فرضیه جدید برای منشأ بوی نامطبوع تهران
گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری|
دی ماه سال گذشته برای اولین‌بار ساکنان تهرانی در برخی مناطق بوی نامطبوعی را استشمام کردند. این بو به سرعت در بسیاری مناطق به خصوص شرق تهران پخش شد. همزمان مسوولان حوزه‌های مختلف، از شهرداری و شورای شهر گرفته تا ستاد بحران، استانداری، آتش نشانی و بسیاری دیگر برای پیدا کردن منشأ بو پای کار آمدند . فرضیه‌های مختلفی از جمله شیرابه‌های آرادکوه، فاضلاب، ماده شیمیایی مرکاپتان -که به گاز شهری تزریق می‌شود به عنوان منشأ بوی نامطبوع پایتخت مطرح شد. فعال شدن آتش‌فشان دماوند و گوگردی بودن بوی منتشر شده فرضیه دیگری بود که قوت گرفت. فرضیه‌ای که مهدی زارع عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی مهندسی زلزله و زلزله‌شناسی آن را رد کرد و گفت: «این بو ناشی از فعالیت‌های زمینی و آتش فشانی نیست.»
در نهایت هیچگاه منشا دقیق این بو اعلام نشد و این موضوع مسکوت ماند تا اینکه در ۱۰ آذرماه دوباره بوی مرموز بخش‌هایی از پایتخت را فرا گرفت و باعث شد که پرونده بوی نامطبوع پایتخت مجدد گشوده و گمانه‌زنی‌ها و اقداماتی درباره شناسایی منشأ آن آغاز شود از جمله اینکه دو سازمان مدیریت بحران و آتش‌نشانی ماموریت یافتند منشأ بوی نامطبوع را پیدا کنند.اما بارش باران باعث از بین رفتن بو شد و باز هم منشأ آلودگی نامعلوم ماند.
دیروز بوی نامطبوع بازهم استنشاق شد
اما روز گذشته برای دومین بار در سال جاری بوی نامطبوع در نقاطی از شهر تهران احساس شد و بارش باران هم نتوانست مانع از انتشار این بوی نامعلوم شود. این بو از صبح روز گذشته در مناطق ۲، ۴، ۶، ۱۰، ۱۱ و ۱۳ ثبت شد.
همان‌طور که عنوان شد برخی مسوولان اولین گزینه منشأ بوی نامطلوب را آرادکوه عنوان می‌کنند که درآنجا زباله‌های شهر تهران تخلیه می‌شود. به گفته یکی از مسوولان شهری اکنون ارتفاع زباله‌ها در آرادکوه به 30 متر رسیده و کوهی از زباله در آنجا وجود دارد. اما شهرداری تهران ترجیح می‌دهد دلیل دیگری غیر از آرادکوه برای این موضوع معرفی کند. در واقع داستان تکراری پیدا کردن مقصر به جای پیدا کردن منشأ آلودگی در بین مسوولان شروع شده است و هر نهاد و سازمانی سعی دارد دیگری را مقصر جلوه دهد و باز هم مردم مانده‌اند و نگرانی بابت سلامتی‌شان و ریه‌هایی که به دلیل آلودگی هوای تهران تاب آلودگی‌های جدید و ناشناخته را نخواهد داشت.
علی بیت‌اللهی، رییس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی در گفت گو با «تعادل» به ارزیابی عوامل ایجادکننده بوی نامطبوع تهران پرداخت و گفت: سال گذشته برای اولین‌بار در تاریخ 12 دی ماه بوی نامطبوعی گستره وسیعی از شهر تهران را دربرگرفت. این بو از جنوب و جنوب شرقی تا شرق و شمال تهران گسترش یافت. عوامل متعددی برای این پدیده نادر مفروض بود. مهم‌ترین آنها تزریق گاز مرکاپتان عنوان شد.در این باره چندین بار با شرکت گاز و مجموعه‌های مختلفی که در این رابطه درگیر هستند، جلسات مختلف برگزار کردیم و برای ما محرز شد که این بو ناشی از گاز مرکاپتان نیست.گاز مرکاپتان ماده‌ای بد بو است که برای مشخص شدن نشتی گاز شهری به آن تزریق می‌کنند.
او با اشاره به اینکه فرض دیگر زباله‌های آرادکوه بود، گفت: با مراجعه به این سایت از تاسیسات آن بازدید کردیم و چنین بویی درآنجا وجود نداشت. این را هم باید در نظر گرفت که سال‌هاست زباله‌ها دراین محل تخلیه و امحا می‌شوند و یک حادثه یک‌روزه و یک‌باره نیست و بلکه پدیده‌ای مستمر و روزانه است.اگر زباله‌های آراد کوه منشأ بوی بد باشد باید حداقل هفته‌ای یک یا دو بار این بو را در سطح شهر استشمام کنیم.
فرض دیگر، تخریب شبکه فاضلاب بود که این مورد هم مردود است. او در این باره توضیح داد: در نقطه‌ای که فاضلاب نشتی داشته باشد، بوی بد آن ساکنان اطراف را کلافه می‌کند و مردم با نزدیک شدن به منشأ بو دچار تهوع می‌شوند. اگر جایی از شبکه فاضلاب نشتی داشته باشد خودش را نشان می‌دهد. این در حالی است که این بو همزمان در شهرک غرب و محمودیه تهران احساس می‌شود. رییس گروه بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات وزرات راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه تمام عوامل و مفروضات ممکن در این زمینه مورد بررسی قرار گرفته است، تصریح کرد: شخصا معتقدم این موضوع یک اتفاق ناحیه‌ای است و مربوط به یک نقطه خاص نیست. همچنین ارتباطی با پدیده‌های تکرارشونده مثل آلودگی هوا و جهت وزش باد ندارد. برخی می‌گویند جهت وزش باد باعث انتشار این بو شده است اما طبق گفته‌های هواشناسی هفته‌ای چند بار وزش باد را داریم و این هم نمی‌تواند عامل انتشار بوی نامطبوع باشد. برخی مسوولانی که نقطه خاصی را به عنوان منشأ بو معرفی می‌کنند باید به این نکته هم توجه کنند که در این صورت هر چه به منشأ بو نزدیک شویم باید میزان بو نیز بیشتر شود اما در آرادکوه و موارد دیگر این‌گونه نیست.
فرضیه جدید درباره منشأ بوی بد
بیت‌اللهی فرضیه جدیدی را در این باره مطرح کرد و گفت: ممکن است گازهای متصاعده از زیر زمین در ترکیب با آلاینده‌های هوا قرار گیرند و باعث یک واکنش شیمیایی شده و کل گستره را در یک ساعت خاص دچار مشکل می‌کند. البته این را هم باید در نظر داشت که در زمان‌هایی که این بو استشمام شده معمولا بارش باران و گرفتگی هوا را داشته‌ایم و ممکن است با پدیده بارش هم در ارتباط باشد.این که این گازها از چه نوع هستند و چگونه در زیر زمین جمع شده‌اند را می‌توان مانیتور کرد اما با کمال تاسف باید بگویم در خواست ما مبنی بر خریداری سنسورهای سنجش بو و دستگاه‌های اندازه‌گیری سطح آلایندگی آب و هوا مورد توجه قرارنگرفت و در این شرایط فقط می‌توان فرضیه‌هایی مطرح کرد که پشتوانه علمی چندان قوی ندارند.
اگر ایستگاه‌های سنجش بو و دستگاه‌های نمونه‌برداری در کلان‌شهر تهران مستقر می‌کردیم امروز خیلی آسان‌تر می‌شد این پدیده را مورد ارزیابی قرار داد.
او با تاکید بر اینکه بوی نامطبوع تهران یک وضعیت موقتی است، عنوان کرد: اگر بتوانیم در این مدت سنجش مواد شیمیایی را انجام دهیم می‌توان آن را بررسی کرد اما ممکن است فردا بو از بین برود و دیگر امکان بررسی آن وجود نخواهد داشت.
به گزارش «تعادل» پیروز حناچی، شهردار تهران نیز در واکنش به انتشار بوی نامطبوع در تهران اظهار کرد: «عاملی که نشان دهد این بو زیان‌آور باشد به دست نیامده است.» بیت‌اللهی در پاسخ به اینکه آیا این گفته شهردار تهران صحت دارد یا خیر، عنوان کرد: تحقیقاتی که سال گذشته انجام دادیم نشان از این دارد گلایه‌هایی درباره آزار ناشی از بوی بد دریافت شد اما حتی در مناطقی که بو با شدت بیشتری استشمام شده بود، مراجعه به اورژانس افزایش نداشت. به نظر می‌رسد این بوی بد، بیماری‌های ناگهانی به وجود نمی‌آورد اما اینکه در درازمدت بر سلامت شهروندان تاثیرگذار بوده است یا نه موضوعی است که نمی‌توان اکنون درباره آن نظر داد.
انتشار بوی مرموز در تهران اتفاق مهمی است و واکنش‌های مختلف مسوولان را در پی داشته است. از جمله انوشیروان محسنی بندپی استاندار تهران در این باره گفت: در جنوب تهران 27 کانون انتشار بو وجود دارد که برای آنها اقداماتی صورت گرفته است. همچنین جهت غالب وزش باد از غرب به جنوب شرقی است اما در برخی مواقع سال، باد از جنوب به مرکز می‌وزد. ما در این حوزه سنجش گازهای موجود در سطح شهر را ارزیابی کردیم اما افزایش غلظتی در گاز خاصی مشاهده نکردیم.
بو داخل تونل‌های مترو؟
صدرالدین علیپور، مدیرعامل سازمان پسماند شهر تهران نیز بیان اینکه گفته می‌شود در داخل برخی از تونل‌های مترو این بو استشمام می‌شود، گفت: دراین خصوص ممکن است موضوعات شبکه‌ای مثل فاضلاب یا غیره دچار مشکل باشد البته نمی‌خواهیم بگوییم الان دچار مشکل است شاید در گذشته بوده یا به دلیل فرونشست‌ها فاضلاب رها شده است.
او با اشاره به اینکه برخی می‌گویند این بو در دستشویی و حمام استشمام می‌شود، تصریح کرد: نمی‌خواهیم ثابت کنیم مقصر کیست. باید برای این مشکل فکری کنیم و دستگاه‌های درگیر با بررسی کارشناسی و مدل‌سازی خط انتشار، تماس‌های مردمی و بررسی‌های آیتم‌های آلودگی تحلیل کارشناسی انجام دهند.
او در پاسخ به اینکه آیا بو می‌تواند ناشی از زباله‌های آرادکوه باشد، تصریح کرد: عده‌ای فقط اسم آرادکوه را شنیده‌اند و نمی‌دانند که در همین اطراف تهران دامداری 6 هزار رأسی و مسیر فاضلاب‌ها وجود دارد. بهتر است که دستگاه‌های درگیر یک‌بار برای همیشه این موضوع را بررسی کنند و اگر ما هم سهمی در این زمینه داشته باشیم خوشحال می‌شویم بگویند و آن را برطرف می‌کنیم. مسوولان فقط نباید به مصاحبه بسنده کنند بلکه باید تحلیل کنند و مشکل را پیدا کنند.
شهرداری تجهیزات شناسایی بو را نخرید
همچنین در جلسه علنی روز گذشته شورای شهر، شهرداری تهران در خصوص بوی نامطبوع تذکر گرفت چرا که آرش میلانی عضو شورای شهر تهران معتقد است، قرار بود شهرداری نسبت به خرید تجهیزاتی برای شناسایی عامل انتشار بو اقدام کند اما این کار را انجام نداد.
میلانی با بیان اینکه امسال هم شاهد انتشار بوی نامطبوع در تهران بودیم، گفت: واکنش‌ها به این حادثه سریع و کافی نیست و از شهرداری می‌خواهیم تا هر چه سریع‌تر بودجه لازم برای خرید این تجهیزات را فراهم کند.
