تجاری‌سازی محصولات کشاورزی؛ حلقه مفقوده زنجیره تولید

تعادل |

در همایش توسعه کشاورزی تجاری، نظام آموزش بازرگانی و کسب‌وکار کشاورزی ایران، رونمایی و تبیین شد. بر اساس اظهارات رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع وابسته اتاق ایران تجاری‌سازی محصولات کشاورزی، موضوعی است که تاکنون مورد غفلت قرار گرفته و امروز در تلاش هستیم این نقص جدی را به کمک آموزش برطرف کنیم. علی شریعتی مقدم، رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع وابسته اتاق ایران قرار نگرفتن بخش خصوصی در جایگاه اصلی خود را مورد توجه قرار داد و از لزوم ایجاد فضای مناسب برای کسب‌وکار کشاورزی در کشور به همت بخش خصوصی و در رأس آن اتاق ایران، سخن گفت. به باور او در این وادی تعامل موثر و کارآمدی بین دولت و بخش خصوصی ایجاد نشده است. او تجاری‌سازی محصولات کشاورزی را حلقه مفقوده در زنجیره تولید این بخش دانست و تصریح کرد: امروز با کمک نظام آموزش بازرگانی و کسب‌وکار کشاورزی ایران و قوانین و مقررات مرتبط (ناب‌کا) می‌خواهیم این نقص جدی را برطرف کنیم. خوشبختانه در این طرح، تعامل خوبی بین دولت و بخش خصوصی شکل گرفته است. در ادامه محمد خزایی، دبیرکل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) از آمادگی این نهاد برای کمک به اجرای هر چه بهتر ایده ناب کا در کشور با استفاده از ظرفیت اتاق بازرگانی بین‌المللی خبر داد و تأکید کرد: با توجه به مطالعاتی که صورت گرفته، در حوزه کشاورزی، ظرفیت‌سازی لازم انجام نشده و همین مساله مانع از رشد این حوزه شده است؛ متأسفانه هنوز در ایران با کشاورزی سنتی روبرو هستیم. وی با بیان این مطلب که در بخش آموزش‌های تجاری و حقوقی می‌توان از پتانسیل‌های اتاق بین‌الملل استفاده کرد، گفت: باید اتاق‌های استانی را نیز تهییج کنیم تا در برنامه‌های مربوط به ظرفیت‌سازی حوزه کشاورزی مشارکت کنند.

     تأمین مالی؛ چالش حوزه کشاورزی

علی صالح‌آبادی، مدیرعامل بانک توسعه صادرات نیز با اشاره به نظام آموزشی طراحی شده، یادآور شد: طبق آنچه در این نشست عنوان شد، تنها مساله حوزه کشاورزی تأمین منابع مالی نیست ودر مرحله اول باید راه‌های تجاری‌سازی محصولات کشاورزی و ورود به بازارهای بین‌المللی را بیاموزیم. آموزش در تولید، بسته‌بندی، ارتقای کیفیت و رسیدن به استانداردها و در ادامه آموزش تأمین مالی، همگی از جمله نیازهای حوزه کشاورزی ما هستند. وی به زمانی اشاره کرد که به دلیل اتفاقات بین ترکیه و روسیه، زمینه‌ای برای حضور ایران در بازار روسیه ایجاد شده بود. به اعتقاد صالح‌آبادی، در آن زمان که ایران می‌توانست وارد این بازار شود و محصولات خود را به بهترین شکل معرفی کند، به دلیل نبود همین آموزش‌ها، نتوانست از فرصت ایجاد شده بهره ببرد. در بازار روسیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگی هستند که به‌طور مستمر محصولات موردنیاز را بر اساس استانداردهای مشخصی توزیع می‌کنند. متأسفانه شرکت‌های ایرانی نتوانستند بر اساس زمان‌بندی دقیق و طبق استانداردهای موردنیاز، محصولات خود را به بازار روسیه صادر کنند. صالح آبادی میزان تأمین مالی این بانک در سال گذشته برای حوزه کشاورزی را حدود 8 هزار میلیارد ریال برآورد کرد که این رقم از ابتدای سال 98 تا انتهای آذر ماه بالغ بر 9 هزار میلیارد ریال بوده است. بعد از رونمایی از تمبر توسعه کشاورزی و ناب کا، مهدی کاظم نژاد، سرپرست معاونت توسعه صنایع تبدیلی و کسب‌وکارهای کشاورزی به روند کند توسعه کشاورزی ایران اشاره و تصریح کرد: علی‌رغم تأکید در برنامه‌های توسعه‌ای مختلف همچنان کشاورزی ایران در مرحله سنتی باقی مانده است. وی معتقد است در این سال‌ها نبود گفتمان موثر بین دولت و بخش خصوصی مانع جدی در برابر توسعه حوزه کشاورزی بوده است. کاظم‌نژاد ادامه داد: اگر بتوانیم در سیاستگذاری‌ها، رفتارها و برنامه‌ها تغییر ایجاد کرده و نوع گفتمان موجود را اصلاح کنیم، بخش قابل توجهی از مشکلات حل می‌شود. به اعتقاد او سهم کشاورزی در میزان ارزش افزوده نیز باید مورد توجه باشد، این سهم به هیچ عنوان ناچیز نبوده و باید مورد توجه سیاستگذاران باشد. در کنار آن کاهش مجوزها، تسهیل در فضای کسب‌وکار کشاورزی و شفاف‌سازی فرآیندها باید مورد توجه باشند. وی نحوه واگذاری‌ها در استان‌ها را نیز مساله‌ای مهم ارزیابی کرد که باید به‌طور مداوم رصد شوند. شاید در بیان، توجه به این موضوعات آسان باشد اما در عمل پیچیدگی‌های خاصی وجود دارد. کاظم نژاد، «نبود بازارهای هدف پایدار» و «عدم پیوند بین صنایع و صادرات» را به عنوان دو مشکل اصلی در حوزه کشاورزی نام برد وافزود: متأسفانه همواره توجه خاصی روی بازار غیرپایدار عراق داشتیم یا نتوانستیم از بازار اوراسیا برای صادرات محصولات کشاورزی بهره ببریم. از سویی حوزه تولید و تجارت ما نیز پیوند و هماهنگی لازم را با یکدیگر ندارند.

     پیوند بین بازار و تولید را جدی بگیریم

شاهرخ رمضان‌نژاد، رییس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور از لزوم تجاری‌سازی انواع محصولات کشاورزی و برنامه‌ریزی دقیق برای موفقیت در این بخش سخن گفت. پیوند بین بازار و تولید، تقویت و تعریف یک سیستم برای این بخش نکته دیگری بود که به باور او می‌تواند به بهبود وضعیت کشاورزی کشور کمک کند. بر اساس اظهارات رمضان‌نژاد طرح ناب کا می‌تواند در این حیطه به حوزه کشاورزی کمک کند. وی استفاده از دانش و تکنولوژی در حوزه کشاورزی و ترغیب سرمایه‌های موجود به ورود در این بخش را مورد تأکید قرار داد و گفت: تا به امروز برای جذب سرمایه در حوزه کشاورزی قدم‌هایی برداشتیم. هرچند محدود بوده و باید افزایش پیدا کند.

در ادامه حامد سلطان‌نژاد، مدیرعامل بورس کالا از موفقیت‌های این نهاد در عرضه و قیمت‌گذاری انواع محصولات کشاورزی مانند پسته، زعفران و غیره خبر داد و گفت: ایران باید به نقطه‌ای برسد که در حوزه این نوع از محصولات کشاورزی، تعیین‌کننده قیمت جهانی باشد؛ این مهم نیز به کمک بورس اتفاق می‌افتد. شاید در گذشته تصور می‌شد که برای عرضه محصولات کشاورزی، بورس کالا نهاد مناسبی نباشد اما تجربه ثابت کرد که این نگرش صحت ندارد. وی ادامه داد: امروز بورس به 200 هزار کشاورز خدمت‌رسانی می‌کند و عملکرد موفقی داشته است. آنچه اهمیت دارد تغییر نگرش‌ها نسبت به بورس است. باید توجه داشته باشیم که بورس تنها میدان بازی فعالان اقتصادی بوده و می‌تواند به بهبود وضعیت کسب‌وکارها کمک کند. سلطان نژاد همچنین به تجربه بورس کالای چین اشاره و از آن به عنوان یکی از بورس‌های موفق در دنیا یاد کرد وگفت: در گذشته همواره بورس‌های فعال در کشورهای غربی را مثال می‌زدیم، اما امروز می‌توانیم بورس چین را مورد توجه قرار دهیم که توانسته در سال‌های اخیر رشد قابل ملاحظه‌ای را تجربه کند. در ایران متأسفانه هنوز جایگاه بورس به درستی تبیین نشده و نتوانستیم بهره درستی از آن ببریم. در هر حال بورس ظرفیت خوبی برای عرضه و قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی است و باید از آن بیشترین استفاده از داشته باشیم.