ابهام در بودجه ابرسازمان بیمه‌گر کشور
سازمان تامین اجتماعی، ابرسازمان بیمه‌گر کشور با پوشش بیش از ۴۲ میلیون نفر این روزها حال و روز خوشی ندارد. حجم بدهی‌های این سازمان به مراکز طرف‌قرارداد به مرحله‌ای رسیده که حالا بیمارستان‌ها و به خصوص مراکز درمانی خصوصی این سازمان را تهدید می‌کنند که اگر بدهی‌ها در زمان مقرر تامین نشود، به بیماران تحت پوشش این سازمان خدمات درمانی ارایه نمی‌کنند اما این میان مسوولان سازمان تامین‌اجتماعی هم بر این موضوع تاکید دارند که 25 برابر بدهی‌های خود به مراکز درمانی، از دولت طلبکارند و وزارت بهداشت یا باید صبر کند تا این بدهی‌های واریز شده یا با تامین اجتماعی تهاتر کند. این وضعیت در حالی است که ضریب پشتیبانی این سازمان در سال ۹۷ برای اولین‌بار در 10 سال گذشته، به زیر ۵رسید یعنی مصارف سازمان در حال پیشی گرفتن بر منابع یا همان ورودی‌های آن است؛ بدهی‌های پرداخت نشده دولت هم از مرز ۲۰۰ هزارمیلیارد تومان گذشته و آنطور که کارشناسان می‌گویند، هیچ چشم‌انداز روشنی برای پرداخت حتی بخشی از این بدهی در کوتاه‌مدت وجود ندارد و در نهایت، سازمان تامین اجتماعی ناگزیر شده است برای انجام تعهدات ماهانه خود از نظام بانکی کشور وام با بهره ۳۰ درصد بگیرد و لاجرم امروز این سازمان، نزدیک به ۴۰ هزار میلیارد تومان به بانک‌ها بدهکار است اما آنطور که برخی نمایندگان مجلس می‌گویند، دولت در لایحه بودجه سال آینده هیچ رقمی برای پرداخت بدهی‌های خود به این سازمان در نظر نگرفته و این شرایط در حالی است که در قانون بودجه ۹۸ فقط ۵۰ هزار میلیارد تومان برای پرداخت بدهی دولت به تامین اجتماعی در نظر گرفته شد که با گذشت ده ماه از سال آنطور که مسوولان سازمان تامین اجتماعی می‌گویند، حتی یک ریال از آن به حساب تامین اجتماعی واریز نشده است.
سرنوشت بدهی دولت در لایحه 99
آن طور که مدیرعامل تامین اجتماعی می‌گوید، بدهی این سازمان به مراکز درمانی در حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان است. این در حالی است که زمان پرداخت معوقات سازمان بعضا شاید به یک سال هم برسد. مصطفی سالاری مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی، معتقد است تأخیر طولانی مدت این سازمان در پرداخت معوقات تأمین اجتماعی به مراکز درمانی دولتی و خصوصی، به این دلیل است که سازمان رقم کلانی از دولت طلبکار است. با این حال آنطور که سالاری می‌گوید، تامین اجتماعی در پنج ماه گذشته به اندازه هشت ماه از مطالبات معوق مراکز دانشگاهی و غیر دانشگاهی را پرداخت کرده است، او درباره این موضوع بیان کرد: مطالبات معوق نیمه دوم سال ۹۷ را تسویه کرده‌ایم، سازمان تأمین اجتماعی ۱۶ هزار میلیارد تومان بدهی داشت که در حال حاضر این رقم به حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. از طرف دیگر علاوه بر دولت، سازمان تأمین اجتماعی، حداقل ۲۵ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان طلب از مردم دارد که شامل اشخاص حقیقی و حقوقی می‌شود، اما به خاطر شرایط اقتصادی کشور، سعی می‌کنیم به مردم فشار وارد نکنیم. چون نمی‌خواهیم واحدهای تولیدی تعطیل شوند. مجموع مطالبات ما حداقل ۲۵۰ هزار میلیارد تومان است، یعنی ۲۵ برابر بدهی که داریم، طلب کار هستیم.
اظهارات سالاری درحالی است که روز گذشته برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی اعلام کردند که دولت در لایحه بودجه سال 99، رقمی را برای پرداخت بدهی‌های خود به سازمان تامین اجتماعی در نظر نگرفته است. رسول خضری، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس درباره این موضوع بیان کرد: تسویه بدهی‌های سازمان تامین اجتماعی در بودجه سال ۹۹ لحاظ نشده است و دولت نمی‌خواهد بدهی‌های خود به سازمان تامین اجتماعی را پرداخت کند. با این حال اگر بیمه‌ها به موقع پرداختی به بیمارستان‌ها نداشته باشند این مساله به بخش درمان در کشور صدمات زیادی وارد خواهد ساخت.
او افزود: متاسفانه دولت در پرداخت سه درصد سهم بیمه‌گران تعلل می‌کند و در حال حاضر میزان بدهی دولت به سازمان تامین اجتماعی 200 هزار میلیارد تومان است لذا اگر دولت 10 درصد از این بدهی را به‌طور سالانه پرداخت کند ما دیگر مشکلی در پرداختی بیمه‌ها از سوی تامین اجتماعی نخواهیم داشت. حتی ما سال گذشته به دنبال تهاتر بدهی‌های سازمان تامین اجتماعی با دولت بودیم اما متاسفانه دولت در بحث تهاتر بدهی‌ها هم پای کار نیامد چرا که دولت نمی‌خواهد بدهی‌های خود به سازمان تامین اجتماعی را پرداخت کند.
اظهارات حضری درحالی است که حجت‌الله میرزایی، معاون امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی درباره بدهی دولت به تامین اجتماعی بیان کرد: بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان از این بدهی، حسابرسی و قطعی شده و آن را پذیرفته‌اند. مواردی نیز در فرآیند طرح ادعا و ارایه مستندات، محاسبه، احصاء و حسابرسی است. این رقم سیال است و هرساله به آن اضافه می‌شود. برای سال آینده رقم مشخصی برای پرداخت این بدهی دیده نشده است البته در جداول بخش‌هایی را برای سقف کارفرمایی پیش‌بینی کرده‌اند. این طلب آنقدر بزرگ است که یک چهارم کل بودجه عمومی دولت است و قطعا در مدت کوتاه امکان پرداخت آن وجود ندارد. مهم این است که دولت سازوکاری بیاندیشد تا این بدهی بیشتر نشود و بر اساس آنچه الزام قانونی برنامه ششم است به تدریج این بدهی‌ها در مسیر بازپرداخت قرار بگیرد.
پرداخت بدهی تامین‌اجتماعی، الزام است
سازمان تأمین اجتماعی به عنوان بزرگ‌ترین سازمان بیمه‌ای کشور، اصلی‌ترین همکار طرف قرارداد مراکز درمانی دولتی و خصوصی است که در نتیجه وسعت جامعه هدف آن انباشته شدن رقم کلانی از میزان مطالبات معوق ارایه‌دهندگان خدمات از تأمین اجتماعی دور از ذهن نیست. اکبرشوکت، عضو هیات امنای سازمان تأمین اجتماعی درباره وضعیت بدهی‌های سازمان تامین اجتماعی به مراکز درمانی و رقمی که این سازمان از دولت طلبکار است بیان کرد: بدهی دولت به سازمان تامین اجتماعی، تا پایان سال جاری (سال ۹۸) خیلی راحت به ۲۵۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد؛ دولت سالانه بین ۲۷ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان بدهی جدید برای سازمان ایجاد می‌کند که در واقع، رقم درست همان ۳۰ هزار میلیارد تومان است که می‌تواند مبنای ما در محاسبات قرار بگیرد، حال اگر فقط ۷ سال گذشته را در نظر بگیریم که در این بازه، دولت یک ریال از بدهی خود را به سازمان نپرداخته و عدد ۷ را در بدهی سالانه ۳۰ هزار میلیارد تومانی ضرب کنیم، بدهی همین ۷ سال، ۲۱۰ هزار میلیارد تومان می‌شود. اگر بدهی قبلی را به این رقم بیفزاییم، خیلی راحت به عدد ۲۵۰ هزار میلیارد تومان می‌رسیم؛ در نظر بگیرید که این رقم بدون احتساب سود بدهی محاسبه شده؛ اگر سازمان بخواهد مطالبات خود را به نرخ حق بیمه روز دریافت کند، رقم بدهی خیلی بیش از اینها می‌شود؛ فرض کنید سازمان بخواهد مطالبه خود از دولت را براساس نرخ حق بیمه ۹۸ دریافت کند، رقم بدهی بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان می‌شود. او افزود: پرداخت بدهی دولت به تامین اجتماعی به عنوان یک «الزام» در برنامه ششم توسعه آمده است؛ در لایحه بودجه ۹۸ هم ۵۰ هزار میلیارد تومان از پرداخت بدهی دیده شده بود اما نمایندگان آمدند یک عبارت«با اولویت تامین اجتماعی» را به متن آن اضافه کردند. این مبلغ قرار بود به عنوان بدهی به تامین اجتماعی پرداخت شود اما وقتی نمایندگان مجلس، «با اولویت تامین اجتماعی» را به بند بودجه افزودند، یک ریال از ۵۰ هزار میلیارد تومان نیز به سازمان پرداخت نشد؛ در واقع همین افزودنی نمایندگان، باعث شد چیزی به تامین اجتماعی ندهند؛ با این حساب، دولت نه‌تنها بدهی سالانه خود را به سازمان نپرداخته، بلکه هر سال بر میزان این بدهی بسیار بیشتر از قبل اضافه شده است. شوکت درباره راه‌حل خروج از بحران مالی تامین اجتماعی بیان کرد: بحران تامین اجتماعی حداکثر تا سال ۱۴۰۴ یا نهایتا ۱۴۰۵ تبدیل به بزرگ‌ترین بحران اجتماعی و اقتصادی کشور خواهد شد. تنها راه این است که حداقل سالانه ۲ تا ۳ میلیارد دلار از صندوق خیره ارزی به سازمان تخصیص دهند؛ البته این رقم براساس نرخ دلار ۱۰ هزار تومانی است، اگر نرخ دلار از ۱۰ هزار تومان کمتر شود، این رقمِ ۲ تا ۳ میلیارد باید بیشتر شود.
سهم بازنشستگان تامین اجتماعی از بودجه
یکی از ردیف‌های بودجه‌ای که مشمول افزایش شده همسان‌سازی حقوق بازنشستگان است. در دولت ۶۰۰۰ میلیارد تومان برای این امر پیش‌بینی شده که جهش قابل توجهی دارد، البته در مقایسه با نیازی که این بخش دارد هنوز مبلغ کمی است. از این رقم حدود ۵۰۰۰ میلیارد تومان در اختیار صندوق بازنشستگی کشوری قرار می‌گیرد و ۱۰۰۰ میلیارد تومان متعلق به باقی صندوق‌هاست. اما این میان وضع همسان‌سازی برای بازنشستگان تامین اجتماعی خوب نیست. آنطور که حجت‌الله میرزایی، معاون امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید، مبلغ کمی برای این موضوع در لایحه بودجه سال 99 دیده شده است. او درباره این موضوع بیان کرد: تامین اجتماعی این امور را از محل منابع خودش تامین می‌کند. تامین اجتماعی از دولت مطالباتی دارد که دولت به اشکال دیگری آن را بازپرداخت می‌کند. در قانون برنامه ششم تاکید شده است که دولت در هرسال حدود ۱۰ درصد از مطالبات تامین اجتماعی را پرداخت کند. اما متناسب با آن پیش بینی برنامه‌ای، این بودجه پرداخت نشده و هرسال ۵ تا ۷ هزار میلیارد تومان بدهی را تسویه کرده‌اند و طبیعی است که زمان بازپرداخت این بدهی طولانی‌تر شود.
