تشدید بی‌ثباتی منطقه‌ای با مداخله بازیگران خارجی
گروه جهان|
پارلمان ترکیه اعزام نیرو به لیبی برای کمک به دولت مورد حمایت سازمان ملل متحد را که با نیروهای دولت رقیب می‌جنگند، تصویب کرد. نمایندگان پارلمان ترکیه با ۳۲۵رای موافق در مقابل ۱۸۴رای مخالف در نشست اضطراری به مدت یک سال اعزام نیرو را تصویب کردند. ولی این نگرانی وجود دارد که دخالت نظامی ترکیه درگیری‌های مسلحانه در لیبی را تشدید کرده و منطقه را بی‌ثبات کند. به‌گزارش آسوشیتدپرس، دولت مستقر در طرابلس به نخست‌وزیری «فائز السراج» از سوی دولت رقیب که در شرق لیبی مستقر است همچنین نیروهای تحت فرمان ژنرال خلیفه حفتر مورد حمله قرار گرفته است. اردوغان پیش از رای‌گیری پارلمان برای گفت‌وگو درمورد همکاری با هدف برقراری آتشبس در لیبی به تونس سفر کرده بود.
پس از توافق نظامی بین ترکیه و «دولت وفاق وطنی» لیبی برای اعزام مستشاران و پرسنل نظامی که ماه گذشته امضا شد، این دولت از ترکیه خواسته به لیبی نیرو اعزام کند. این توافق و معاهده دیگری مربوط به تعیین مرزهای دریایی در مدیترانه خشم کشورهای منطقه را برانگیخته است. به اعتقاد ناظران، تحولات لیبی و درگیری داخلی در این کشور وارد فاز جدیدی شده و به نظر می‌رسد به مداخله بازیگران خارجی بر وخامت این بحران افزوده خواهد شد.
عصمت یلماز نماینده حزب عدالت و توسعه، حزب حاکم بر ترکیه در دفاع از این لایحه گفته: «اگر دولت قانونی لیبی در خطر باشد، آثار بی‌ثباتی‌اش تا ترکیه گسترش پیدا می‌کند. آنها که این کار را خطرناک می‌دانند و نمی‌خواهند قدمی برایش بردارند، کودکان ما را به خطری بزرگ‌تر می‌اندازند. »
آنکارا می‌گوید اعزام نیرو برای حفاظت از منافع ترکیه در لیبی و شرق دریای مدیترانه حیاتی است. ترکیه در این منطقه به دلیل طرح‌های قبرس، یونان، مصر و رژیمصهیونیستی برای بهره‌برداری از منابع انرژی دریای مدیترانه به‌شدت منزوی شده است. دولت ترکیه جزییات اعزام نیرو به لیبی را اعلام نکرده و مصوبه پارلمان به دولت اجازه می‌دهد در مورد ابعاد و بازه زمانی این ماموریت تصمیم‌گیری کند.
دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه پس از برگزاری رای‌گیری در پارلمان گفته اردوغان و دونالد ترامپ پنجشنبه در تماس تلفنی در مورد اوضاع سوریه و لیبی گفت‌وگو کردند. در بیانیه کوتاه دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه گفته شده که آنها «در مورد اهمیت دیپلماسی در حل مسائل منطقه‌ای» صحبت کردند.
در همین حال وزارت خارجه مصر تصمیم پارلمان ترکیه را به‌شدت محکوم کرده و گفته مسوولیت پیامدهای منفی این اقدام برای ثبات منطقه مدیترانه بر دوش ترکیه خواهد بود. مصر، همسایه شرقی لیبی از دولت مستقر در شرق این کشور حمایت می‌کند.
حزب جمهوری‌خواه خلق، حزب اصلی مخالف دولت ترکیه هم با اعزام نیرو به لیبی مخالفت کرده و گفته این اقدام، ترکیه را در یک جنگ دیگر و ریختن خون مسلمانان درگیر خواهد کرد. کمال قلیچدارا اوغلو رهبر این حزب، پیش از رای‌گیری در پارلمان، از دولت ترکیه خواسته تا در راستای اعزام یک نیروی حافظ صلح سازمان ملل متحد به لیبی اقدام کند. دو حزب مخالف دیگر نیز به این لایحه رای منفی دادند ولی میزان آرای نمایندگان حزب عدالت و توسعه و حزب ملی‌گرای ترکیه برای تصویب آن کافی بود. در هفته‌های اخیر پس از آنکه ژنرال حفتر آخرین مرحله عملیات تصرف پایتخت لیبی را اعلام کرد نبرد در اطراف شهر طرابلس تشدید شده است.
علاوه بر مصر و امارات متحده عربی، روسیه و فرانسه نیز از ژنرال حفتر حمایت می‌کنند و در مقابل قطر، ترکیه و ایتالیا به دولت مستقر در طرابلس کمک می‌کنند.
رقابت‌های تسلیحاتی
ناظران بر این باورند که توافق همکاری‌های نظامی ـ امنیتی ترکیه و لیبی بیم تشدید رقابت‌های تسلیحاتی در منطقه مدیترانه را تشدید می‌کند. از یک طرف ترکیه متهم به تامین پهپاد و خودرو‌های نظامی برای دولت وفاق ملی است و از سوی دیگر، امارات را به انجام همین اقدام در قبال ارتش ملی خلیفه حفتر متهم می‌کند. همزمان، امریکا که حامی دولت وفاق ملی است در نزاع برای تسلط بر هاب انرژی مدیترانه و سرکوب جاه‌طلبی ترکیه، در تدارک رفع تحریم تسلیحاتی قبرس جنوبی است. این تحریم تسلیحاتی در سال ۱۹۸۷ میلادی و با هدف ممانعت از رقابت تسلیحاتی همچنین رفع خصومت میان اکثریت یونانی‌الاصل و اقلیت ترک قبرس اتخاذ شد. اکنون بیم آن می‌رود که با این اقدام دست قبرس برای یارکشی باز شود، حال آنکه ترکیه نیز که از اعضای ناتو است، از بعد از تهاجم ۱۹۷۴ نیروهای خود را در بخش ترک‌نشین واقع در شمال قبرس مستقر کرده است.
همزمان، اختلاف منافع با روسیه، مانع از آن می‌شود که امریکا بتواند آنگونه که می‌پسندد، از قبرس جنوبی در راستای مهار ترکیه استفاده ابزاری کند، زیرا واگذاری برخی فناوری‌های نظامی به قبرس مادامی که این کشور بنادر خود را برای سوخت‌گیری و تعمیر در اختیار رزمناو‌های روسی قرار می‌دهد، منتفی است.
از سوی دیگر، اردوغان از احتمال افزایش پهپاد‌های مسلح و غیر مسلح در بخش ترک‌نشین شمال قبرس خبر می‌دهد. او حتی تهدید کرده اگر لازم باشد حمایت نظامی از لیبی را افزایش داده و استفاده از هرگونه امکان زمینی، دریایی و هوایی را هم بررسی می‌کند. حتی در اوایل نوامبر ۲۰۱۹ مصر در همراهی با قبرس جنوبی و یونان رزمایشی برگزار کرد تا آمادگی برای دفع تهدید‌ها علیه مدیترانه را به رخ بکشد. اما در نهایت سه عامل شامل «ضعف منتقدان در صف‌آرایی علیه ترکیه، هشیاری آنکارا در توسل به راهکار افزایش تنش، مذاکره، تهدید و ناتوانی در چشم‌پوشی از حق ترکیه برای سهم‌خواهی از هاب انرژی مدیترانه» مانع از بالا گرفتن تنش سیاسی ـ نظامی میان آنکارا و هر یک از بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اعم از کشورهای اروپایی، روسیه یا امریکا خواهد شد.
