ضرورت ایجاد اوراق الکترونیکی تامین مالی تولید مانند برات الکترونیک

گروه بانک و بیمه|

یک کارشناس فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه تامین مالی بنگاه‌ها در سطح دنیا از سال ۲۰۰۸ دچار تحولات جدی شده است، گفت: « امروزه تامین مالی بنگاه‌ها به ویژه بنگاه‌های کوچک و متوسط پارادایم جدیدی پیدا کرده است. بانک‌های دنیا از تزریق پول نقد به بنگاه‌های کوچک و متوسط و بزرگ فاصله گرفته‌اند و به سمتی رفته‌اند تا بتوانند از این پس معاملات اعتباری را مبنای تامین مالی بنگاه‌ها قرار دهند. به گزارش ایبِنا، فردوس باقری در هفتمین همایش ملی مدیران فناوری اطلاعات، افزود: در شرایط معمول بررسی درخواست تسهیلات، با عدم تقارن اطلاعات در حوزه مالی، لجستیک و اطلاعات عمومی بنگاه‌ها خواهیم بود. این مساله باعث می‌شود که بانک‌ها از انجام تامین مالی طبق تقاضای مشتری اجتناب کنند؛ زیرا حجم سرمایه در گردشی که مشتری درخواست کرده است با صورت‌های مالی کسب‌وکار او تطبیق ندارد و همچنین شواهد تامین مالی و اسناد پرداختی آن نیز حاکی از این نیست که بتواند تامین مالی را در تولید جذب کند.  وی، در ادامه در رابطه با اثر منفی این روند (تامین سرمایه در گردش از طریق وام‌های نقدی) در عملکرد اقتصادی کشور، تاکید کرد: «در چنین شرایطی تامین مالی همراه با تورم خواهد بود؛ زیرا تامین مالی هدفمند نبوده و صرف تولید نمی‌شود و در نتیجه مولد نیز نخواهد بود. در واقع می‌توان گفت منابع تخصیصی وارد بازارهای واسطه‌گری می‌شود و در شبکه اقتصادی کشور تورم را به وجود می‌آورد. در نهایت برای اینکه این موضوع پوشش داده شود، زیرساخت‌هایی تحت عنوان پلتفرم‌های SCF به وجود آمده‌ است.  این پلتفرم‌ها در سطح دنیا به نقطه‌ای رسیده‌اند که اندازه بازار آنها در ابزارهای تامین مالی به حدود ۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد دلار و در حوزه reverse factoring به ۶۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷رسیده است؛ یعنی بازار تامین مالی که در دنیا تحت پوشش SCF پلتفرم‌هاست بزرگ‌تر از ۳ هزار و ۳۰۰ میلیارد دلار در سال است.» باقری با تاکید بر اینکه سککوک سعی کرده است برای استفاده از ابزارهای تامین مالی زنجیره تامین، زیرساخت‌های لازم را در کشور به وجود آورد، گفت: ایجاد زیرساختی به‌هم پیوسته برای فاکتور الکترونیک، احراز هویت و امضای دیجیتال و ایجاد ابزار پرداخت جدید در شبکه معاملات B۲B تحت عنوان برات الکترونیک را می‌توان جزو مهم‌ترین اقدامات (در دست اجرا یا محقق شده) سککوک در این راستاست. به گفته وی، برات الکترونیک در شبکه اقتصادی دنیا بسیار کاربرد دارد. از سال ۱۳۴۷ ظرفیت استفاده از برات به عنوان سند تجاری مدت‌دار در قانون تجارت کشورمان نیز آورده شده بود اما متاسفانه به مرور و به اشتباه چک تبدیل به ابزار پرداخت مدت‌دار رایج شده است.وی ضمن تاکید بر اینکه در سال‌های اخیر، ایران سعی داشته که برای تسهیل فرآیند تجارت‌ها امکان استفاده از ال‌سی را در سوییفت فراهم کند، خاطرنشان کرد: «در همین بازه زمانی پارادایم‌ها و چگونگی استفاده از ابزارهای پرداخت مدت‌دار تغییر کرده است و بانک‌ها دیگر تضمین‌کننده نیستند و صرفا به ناظر تبدیل شده‌اند. در واقع امروزه پلتفرم‌ها کار اعتبار سنجی، نظارت و سامان‌دهی را برای جلوگیری از معاملات غیرواقعی انجام می‌دهند. گسترش این فضا در کشور نیاز به زیرساخت‌های قانونی دارد تا بتوان تامین مالی را در دو رکن اسناد پرداختنی (reverse factoring) و اسناد دریافتنی (Factoring) انجام داد. باقری ادامه داد: در فضای بانکداری اسلامی عقود مرابحه و خرید دین می‌توانند تامین مالی را هدفمندتر کنند و در واقع اینگونه به رفع مشکل تامین مالی بنگاه‌ها کمک کنند. قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی و آیین‌نامه ماده ۸ آن، پشتوانه قانونی را برای اینکه شبکه بانکی بتوانند در حوزه تامین مالی مطالبات یا دریافتنی‌ها ورود کند ایجاد کرده است.  اسناد پرداختنی (reverse factoring) نقطه معکوس تامین مالی بر اساس اسناد دریافتنی است. مدیرعامل شرکت سککوک با بیان این نکته ادامه داد: باید غیر از نظام پولی کشور پارادایم تامین مالی بازار سرمایه را به این بخش (تامین مالی بر اساس اسناد فروش و تعهد مشتری به بنگاه) الحاق کنیم. استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه در قالب اوراق خرید دین در دستور کار پلتفرم سککوک وجود دارد.  وی با بیان اینکه هر کسب‌وکاری از طریق فروش کالا و خدمات خود اسنادی را به دست می‌آورد، گفت: وجود فاکتور الکترونیک، شبکه لجستیک و ابزار پرداخت متناسب آن می‌تواند از خروج نقدینگی وام‌ها از موضوع آن جلوگیری کند. در شبکه اقتصادی کشور چند هزار وام به خرید کالای ایرانی اختصاص داده شده است که اکثر این وام‌ها تبدیل به کالا نمی‌شود. با استفاده از زیرساخت مناسب می‌توان معاملات زنجیره‌ای را ایجاد کرد تا دیگر نیازی به اینکه تک‌تک معاملات را با سرمایه نقد تامین مالی نماییم، نباشد. زنجیره معاملات خرید و فروش با حجم نقدینگی کمتری تحرک تولید را برای شبکه اقتصاد کشور ایجاد می‌کند و در نتیجه شاهد کاهش هزینه‌های تمام شده تولید برای بنگاه‌ها خواهیم بود. وی، در ادامه با بیان اینکه پلتفرم‌های SCF باعث کاهش چشم‌گیر قیمت تمام شده کالا در زنجیره‌های نظیر پوشاک شده‌اند، گفت: طبق آمار منتشر شده توسطSCF Forum، ۲۴درصد قیمت تمام شده کالاهای تولیدی در زنجیره پوشاک صرف تامین مالی می‌شود. استفاده از SCF توانسته ۱۷ درصد از این هزینه را کم بکند. این آمار در صنعت خودروسازی به ۱۴ درصد می‌رسد. با به‌کارگیری SCF این رقم به حدود ۶ تا ۷ درصد رسیده است. در واقع نقش زنجیره تامین مالی، به نوعی کاهش ۵۰ درصد از هزینه تامین مالی در قیمت تمام شده کالاست.  باقری با اشاره به اینکه پیوستگی بازارهای B۲B و B۲C و تامین مالی هدفمند این دو بازار بدون ایجاد اثرات تورمی در عین تحریک تقاضا منجر به افزایش تولید خواهد شد، بیان کرد: باید کارت‌های اعتباری که تا به امروز به صورت منفرد توسط نظام بانکی در شبکه خرید تزریق می‌شد را هدفمند کرد تا از این طریق مانع خروج منابع و وام‌های خرد از چرخه تولید شد.