سوریه و مرحله‌ای به دشواری جنگ
بازسازی ویرانی‌های گسترده ناشی از جنگ سوریه با موانع مهمی چون کمبود منابع مالی، رقابت بازیگران برای افزایش سهم خود در بازسازی‌ها و نیز تحریم‌های امریکا و اتحادیه اروپا روبه‌رو است. به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، با گذشت بیش از 8 سال از آغاز بحران سوریه، اکنون با شکست تروریست‌ها و کنترل نظام سوریه بر بسیاری از نواحی این کشور، اهمیت فرآیندهای سیاسی و اقتصادی در این کشور افزایش یافته است. یکی از مهم‌ترین مسائل پیش‌رو، بازسازی ویرانی‌های ناشی از جنگ است. مسائل مربوط به بازسازی سوریه، افزون بر جنبه‌های مالی و فناوری، دارای ابعاد متعدد و پیچیده انسانی، اقتصادی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است و ادامه تحریم‌های امریکا و اتحادیه اروپا در فضای پسامنازعاتی این کشور موانع مهمی در مسیر بازسازی سوریه به شمار می‌آید و می‌تواند روند بازسازی این کشور را کند کند.
امنیت؛ اساسی‌ترین پیش‌نیاز بازسازی سوریه
به نوشته نشریه «الایام» سوریه، اکنون نخستین نیاز کشور جنگ زده سوریه برقراری ثبات سیاسی است. ثبات سیاسی پایه اساسی بازسازی سوریه و شکوفایی اقتصادی این کشور را تشکیل می‌دهد. برای حضور شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران، بازرگانان و فعالان در عرصه‌های اقتصادی و بازسازی باید شرایط امنی فراهم شود. در صورت فراهم نشدن فضای امن همه تلاش‌ها بر باد خواهد رفت. به نوشته تارنمای خبرگزاری رسمی سوریه «سانا»، ناآرامی‌های لبنان هم در وضعیت اقتصادی سوریه تاثیر گذاشته است. طی جنگ سوریه همه گذرگاه‌های مرزی سوریه با ترکیه و اردن بسته شد و گذرگاه‌های مرزی لبنان به عنوان شریان تنفسی سوریه به شمار می‌رفت. سوریه از این طریق با جهان در ارتباط بود و بیشتر شهروندان سوریه از طریق فرودگاه «رفیق الحریری» به کشورهای دیگر مسافرت می‌کردند و بسیاری از کالاها از این طریق وارد سوریه می‌شد. اما اکنون ناآرامی‌های لبنان روی سوریه آثار ناگواری برجای گذاشته است. در این زمینه «ماهر احسان» کارشناس مسائل اقتصادی سوری می‌گوید اوضاع ناگوار لبنان به‌طور گسترده‌ای بر اوضاع سوریه تاثیر گذاشته است. زیرا بسیاری از بازرگانان و سرمایه‌گذاران سوریه در بانک‌های لبنان دارای حساب‌های بانکی بودند.
موانع پیش‌رو در مسیر بازسازی
روزنامه «الاتحاد» امارات نوشت پوشیده نیست که پس از پایان جنگ سوریه رقابت بعدی میان کنشگران داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی سوریه بر سر میزان سهم آنها در پروسه آبادسازی سوریه خواهد بود. هر یک از کنشگران در جنگ سوریه هزینه‌هایی کرده‌اند و اکنون امیدوارند که از طریق پروژه‌های مختلف به سودهای بلندمدتی دست یابند. نقشه راه آبادسازی سوریه با ماهیت منافع متناقض کنشگران مختلف و انتظارات آنان درباره آینده سوریه برخورد کرده است.
به نوشته روزنامه الاتحاد امارات، یکی از چالش‌ها در مسیر بازسازی سوریه تامین سرمایه‌های کافی در این زمینه است. با وجود زیان‌های ناشی از جنگ در داخل این کشور بخش اندکی از هزینه‌ها تامین می‌شود. همچنین بسیاری از سرمایه‌گذاران نزدیک به نظام سوریه در داخل با تحریم بین‌المللی روبه رو هستند. طبقات تجاری سنتی هم به دلیل نداشتن تصور آشکار از میزان درآمدها نمی‌توانند در پروژه‌های بزرگ ورود پیدا کنند. سرمایه‌گذاری خارجی هم بستگی به توافق روی ثبات و سهم سیاسی و مالی دارد و اوضاع پیچیده بین‌المللی و منطقه‌ای نشان می‌دهد که در این زمینه موانع بسیاری وجود دارد. هنوز اوضاع در منطقه خلیج فارس نامناسب است و جنگ در یمن هم امکانات مالی عربستان را به فرسایش برده است. اتحادیه اروپا هم تمایل بالایی برای سرمایه‌گذاری ندارد. دریافت وام از بانک‌های بین‌المللی هم در گروی شماری از شرایط سیاسی، مالی و حقوقی است که پایبندی به آن سخت است و در درازمدت زیان‌هایی را به دنبال خواهد داشت. یکی دیگر از چالش‌های بازسازی سوریه مربوط به موضوع پناه‌جویان و ساختار جمعیتی و اجتماعی این کشور است. جنگ در این کشور افزون بر تغییر ساختار جمعیتی، شکاف‌های اجتماعی گسترده‌ای را به وجود آورده است. به نوشته روزنامه «العرب» چاپ لندن، تحریم‌های غرب در مسیر تلاش‌ها برای بازسازی سوریه سنگ اندازی می‌کند و مانع از حضور شرکت‌ها در روند بازسازی سوریه می‌شود. تحریم‌های غرب ناعادلانه است. با وجود اینکه برخی شرکت‌ها می‌توانند در سوریه فعال باشند اما گسترش دامنه تحریم‌ها و اقدام امریکا در اعمال تحریم‌ها سبب شده که شرکت‌ها با ریسک روبه رو شدن با زیان‌های ناشی از تحریم مواجه شوند. در نتیجه این موضوع، برخی شرکت‌های بزرگ غربی در این زمینه ریسک نمی‌کنند. امریکا نه‌تنها مخالفان تحریم‌ها را هدف قرار می‌دهد بلکه ممکن است این کشور شرکت‌ها و افرادی را که سوریه در دور زدن به تحریم‌ها کمک می‌کنند در فهرست تحریم‌های خود قرار دهد و مانع از فعالیت آنها شود. به نوشته روزنامه العرب، ناظران معتقدند که روسیه و ایران به عنوان همپیمانان سوریه به دلیل تاثیرپذیری از تحریم‌های امریکا نمی‌توانند در پروژه‌های بازسازی سوریه سرمایه‌گذاری کنند. سوریه دارای نیروی کار لازم برای بازسازی نیست و بازگشت پناه‌جویان برای تامین نیروی کار داخلی و ارزان ضروری است.
به نوشته روزنامه «الشعب الیومیه»، «رستم محمود» پژوهشگر جامعه‌شناسی دانشگاه «اسد» در سوریه معتقد است که ثبات تدریجی اوضاع در سوریه موضوع اساسی برای بازسازی است، اما زیان‌های اقتصادی بسیار و مشکلات اجتماعی مختلف هم از بزرگ‌ترین چالش‌ها در مسیر بازسازی سوریه به شمار می‌آید. بزرگ‌ترین مشکل در زمینه بازسازی سوریه بحث سرمایه‌گذاری است. با توجه به آسیب دیدن زیرساخت‌ها، کمبود انواع مواد و کالا و دیگر مشکلات مالی که پیش روی بازسازی سوریه است، ایجاد توسعه پایدار در این کشور به بیش از یک تریلیون دلار نیاز دارد و تامین آن تنها از جانب سوریه امکان‌پذیر نیست. با توجه به تحریم‌های بلندمدت امریکا و اروپا و بی‌اعتمادی‌هایی که در نتیجه جنگ پیش آمده است محافل و منابع خارجی به سرمایه‌گذاری در سوریه با دیده تردید نگاه می‌کنند و اهداف شرکت‌های خارجی از سرمایه‌گذاری در سوریه مبهم است.
