حباب قیمتی یا جبران عقب ماندگی؟
ساره صابری |
بازار سرمایه، امسال یکی از سال‌های پربازده خود را پشت سرگذاشته و رشد ارزش بازار در اکثر شرکت‌ها اتفاق افتاده است؛ به شکلی که در کلیه شاخص‌های مورد ارزیابی این واقعیت مشهود است. رکود بازارهای موازی، فرهنگ‌سازی و آگاهی بیشتر مردم برای حضور در بازار سرمایه به اضافه افزایش نرخ دلار که موجب افزایش مبلغ فروش شرکت‌های صادراتی شد بخشی از اتفاقاتی است که به رشد و صعود هر روزه شاخص بازار و قیمت سهام شرکت‌های حاضر در بورس کمک کرده تا جایی که هرروز بر تعداد درخواست‌کنندگان دریافت کدسهامداری افزوده می‌شود. در بین عوامل عنوان شده البته مساله افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها هم تکانی به بازار داده در این میان اما یکی از نگرانی‌های سهامداران اصلاح قیمتی سهام و ترس از حبابی شدن قیمت‌هاست. بازار سرمایه تا کجا روزهای صعود را پیش خواهد رفت و افزایش قیمت‌ها تا چه حد مبنایی حقیقی دارند موضوعی است که با برخی فعالان بازار سرمایه در میان گذاشته‌ایم.
رکود بازارهای موازی و اقبال به بازارسرمایه
میثم ابوالقاسمی، مدیرمعاملات کارگزاری سهم آشنا درباره حبابی بودن بازار گفت: به‌طور کلی نمی‌توان برای تمامی بازار سرمایه نسخه یکسان داشت که بازار در شرایط حباب است یاخیر؟ گزارش‌های منتشر شده از شرکت‌ها حاکی از تغییرات چشمگیر در سودآوری اکثر شرکت‌ها داشته و بازار هوشمندانه این تغییرات را رصد می‌کند.وی جدا از گزارش‌های 9 ماهه شرکت‌ها دو عامل مهم دیگر را در افزایش ارزش بازار موثر عنوان کرد و افزود: عامل اول رکود و پرریسک بودن بازارهای موازی است که موجب انتقال منابع مالی از سایر بازارها به بازار سرمایه می‌شود همچنین رشد قیمتی سهام و سودهای مناسب محقق شده برای سرمایه‌گذاران به اضافه جریان ورودی نقدینگی به بازار سرمایه سبب افزایش تقاضا و رشد قیمتی می‌شود.
ابوالقاسمی عامل دوم را اصلاح انتظارات سرمایه‌گذاران عنوان کرد تا جایی که نسبت قیمت به سود شرکت‌ها افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته وp/eهای مورد انتظار نسبت به سال‌های گذشته اصلاح شده است. این فعال بازار سرمایه البته حبابی بودن بازار را منتفی ندانست و تصریح کرد: با وجود تمامی عواملی که در افزایش ارزش بازار نقش داشته‌اند نمی‌توان ادعا کرد وضعیت بازار حبابی نیست. در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها روند رو به رشدی را پیش گرفته‌اند و بر اساس تحلیل‌ها این افزایش قابل توجیه خواهد بود اما در نقطه مقابل، افزایش قیمت سهام برخی از صنایع یا شرکت‌ها متناسب با وضعیت سود آوری نبوده و گاه قیمت سهام آنها بیش از میزان مورد انتظار رشد کرده‌اند که البته گاهی این تغییرات قیمتی را ناشی از ارزش جایگزینی یا تجدید ارزیابی دارایی‌ها می‌دانند. مدیرمعاملات کارگزاری سهم آشنا در انتها تاکید کرد: با توجه به شرایط فعلی بازار سرمایه سرمایه‌گذاران باید بیش از پیش تحلیل شرکت‌ها و بررسی وضعیت بنیادی را در سرمایه‌گذاری‌های خود مدنظر داشته و حتی با استفاده از ابزار‌های پوشش ریسک مانند اختیارات، ریسک‌های خود را کاهش دهند.
حبابی در کار نیست
اما سهامداران احتیاط کنند!
میثم درخشنده، معاون سرمایه‌گذاری گروه مالی بانک توسعه تعاون هم در اظهارنظری مشابه وجود حباب در کلیت بازار را منتفی اما سود آوری برخی شرکت‌ها را غیرمنطقی دانست و گفت: حباب تعریف مشخصی دارد؛ اختلاف بین ارزش ذاتی یک سهم با قیمتی که در بازار به صورت نقدی خرید و فروش می‌شود بنابراین در حال حاضر در بازار سهام نمی‌توان همه قیمت‌ها را حباب دید و به شکل صفر و یک نگاه کرد.وی با بیان اینکه معمولا نسبت «پی به ای» و ارزش جایگزینی، ارزش ذاتی سهم را تعیین می‌کند، گفت: اگر روش اول کلیه سهام موجود در بازار سرمایه را مورد بررسی قرار دهیم، می‌بینیم این نسبت در کل بازارسرمایه نسبت به سال‌های قبل رشد مناسبی داشته است و به‌نظر می‌رسد احتیاط در خرید باید سرلوحه کار قرار گیرد. درخشنده در خصوص‌روش دوم هم گفت: ارزشِ بازارِ تعدادی از شرکت‌های حاضر در بورس، در حال حاضر کمتر از ارزش جایگزینی آن است و در ماه‌های اخیر عمدتا دیدگاه رایج بین سرمایه‌گذاران همین دیدگاه دوم است که موج نقدینگی را نیز پشتوانه خود دارد. در واقع، پس از جهش نرخ ارز و تورم دو سال گذشته، بورس در حال به‌روزرسانی خود و واقعی کردن ارزش سهام شرکت‌هاست.این فعال بازار سرمایه تاکید کرد: با توجه به انتظارات تورمی و محدودیت و نبود جذابیت در بازارهای دیگر، نقدینگی از بازار پول به سمت بازار سرمایه هدایت شده و اصلاحاتی که در مقاطعی رخ داده بسیار کم عمق و از نظر زمانی نیز کوتاه‌مدت بوده است بنابراین سرمایه‌گذاران در خرید سهام شرکت‌ها باید تحلیل مناسبی داشته باشند و شرکتی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند که هم از نظر ارزش جایگزینی و هم احتمال رشد سودآوری در وضعیت مناسبی قرار گرفته باشد تا بتوانند ریسک‌ها را تا حد ممکن مدیریت کنند.
بازارسرمایه درحال تطبیق است
باقرخادمی، مدیرسرمایه‌گذاری کارگزاری فارابی دیگر کارشناس این گزارش اولین دلیل موثر در رشد بازار سرمایه افزایش را افزایش نرخ دلار و تغییرات قیمتی در طول سه سال اخیر از محدوده ۴۰۰۰ تومان به ۱۳۰۰۰ تومان می‌داند. او گفت: این مهم موجب افزایش مبلغی فروش شرکت‌های صادراتی و همچنین افزایش ارزش جایگزینی کلیه شرکت‌ها شد که این امر را می‌توان مهم‌ترین عامل رشد بازار دانست به عبارتی بازار سرمایه در حال تطبیق خود با واقعیت‌های اقتصادی موجود است.
وی عامل بعدی و تاثیرگذار بر رشد بازار سرمایه را تورم حاکم بر جامعه دانست و در توضیح آن گفت: تورم موجود درجامعه موجب رشد نرخ فروش و در نتیجه رشد درآمد شرکت‌های فروش داخلی شد که به تبع آن قیمت سهام این شرکت‌ها نیز با افزایش همراه بود.
وی در پاسخ به این پرسش که بازار و قیمت سهام حباب و امکان سقوط فاحش شاخص وجود دارد یا خیر، گفت: برای پاسخ چند نکته را باید مدنظر قرار داد؛ اول اینکه در صورت تداوم رشد نرخ دلار و در نتیجه تداوم تورم داخلی به قطع می‌توان گفت حباب در بخش عمده بازار سرمایه وجود ندارد. از طرف دیگر و در صورت ثابت ماندن نرخ دلار در میان مدت می‌توان گفت به احتمال قوی تورم داخلی نیز فروکش کرده و در این زمان در سهام شرکت‌هایی که صرفا با ورود نقدینگی و پایین بودن سهام شناور این شرکت‌ها رشد بیش از اندازه داشته‌اند حباب وجود داشته و به سرمایه‌گذاران تاکید می‌شود در این شرکت‌ها سرمایه‌گذاری نکنند زیرا ریسک سرمایه‌گذاری بالایی دارند.او در انتها با اشاره به اینکه فرهنگ سرمایه‌گذاری در میان عامه مردم در حال گسترش بوده و در میان مدت و بلندمدت بازار سرمایه همچنان با افق مثبت همراه خواهد بود، گفت: عزم سران اقتصادی کشور در کنترل بازارهای موازی بوده که امری خوشایند است چراکه موجب تقویت روند درست توسعه اقتصادی و رشد بازار سرمایه به عنوان دماسنج اقتصاد کشور به نفع تولید و سرمایه‌گذاران خواهد بود.
