رویکرد اوپک جلوی کاهش قیمت نفت در نیمه دوم 2020 را می‌گیرد
گروه انرژی | تصمیم اعضای اوپک و غیراوپک برای کاهش ظرفیت تولید روزانه خود، برآوردهای مختلفی را نسبت به وضعیت بازار انرژی در سال 2020 پیش رو قرار داده که در این خصوص مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی تصمیمات اوپک و وضعیت بازار، پیش‌بینی کرده که کاهش میزان عرضه نفت اوپک در فصل اول سال جاری میلادی موجب مازاد عرضه در بازار نخواهد شد و در فصل دوم سال هم مازاد عرضه به حدود 190 هزار بشکه در روز می‌رسد که این امر موجب جلوگیری از کاهش قیمت‌ها خواهد شد.
تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک در اجلاس 175 این سازمان که در 6 و 7 دسامبر 2019 در وین برگزار شد توافق کردند که از ابتدای ژانویه 2019 به مقدار 1.2 میلیون بشکه در روز از تولید خود را برای یک دوره شش ماهه کاهش دهند. تولیدکنندگان اوپک توافق کردند که از ابتدای ژانویه 2019 روزانه 812 هزار بشکه در روز (معادل 3 درصد) از تولید خود را کاهش دهند و تولیدکنندگان غیراوپک توافق کردند که روزانه 383 هزار بشکه در روز (معادل 2.1 درصد) از تولید خود را کاهش دهند. براین اساس کشورهای ایران، ونزوئلا و لیبی از توافق استثنا شدند.
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس؛ در اجلاس 176 که در ماه ژوئیه 2019 برگزار شد، این توافق به مدت 9 ماه یعنی تا ماه مارس 2020 تمدید شد و در نهایت در اجلاس 177 که در دسامبر 2019 برگزار شد، تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک توافق کردند که علاوه بر کاهش 1.2 میلیون بشکه قبلی به مقدار 500 هزار بشکه دیگر نیز تولید خود را کاهش دهند و از ابتدای سال 2020 جمعا 1.7 میلیون بشکه در روز تولید خود را کاهش دهند. علاوه بر این بعد از پایان اجلاس، وزیر انرژی عربستان سعودی اعلام کرد که به‌طور داوطلبانه 400 هزار بشکه در روز دیگر نیز از تولید خود را کاهش خواهد داد که این تصمیم منجر به حذف نفت بیشتری از بازار طی سال 2020 نخواهد شد زیرا این کشور براساس توافق اجلاس 175 متعهد شده بود که روزانه 322 هزار بشکه در روز تولید خود را کاهش دهد، اما آمارهای تولید این کشور در 11 ماه نخست سال 2019 نشان می‌دهد که این کشور عملا 854 هزار بشکه در روز تولید خود را کاهش داده است.
اما تصمیمات اوپک از لحاظ تاثیرگذاری بر بازار بستگی به میزان پایبندی تولیدکنندگن به تصمیم اتخاذ شده دارد. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، آمار منتشر شده از تولید اوپک نشان می‌دهد که تا پایان نوامبر 2019 آنها پایبندی بالایی به توافق اجلاس 175 داشته‌اند. براساس آمار منتشر شده توسط دبیرخانه اوپک، تولید اعضای اوپک در 11 ماه نخست سال 2019 به مقدار 1.126 میلیون بشکه در روز کمتر از سطح تولید توافق شده بود که معنای پایبندی بالای آنها به توافق است. در 11 ماه نخست سال 2019 کشورهای عراق، نیجریه، گابن، اکوادور و کنگو کمتر از مقدار توافق شده تولید خود را کاهش دادند و سایر کشورها بیش از مقدار توافق شده تولید خود را کاهش داده‌اند. در این میان عربستان سعودی که توافق کرده بود 322 هزار بشکه در روز تولید خود را کاهش دهد، به مقدار 854 هزار بشکه در روز تولید خود را کاهش داد که به دلیل حجم بالای آن تاثیر زیادی بر تقویت قیمت نفت داشت. از طرف دیگر دو کشور نیجریه و عراق به ترتیب 53 و 37 هزار بشکه در روز بیش از مقدار توافق شده تولید داشتند. در 10 ماهه نخست سال 2019 تولیدکنندگان غیراوپک نیز اگرچه پایبندی آنها همانند تولیدکنندگان اوپک نبوده اما پایبندی آنها بیش از 100 درصد بوده است. البته این امر به دلیل ادامه روند کاهشی تولید دو کشور مکزیک و قزاقستان بوده است و روسیه به عنوان مهم‌ترین کشور در بین تولیدکنندگان غیراوپک، تنها 70 درصد پایبندی داشته است.
در ابتدای سال 2019 برآورد می‌شد که تقاضای جهانی برای نفت در سال 2019 حدود 1.4 میلیون بشکه در روز رشد داشته باشد و در مقابل عرضه نفت غیراوپک (عمدتا تولید نفت شیل امریکا) حدود 2.1 میلیون بشکه در روز افزایش یابد. نتیجه این برآورد حاکی از آن است که تقاضا برای نفت اوپک کاهش خواهد یافت و از این رو برای جلوگیری از کاهش قیمت‌ها، اوپک باید سطح تولید خود را کاهش دهد. تولیدکنندگان اوپک با همکاری برخی تولیدکنندگان غیراوپکی در دسامبر 2018 تصمیم گرفتند که 1.2 میلیون بشکه در روز از تولید خود را کاهش دهند، اما در سال 2019 به دلایل شرایط حاکم بر اقتصاد جهانی، رشد تقاضای جهانی محقق شده برای نفت حدود 400 هزار بشکه در روز کمتر از برآوردهای اولیه بود و باوجود اینکه رشد تولید نفت در تولیدکنندگان غیراوپک نیز در مجموع پایبندی بیش از 100 درصدی به توافق داشتند، قیمت‌ها در محدوده 60 تا 65 دلار در بشکه بود.
در این خصوص مرکز پژوهش‌های مجلس بیان کرده؛ دبیرخانه اوپک در گزارش ماهیانه بازار نفت (دسامبر 2019) برآورد کرده که تقاضای جهانی در سال 2020 به مقدار 1.08 میلیون بشکه در روز رشد داشته باشد و از 99.80 میلیون بشکه در روز در سال 2019 به 100.88 میلیون بشکه در روز در سال 2020 برسد که کمتر از متوسط سال‌های قبل خواهد بود و از طرف دیگر عرضه غیراوپک 2.18 میلیون بشکه در روز رشد داشته باشد که حدود دو برابر مقدار رشد در تقاضای جهانی خواهد بود. از این رو تقاضا برای اوپک حدود 1.12 میلیون بشکه در روز کمتر از سال 2019 خواهد بود. براساس آمار ارایه شده توسط اوپک در صورتی که اوپک همین سطح تولید خود را ادامه دهد (تولید ماه نوامبر اوپک 29.57 میلیون بشکه در روز بوده است) در فصل اول و دوم 2020 به ترتیب 440 و 690 هزار بشکه در روز مازاد عرضه در بازار موجود خواهد بود اما در صورتی که تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک براساس توافق انجام شده در دسامبر 2019 به مقدار 500 هزار بشکه در روز از تولید خود را کاهش دهند، در فصل اول 2020 مازاد عرضه در بازار نخواهد بود و در فصل دوم مازاد عرضه به 190 هزار بشکه در روز خواهد رسید که موجب جلوگیری از کاهش قیمت‌ها خواهد بود.
