخلی به فعالیت خود ادامه دهند. هرچند این موضوع به‌طور کلی، مانع از آسیب رسیدن به کسب‌وکارها نشد و تقریبا به اذعان همه، خسارات زیادی در جنبه‌های مختلف به مردم، از دانشجویان و همه افرادی که به نوعی با اینترنت سروکار داشتند، وارد شد.
سیداحمد معتمدی، وزیر اسبق ارتباطات و عضو فعلی کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در گفت‌وگو با فارس، درباره شبکه ملی اطلاعات توضیح داد: «چنانکه تاکنون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز اعلام کرده، شبکه ملی اطلاعات به معنی این نیست که ما دیگر به شبکه اینترنت جهانی دسترسی نداشته باشیم، این موضوع که عنوان می‌شود شبکه ملی اطلاعات در واقع یک شبکه جداگانه‌ای از اینترنت در کشور است که نیاز به کابل‌کشی جداگانه دارد، یک باور غلط است. شبکه ملی اطلاعات همان چیزی است که تاکنون در شبکه‌های تلفن و موبایل نیز وجود داشت و این شبکه‌ها نیز شبکه ملی بودند اما پروتکل و قوانین بین‌المللی ممکن است باعث شود که این شبکه دچار مشکلاتی شود و به همین دلیل بر این عقیده‌ایم که اگر روزی به دلیل ضوابط، قوانین و پروتکل‌های بین‌المللی بنا شد تا ارتباط خارج با ما قطع شود ما همچنان ارتباط داخلی داشته باشیم. بستر این ارتباط در شبکه ملی اطلاعات وجود دارد.»
وی ادامه داد: «در این شبکه حتماً باید از دامنه‌های ایرانی استفاده شود، منظور از دامنه، قسمت آخر نام سایت‌هاست که پس از نقطه قرار می‌گیرد و باید سایت‌ها در انتهای نام خود دات آی‌آر داشته باشند و اگر شرکت یا سایتی این دامنه را نداشته باشد یا دارای دامنه com یا org باشد، یعنی بسترش در خارج از کشور قرار دارد و نمی‌تواند در ارتباط داخلی مورد استفاده قرار بگیرد. بنابراین دارندگان سایت‌ها باید کاری کنند که هاست یا میزبان آنها در داخل کشور قرار بگیرد و دستگاه‌ها نیز باید همکاری کنند تا این میزبانی در داخل کشور ایجاد شود. همین موضوع باعث می‌شود سایت‌هایی که دارای دامنه دات آی‌آر هستند پروتکل‌ها و قوانینی را که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در نظر گرفته را رعایت کنند و تابع این قوانین باشند.»
معتمدی درباره نقش دستگاه‌های مختلف در شکل‌گیری شبکه ملی اطلاعات اظهار کرد: «به‌طور قطع بخشی از این موضوع به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بازمی‌گردد و بخش دیگری از آن به دستگاه‌های اجرایی که شورای عالی فضای مجازی برای آنها این ماموریت را تعریف کرده است مربوط می‌شود. طبق آنچه گزارش شده، وزارت ارتباطات تاکنون فعالیت‌هایی را که برای این قضیه لازم بوده به انجام رسانده است.»
وی اظهار کرد: «با تکمیل شبکه ملی اطلاعات، می‌توانیم با خیال راحت و با هزینه کمتر از سایت‌های داخلی بازدید کنیم. به لحاظ بستر سخت‌افزاری شبکه ملی اطلاعات می‌توان اعلام کرد که این بستر فراهم شده است و نیازی به فعالیت بیشتر وزارت ارتباطات در این خصوص نیست اما بخش‌های دیگری از آن همچنان تحقق پیدا نکرده است که باید دستگاه‌ها پای کار آمده و سریع‌تر آن را انجام دهند.» وی خاطرنشان کرد: «اگر ما راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات را جدی بگیریم، ۵ تا ۶ ماه می‌توان به راه‌اندازی این شبکه فکر کرد اما بیشتر از همه راه‌اندازی این طرح همت و هماهنگی می‌خواهد تا همه دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌ها و خصوصاً نهادهای دولتی پای کار آمده، اطلاعاتشان را در اختیار قرار داده تا سریع‌تر انجام شود، این کار آنقدر که گفته می‌شود سخت نیست و نیاز به بودجه زیادی هم ندارد.»
شبکه‌ای برای مقابله با تصمیم‌های یک‌باره
عضو کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات درباره این تصور که شبکه ملی اطلاعات به معنای قطع ارتباط کامل با اینترنت خارج است، توضیح داد: «شبکه ملی اطلاعات برای این موضوع ایجاد می‌شود که اگر در مواقع ضروری ارتباطات بین‌المللی قطع شد مردم بتوانند همچنان از اینترنت داخلی استفاده کنند و دستگاه‌های ذی‌ربط نیز فعالیت خود را ادامه دهند. به‌طور مثال اگر در یک برهه از زمان ترامپ رییس‌جمهوری امریکا تصمیم یک‌باره‌ای گرفت و خواست اینترنت ایران را قطع کند مشکلی در روند اداری و فعالیت سازمان‌ها و نهادهای ما ایجاد نشود و تمامی فعالیت‌های ما به یک‌باره متوقف شود. هر چند خوشبختانه طراحی سایت بانک‌های ایرانی بر بستر شبکه داخلی است و هم به داخل و هم به خارج از کشور دسترسی دارد و می‌توان با آن ارتباط برقرار کرد. بنابراین این حرف غیرممکن است که بخواهیم ارتباط‌مان را با دنیا قطع کنیم و این موضوع از اساس غلط است و شایعه‌ای بیش نیست.»
معتمدی با اشاره به تجربه ایجاد شبکه ملی اطلاعات در سایر کشورها بیان کرد: «بسیاری از کشورها به سمت استفاده از اینترنت داخلی گرایش داشتند چرا که علاوه بر کاهش هزینه‌ها میزان اعمال نفوذ سایر کشورها را بر آنها کاهش می‌دهد. به عنوان مثال کره جنوبی علاوه بر اینکه شبکه بین‌المللی قوی دارد، یک شبکه با قدرت داخلی را نیز راه‌اندازی کرده که این موضوع نشان می‌دهد هیچ ممانعتی بین استفاده از اینترنت جهانی و اینترنت داخلی وجود ندارد. ما هم در حال حاضر شبکه داخلی داریم، همه افرادی که در منزل خود به اینترنت متصل و موضوعی را جست‌وجو می‌کنند در ابتدای اتصال اول وارد شبکه داخلی می‌شوند و پس از آن به مراکزی نظیر میدان امام رفته و به خارج از کشور ارسال می‌شود، اما اگر بستر شبکه ملی اطلاعات به‌طور کامل شکل بگیرد ارتباط داخل به داخل دارای چنین مشکلات و زحماتی نیست. از نظر من هیچ‌وقت و هیچ شخصی در مجموعه نظام جمهوری اسلامی ایران به دنبال این نیست که اینترنت جهانی را قطع کند.»
وی درباره قطعی‌های ایجادشده در روزهای اخیر اظهار کرد: « قطعی اینترنت در این چند روز به دلیل وجود موضوع اضطرار توسط صاحب‌نظران انجام شد. اینکه چه میزان ضرورت برای این کار وجود داشت در تخصص من نیست و نمی‌توانم اظهارنظری درباره آن کنم اما در تمام دنیا در مواقع ضروری و اضطراری این کار را انجام می‌دهند.»
تکمیل شبکه ملی با زیرساخت‌های فعلی
وزیر اسبق ارتباطات درباره فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای تقویت شبکه ملی اطلاعات بیان کرد: «برای زیرساخت سخت‌افزاری یعنی در این شبکه‌سازی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیازی به توسعه بیشتر ندارد یعنی با همین شبکه‌ای که ما داریم می‌توانیم شبکه ملی اطلاعات را راه‌اندازی کنیم. برای مثال، ما برای تلفن کردن به خارج از کشور نیاز به تلفن جداگانه‌ای نداریم و می‌توان از همین زیرساخت‌هایی که برای تلفن داخلی فراهم شده است استفاده کرده و با خارج از کشور تماس داشته باشیم. اینترنت و شبکه ملی اطلاعات هم همین است، بستر سخت‌افزاری آن فراهم شده است و بسیاری از بسترهای نرم‌افزاری آن نیز ایجاد شده، به عنوان مثال خرید از سایت‌های اینترنتی و فعالیت‌های بانکی که انجام می‌شود از طریق اینترنت صورت می‌گیرد ما پول را واریز می‌کنیم ولی سایت همچنان وابسته به خارج از کشور است که باید به سمت سرورهای داخلی هدایت شود.»
معتمدی با تاکید بر اهمیت شبکه ملی اطلاعات بیان کرد: «ما زود فراموش می‌کنیم که نیاز به این شبکه تا چه میزان در کشور احساس می‌شود در حالی که این موضوع یک امر ضروری است و باید برای تحقق آن همت شود. عمده ارتباط با خارج از کشور که دغدغه برخی از افراد است با ایجاد شبکه ملی اطلاعات از بین نمی‌رود حتی در ارتباطات بین‌الملل نیز هزینه‌های ما کاهش پیدا می‌کند. اگر برای دستیابی به یک ارتباط داخل به داخل مجبور باشیم از سرورهای خارجی استفاده کنیم، هزینه بیشتری می‌‌طلبد حال آنکه می‌توان با استفاده از شبکه ملی اطلاعات هم هزینه‌ها را کاهش داد و هم ارتباط باکیفیت‌تری داشت. این شبکه به ملزوماتی نیاز دارد که می‌توان با همکاری و همراهی نهادها هر چه سریع‌تر آن را راه انداخت، سخت‌افزارهای لازم برای توسعه ارتباطات فراهم شده و اگر دستگاه‌های اجرایی همکاری کنند، راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات قریب‌الوقوع است اما یک عده می‌خواهند طوری عنوان کنند که احتمال راه‌اندازی آن ضعیف است و با آن خیلی فاصله داریم.»
نقش پررنگ جویشگرهای بومی
عضو کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات با اشاره به نقش موتورهای جست‌وجوی بومی در راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات گفت: «یکی از اقدامات مورد نیاز برای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات همین موضوع است. البته این به آن معنا نیست که مردم دیگر از موتورهای جست‌وجوگر خارجی یا شبکه‌های مجازی و شبکه‌های اجتماعی خارجی استفاده نکنند، اما اگر شبکه اجتماعی داخلی قوی وجود داشته باشد چرا مردم سمت آن نروند.»
معتمدی بیان کرد: «زمانی که عنوان شد از شبکه‌های اجتماعی داخلی استفاده کنیم، من به سمت استفاده از آنها رفتم ولی دیدم که قدرت و کشش لازم را ندارند. تقویت این شبکه‌ها مفهوم اصلی شبکه ملی اطلاعات است. اگر غیر از گوگل و یاهو یک موتور جست‌وجوی داخلی داشته باشیم که با قدرت فعالیت کند نه تنها ایرادی ندارد بلکه مردم نیز از آن استقبال می‌کنند. کشورهای دیگر چنین مسائلی را پیش‌بینی کرده و برای آنها راه‌حل پیدا می‌کنند اما ما قدری غفلت کردیم در حالی که می‌توانستیم هر چه سریع‌تر از آن استفاده کنیم.»
