امتیازگیری پنهانی سلطان از تزارها

گروه جهان| آیت وکیلیان|

رویدادهای حول محور سوریه، لیبی و یورش‌های ترکیه، روسیه را در موقعیتی ناخوشایند قرار داده است. آنکارا به‌دلیل اینکه فکر می‌کند برخی از شوخی‌های خفیف که از جهت واشنگتن شنیده می‌شود را می‌توان به جادوگران کرملین نسبت داد. مقامات روسی بیشتر با فکر فلسفی می‌توانند تصدیق کنند که بازگرداندن بازی عادلانه است؛ اکنون چندین سال است که آنها (روس‌ها) سیاست‌هایی را در پیش گرفته‌اند که رجب طیب اردوغان در راستای این سیاست‌ها و با هدف امتیازگیری از روسیه سعی کرده که روابط کشورش را با امریکا تنگ‌تر کند و در این میانه، لفاظی‌های خصمانه و رفتارهای تحریک‌آمیزی را علیه متحدان امریکایی نشان دهد؛ از کردهای سوریه، اسراییل و یونان گرفته تا مصر و امارات متحده عربی.

خبرگزاری بلومبرگ نوشته، روس‌ها واکنشی در قبال تحریکات اردوغان از خود نشان نمی‌دهند. دلیل آن هم روشن است؛ پوتین از این وضعیت برای تضعیف سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و تأمین معاملات تجاری سودآور با ترکیه، از فروش سخت‌افزار نظامی تا خطوط لوله گاز استفاده کرد.

پوتین برای حفظ جایگاه خود به عنوان بهترین دوست جدید اردوغان، جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی رهبر ترکیه را توجیه کرده است؛ برای نمونه دو رییس‌جمهور اخیر امریکا (باراک اوباما و دونالد ترامپ) به این مساله آگاهی دارند که ولادیمیر پوتین در مقابل لفاظی خصمانه اردوغان علیه متحدان واشنگتن خود را ناشنوا جلوه می‌دهد؛ مانند آنچه در سوریه و لیبی (تقویت النصره در سوریه و تجهیز 5000 نفر از نیروهای داعش در لیبی.) اتفاق افتاد.

رهبر روسیه حتی اقدامات اردوغان و سیاست‌های او را در منطقه نه تنها خنثی نمی‌کند بلکه با اتخاذ رویکردی بسیار پیچیده، آن را پنهان و تحمل کرده است. حمله نظامی ترکیه به شمال غربی سوریه، هیچ امیدی (از طرف روس‌ها) در دل بشار اسد ایجاد نکرد که بتواند کنترل کشور خود را دوباره در دست بگیرد. اکنون سربازان و مزدوران ترکیه مقابل تصرف طرابلس از سوی خلیفه حفتر ایستاده‌اند؛ درست همانطور که اردوغان از روابط نزدیک با کسانی که شعار «مرگ بر امریکا» خواه از سوی رهبری حماس یا اخوان‌المسلمین سر می‌دهند هیچ ابایی از واشنگتن ندارد. اردوغان اکنون این سیاست و نقشه را در مسکو (در جریان سفر اخیر خود به کی‌یف) پیاده کرده است. از زمان الحاق کریمه به روسیه که ولادیمیر پوتین آن را در سال 2014 انجام داد، او «افتخار به اوکراین» که به یک شعار مقاومت در برابر هژمونی روسیه تبدیل شده ، را شعاری همسان شعار نازی‌ها تلقی کرده است.روس‌ها همانطور که قبلا امریکایی‌ها و اروپاییان متوجه شدند، معتقد است که با اردوغان مسائلی را پیش می‌برند که آشکارا می‌توان آن را تهدیدهایی برای پایان دادن به «اتحادها» قلمداد کرد.

پوتین اکنون خود را در انتهای این فهم از سیاست ترکیه می‌بیند. اردوغان در تماس تلفنی اخیر با مسکو هشدار داده که اگر سربازان ترکیه در سوریه تحت حملات بیشتر نیروهای اسد قرار بگیرند، ترکیه به سخت‌ترین روش واکنش نشان خواهد داد و البته او هشدار داده که روابط روسیه و ترکیه و نوع نگاه آنان، می‌تواند منجر به تجزیه سوریه شود.

اکنون خون در هر دو طرف ریخته شده است؛ نیروهای بشار اسد باعث افزایش حملات به مواضع ترکیه در ادلب شده و چندین سرباز ترکیه را کشته‌اند. روسیه می‌گوید برخی از سربازان این کشور در حملات مواضع ترکیه کشته شده‌اند. صدها سوری، سرباز و غیرنظامی به‌طور یکسان، در درگیری‌های تشدید شده کشته شده‌اند و ده‌ها هزار نفر مجبور شده‌اند که از منطقه فرار کنند و این یک بحران جدید پناهندگی را ایجاد می‌کند.

گزینه‌های پوتین با اردوغان محدود است. ترکیه به‌طور بالقوه شریک اقتصادی بزرگی برای روسیه است و دو رهبر می‌خواهند تجارت بین دو کشور، که در حال حاضر حدود 30 میلیارد دلار هستند، به 100 میلیارد دلار برسد. عضویت ترکیه برای امید روسیه برای حفظ سازمان‌های چندجانبه در قفقاز و آسیای میانه بسیار مهم است. البته پوتین می‌خواهد عدم اطمینان ناتو نسبت به تعهد ترکیه به این اتحاد را تحریک کند. رجب طیب اردوغان این را می‌داند که اگر روابط او با ایالات متحده و اروپا در حالت فعلی (که چندان هم مسالمت‌آمیز نیست) بماند، او می‌تواند در چنین شرایطی با فشار بر روسیه از آنها امتیاز بگیرد؛ مکان گرفتن این امتیازات اکنون در سوریه و لیبی است، جایی که روس‌ها در مورد آنها سکوت اختیار کرده‌اند.

اما آیا واشنگتن می‌تواند از این موقعیت استفاده کند؛ همانطور که روسیه با قطع روابط ترکیه با ایالات متحده امریکا از این وضعیت استفاده کرد، شاید، این شرایط فعلی هم بتواند پوتین را به این محاسبه سوق دهد که علیه اردوغان عقب‌نشینی کند و امتیازات لازم را به او بدهد. در غیر این صورت رهبر ترکیه می‌تواند جبهه جدیدی بگشاید و علاقه خود را برای بازگشت به جبهه غربی نشان دهد. ما هنوز آنجا نیستیم اگر به آن نقطه برسیم، ایالات متحده باید ناظران دیپلماتیک را با نظمی عالی - بالاتر از آنچه در سال‌های اخیر نشان داده است -

نمایش دهد تا اردوغان را از سرما درآورد.

با این حال، اکنون، مقامات امریکایی می‌توانند بی‌سر و صدا در کشف پوتین از معنای دوست بودن اردوغان لذت ببرند.